Quá trình suy giảm testosterone ở nam giới diễn ra từ từ
Nhiều nam giới, đặc biệt là khi có tuổi, lo ngại về mức testosterone, loại hormone sinh dục nam có tác dụng xây dựng cơ bắp, ham muốn tình dục và sức sống.
Nhưng các loại thực phẩm riêng lẻ dường như không có tác động đến mức testosterone, mặc dù uống quá nhiều rượu có thể làm suy giảm hormone này. Nếu bạn thừa cân, việc thay đổi chế độ ăn uống để giảm cân có thể hữu ích vì thừa cân là nguyên nhân phổ biến khiến testosterone thấp.
Nhưng xét về các loại thực phẩm hoặc chế độ ăn cụ thể, bất kỳ sự gia tăng nào bạn đạt được có thể không tác động rõ rệt đến ham muốn tình dục, năng lượng hoặc khối lượng cơ bắp.
Chế độ ăn uống cân bằng giàu thực phẩm nguyên chất, giàu chất dinh dưỡng và ít chất béo chuyển hóa có thể giúp tăng mức testosterone (Ảnh minh họa: Gettyimages).
Alexander Pastuszak, trợ lý giáo sư về tiết niệu và phẫu thuật tại Đại học Utah ở TP Salt Lake, (Mỹ), cho biết, ở nam giới, mức testosterone bình thường dao động từ 300 đến 1.000 nanogram/dl máu. Những thay đổi nhẹ trong phạm vi đó dường như không có bất kỳ tác động nào đến ham muốn tình dục hoặc sức sống.
Khi chỉ số này liên tục giảm xuống dưới 300 thì các triệu chứng như ham muốn tình dục thấp, rối loạn cương dương, mệt mỏi, mất khối lượng cơ bắp mới xuất hiện, một tình trạng bệnh lý được gọi là suy sinh dục.
Từ khoảng 40 tuổi, nồng độ testosterone của nam giới bắt đầu giảm khoảng 1% mỗi năm. Nhưng mức giảm có thể rất khác nhau, một số đàn ông lớn tuổi duy trì mức độ tương tự như những thanh niên khỏe mạnh.
Giáo sư - Tiến sĩ Shalender Bhasin, chuyên gia tại Harvard, cho biết, quỹ đạo giảm testosterone sẽ dốc hơn ở những nam giới tăng cân nhiều.
Mối liên hệ giữa chế độ ăn và mức testosterone
Các nghiên cứu về thực phẩm hoặc chế độ ăn và mức testosterone nhìn chung còn nhỏ và những phát hiện chưa có tính kết luận.
Ví dụ, một đánh giá gần đây của Anh tổng hợp dữ liệu từ 206 tình nguyện viên đã phát hiện ra rằng nam giới có chế độ ăn nhiều chất béo có mức testosterone cao hơn trung bình khoảng 60 điểm so với nam giới có chế độ ăn ít chất béo.
Những người đàn ông theo chế độ ăn chay có xu hướng có mức testosterone thấp nhất, trung bình thấp hơn khoảng 150 điểm so với những người theo chế độ ăn nhiều chất béo, nhiều thịt.
Tuy nhiên, Joseph Whittaker, nhà nghiên cứu chính và chuyên gia dinh dưỡng tại Đại học Worcester ở Anh, cho biết ông sẽ không khuyến nghị đàn ông tăng chất béo trong chế độ ăn uống của mình trừ khi anh ta có mức testosterone thấp kèm theo các triệu chứng và đã hạn chế chất béo.
Một nghiên cứu khác đã thử nghiệm hai kiểu ăn kiêng ở 25 người đàn ông khỏe mạnh trong độ tuổi từ 18 đến 30. Lượng calo tiêu thụ là như nhau, nhưng một nhóm ăn chế độ ăn nhiều chất béo, rất ít carb, chế độ ăn keto (75% calo từ chất béo, 5% từ carbohydrate và 20% từ protein).
Đàn ông trong nhóm còn lại ăn theo phong cách phương Tây truyền thống hơn, chế độ ăn ít chất béo, chứa 25% calo từ chất béo, 55% từ carbohydrate và 20% từ protein.
Sau 10 tuần ăn chế độ ăn nhiều chất béo, nồng độ testosterone tăng trung bình 118 điểm, trong khi với nhóm ăn chế độ ăn ít chất béo, nồng độ testosterone giảm khoảng 36 điểm.
Tương tự, một nghiên cứu trên 3.000 nam giới cho thấy những người có chế độ ăn ít chất béo có mức testosterone trung bình thấp hơn khoảng 30 điểm so với nhóm ăn nhiều chất béo. Tuy nhiên, không ai trong số họ bị suy giảm testosterone dưới mức bình thường.
Tiến sĩ Richard J. Fantus, một trong những tác giả của nghiên cứu và là bác sĩ tiết niệu tại Hệ thống Y tế Đại học NorthShore ở Evanston, cho biết: "Bài học là những người đàn ông khỏe mạnh có cân nặng bình thường và không mắc bệnh đi kèm đáng kể sẽ không được hưởng lợi từ chế độ ăn hạn chế".
Các nghiên cứu về chế độ ăn uống rất phức tạp, vì việc thay đổi một thành phần của chế độ ăn uống, chẳng hạn như lượng chất béo đưa vào, sẽ làm thay đổi rất nhiều thứ khác, chẳng hạn như lượng carbohydrate, protein và vi chất dinh dưỡng được tiêu thụ.
Tiến sĩ Bhasin cho biết vẫn chưa rõ thành phần nào của chế độ ăn uống có thể đã thúc đẩy sự thay đổi nội tiết tố. Hơn nữa, nồng độ testosterone cũng có thể được định hình bởi thời lượng một người ngủ, hoặc liệu họ có bị mệt mỏi hay không, hoặc liệu họ có ăn hầu hết lượng calo vào ban đêm hay chia thành các bữa ăn nhỏ trong ngày hay không.
Tiến sĩ Faysal Yafi, Trưởng khoa Sức khỏe nam giới và Tiết niệu tái tạo tại Đại học California, Irvine, cho biết, những bệnh nhân của ông chọn tuân theo một chế độ ăn kiêng cụ thể có xu hướng bắt đầu tập thể dục nhiều hơn và uống ít rượu hơn, tất cả đều có thể làm tăng mức testosterone.
Ông nghi ngờ bất kỳ mối liên hệ nào giữa chế độ ăn uống và testosterone có thể là kết quả của một lối sống lành mạnh tổng thể.
Một số nam giới lo lắng rằng ăn nhiều thực phẩm từ đậu nành có thể khiến nồng độ testosterone giảm.
Đậu nành rất giàu isoflavone, chất có cấu trúc giống estrogen. Nhưng các bằng chứng không chứng minh được mối lo ngại này ngay cả khi người đàn ông ăn các loại thực phẩm như miso, đậu phụ hoặc sữa đậu nành trong mỗi bữa ăn.
Lạm dụng rượu trong thời gian dài làm giảm testosterone vì làm tổn thương các tế bào ở cả tinh hoàn, nơi tạo ra testosterone và gan, làm thay đổi quá trình chuyển hóa testosterone.
Nhưng theo một nghiên cứu, việc uống rượu say thỉnh thoảng dường như không có nhiều tác động, nó làm giảm testosterone chỉ trong khoảng 30 phút, sau đó mức độ sẽ quay trở lại mức cơ bản.
Các nghiên cứu cho thấy những người đàn ông béo phì có mức testosterone thấp có thể tăng mức độ này bằng cách cắt giảm lượng calo và giảm cân.
Ở một thái cực ngược lại, Tiến sĩ Bhasin cho biết ông đang chứng kiến ngày càng nhiều nam giới tại phòng khám của mình gặp các vấn đề về dị dạng cơ thể, ham muốn tình dục thấp và mệt mỏi.
Theo ông, việc hạn chế lượng calo nghiêm ngặt, tập thể dục cường độ cao và căng thẳng mãn tính đều có thể khiến nồng độ testosterone giảm mạnh và có thể là nguyên nhân.
Như vậy, điểm mấu chốt là đối với những người đàn ông khỏe mạnh đang theo đuổi một lối sống lành mạnh hợp lý, việc thay đổi các loại thực phẩm cụ thể hoặc thành phần của chế độ ăn dường như không tạo ra nhiều khác biệt đáng kể đối với mức testosterone.
Làm gì khi mức testosterone thấp?
Phương pháp điều trị phổ biến nhất là liệu pháp thay thế testosterone (TRT). Bác sĩ thường sẽ chỉ kê đơn TRT nếu người đó có một số triệu chứng về lượng testosterone thấp và kết quả xét nghiệm máu cho thấy sự thiếu hụt. Đó có thể là miếng dán da, gel bôi hoặc thuốc uống, tiêm…
Hầu hết mọi người sẽ nhận thấy các triệu chứng giảm bớt trong vòng 3-60 tuần kể từ khi bắt đầu điều trị. Điều này có thể khác nhau tùy thuộc vào triệu chứng.
Bên cạnh đó, có một cách tự nhiên có thể giúp tăng mức testosterone. Giảm cân và tập thể dục thường có thể làm tăng mức testosterone một cách tự nhiên. Việc chỉ thay đổi lối sống và chế độ ăn uống có thể không quá hiệu quả bằng các liệu pháp thay thế testosterone nhưng chúng thường có thể giúp ích.
Một nghiên cứu năm 2016 lưu ý rằng lợi ích và sự an toàn của việc sử dụng lâu dài các sản phẩm thay thế testosterone vẫn chưa được biết rõ. Vì thế, cách tốt nhất để cải thiện mức testosterone là áp dụng một số thói quen lối sống có thể cải thiện sức khỏe và tinh thần tổng thể.
Ăn một chế độ ăn uống cân bằng giàu thực phẩm nguyên chất giàu chất dinh dưỡng và ít chất béo chuyển hóa có thể giúp tăng mức testosterone của một người.
