Hôm thứ Năm (giờ Mỹ), Tổng thống Donald Trump công bố điều chỉnh bảng thuế “có đi có lại” áp dụng với nhiều quốc gia, trước hạn chót 1/8. Theo sắc lệnh mới, hàng hóa trung chuyển sang Mỹ để né thuế sẽ phải chịu mức thuế 40%. Các quốc gia không có tên trong danh sách cập nhật cũng bị áp thêm 10% thuế.
Đây là sự mở rộng đáng kể từ sắc lệnh ban hành hồi tháng 4, thể hiện rõ quyết tâm của Nhà Trắng trong việc siết chặt chính sách thương mại. Trong khi đó, một quan chức Nhà Trắng cho biết mức thuế mới sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 7/8.
Tổng thống Trump cũng nhấn mạnh trên mạng xã hội rằng hạn chót ngày 1/8 là “cứng”, không thay đổi: “Ngày lớn của nước Mỹ!”
Các quốc gia châu Á phản ứng thế nào?
Campuchia được hưởng lợi lớn khi mức thuế mới giảm từ 49% xuống còn 19%. Thủ tướng Hun Manet coi đây là “tin tốt cho người dân và kinh tế Campuchia”. Ông cũng cảm ơn Tổng thống Trump vì đã thúc đẩy ngừng bắn trong cuộc xung đột biên giới gần đây giữa Campuchia và Thái Lan.
Thái Lan được áp mức thuế 19%, thấp hơn nhiều so với mức 36% trước đó. Bộ trưởng Tài chính Pichai Chunhavajira cho biết điều này phản ánh “tình hữu nghị thân thiết” giữa hai nước. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận chính phủ cần hỗ trợ các doanh nghiệp và nông dân bị ảnh hưởng, thông qua các gói vay ưu đãi và biện pháp thuế.
Đài Loan (Trung Quốc) hiện bị đánh thuế tạm thời ở mức 20%, giảm từ 32% hồi tháng 4. Tổng thống Lai Ching-te cho biết đàm phán vẫn đang diễn ra và nếu thành công, mức thuế có thể giảm thêm. Đài Loan cũng sẽ thảo luận sâu hơn về chuỗi cung ứng và các điều khoản liên quan đến an ninh quốc gia (mục 232).
Malaysia được giảm thuế từ 25% xuống 19%. Thủ tướng Anwar Ibrahim trấn an quốc hội rằng mức thuế mới “sẽ không gây gánh nặng cho nền kinh tế”. Ông cũng xác nhận ông Trump sẽ tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47 tổ chức tại Malaysia vào tháng 10.
Nhật Bản và Ấn Độ đang đứng ở đâu trong cuộc chơi thuế quan mới?
Nhật Bản đã đạt thỏa thuận với Mỹ từ ngày 23/7, giúp hạ mức thuế từ 25% xuống 15%, bao gồm cả mặt hàng quan trọng là ô tô. Chánh văn phòng Nội các Yoshimasa Hayashi cho rằng điều này giúp giảm bớt bất ổn trong chính sách thương mại Mỹ và hạn chế nguy cơ suy thoái toàn cầu.
Tuy nhiên, Nhật vẫn đang chờ Mỹ ký sắc lệnh giảm thuế cho ô tô. Tokyo cam kết sẽ hỗ trợ mạnh cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa bị ảnh hưởng bởi thuế quan.
Ấn Độ, trái lại, vẫn chịu mức thuế 25% do chưa đạt được thỏa thuận với Mỹ. Bộ trưởng Thương mại Piyush Goel nói với quốc hội rằng hai nước đang đàm phán một hiệp định thương mại, dự kiến hoàn tất vào tháng 10 hoặc 11. Ông khẳng định chính phủ sẽ bảo vệ nông dân, doanh nghiệp vừa và nhỏ trong bối cảnh khó khăn này.
Châu Á sẽ ứng phó thế nào trước “cuộc chơi” thuế quan mới?
Dù một số nước được giảm thuế, nhiều nền kinh tế vẫn không tránh khỏi áp lực. Mỗi quốc gia châu Á đang tìm hướng đi riêng, từ đàm phán tiếp tục với Mỹ, đến hỗ trợ trong nước cho các ngành bị ảnh hưởng.
Các phản ứng khá đa dạng: Campuchia và Malaysia tỏ ra hài lòng, Thái Lan chủ động hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp, còn Đài Loan (Trung Quốc) và Nhật Bản tiếp tục đàm phán để giảm sâu hơn thuế. Ấn Độ lại chọn cách cứng rắn hơn, kiên quyết bảo vệ lợi ích trong khi thương lượng.
Bức tranh thương mại khu vực vẫn chưa rõ ràng khi những chính sách mới của ông Trump còn tiếp tục thay đổi. Tuy nhiên, điều rõ ràng là các nước châu Á đang cố gắng thích nghi nhanh chóng để giảm thiểu thiệt hại.
