Camera giám sát buồng lái: Bước tiến dài bảo đảm an toàn giao thông

Với hệ thống camera và hộp đen được lắp đặt đồng bộ trên xe kinh doanh vận tải, mọi hành vi vi phạm của tài xế - từ sử dụng điện thoại di động (ĐTDĐ), lái xe quá giờ đến không thắt dây an toàn - đều có thể bị phát hiện và xử lý nghiêm. Giải pháp công nghệ này đang góp phần siết chặt quản lý, nâng cao ý thức tài xế, kéo giảm tai nạn giao thông (TNGT) trên cả nước. Không chỉ là biện pháp giám sát, việc áp dụng công nghệ còn hướng tới mục tiêu hình thành thói quen lái xe cẩn trọng, chuyên nghiệp, đặc biệt với nhóm phương tiện chở khách và hàng hóa nặng vốn tiềm ẩn nguy cơ TNGT nghiêm trọng.

ẢNH: VŨ PHƯỢNG

HÌNH THÀNH THÓI QUEN LÁI XE CẨN TRỌNG

Theo luật Trật tự an toàn giao thông (TTATGT) đường bộ năm 2024 có hiệu lực từ ngày 1.1.2025, mọi loại xe ô tô kinh doanh vận tải phải lắp thiết bị giám sát hành trình. Trong đó, đối với thiết bị ghi nhận hình ảnh người lái xe (gọi tắt camera trên xe - PV) thì bắt buộc phải được lắp đặt trên loại xe ô tô chở người từ 8 chỗ trở lên (không kể chỗ của người lái xe) kinh doanh vận tải, xe ô tô đầu kéo, xe cứu thương, xe cứu hộ giao thông đường bộ.

Thượng tá Nguyễn Văn Bình, Phó trưởng phòng CSGT (PC08) Công an TP.HCM, cho biết xe kinh doanh vận tải, đặc biệt là xe chở khách từ 8 chỗ trở lên, có tần suất hoạt động cao, chở nhiều người; xe đầu kéo thì di chuyển trên nhiều tuyến đường dài, nên khi xảy ra sự cố sẽ gây hậu quả nghiêm trọng hơn xe cá nhân. Lái xe kinh doanh thường làm việc theo ca kéo dài, dễ mệt mỏi, mất tập trung, hoặc vi phạm quy định để chạy kịp chuyến, gây rủi ro lớn về an toàn.

Vì vậy, việc lắp camera trên loại xe này là cần thiết để theo dõi liên tục hành vi lái xe, phát hiện sớm vi phạm, hỗ trợ doanh nghiệp quản lý tài xế, đồng thời cung cấp bằng chứng minh bạch cho cơ quan chức năng khi xử lý vi phạm hay tai nạn. Việc kiểm tra, xử lý vi phạm được triển khai thường xuyên, liên tục nhằm hình thành thói quen chấp hành pháp luật giao thông của tài xế và doanh nghiệp vận tải.

Đại diện Cục CSGT (C08) Bộ Công an nhìn nhận với hệ thống thiết bị giám sát hành trình và camera trên xe được lắp đặt đồng bộ, kết hợp tăng cường tuần tra, kiểm soát của CSGT, mọi hành vi vi phạm giờ đây đều có thể bị phát hiện, xử lý kịp thời dù không có mặt lực lượng chức năng tại hiện trường.

Trong cao điểm tổng kiểm soát xe kinh doanh vận tải (25.7 - 25.8.2025), CSGT toàn quốc tập trung kiểm tra xe chở khách từ 8 chỗ trở lên, xe chở vật liệu xây dựng, xe container, sơ-mi rơ-moóc, các loại xe tải lớn chạy tuyến đường dài. Đại diện C08 cho biết lực lượng CSGT đã kiểm tra điều kiện hoạt động, hộp đen, camera giám sát; hình ảnh lưu trữ được dùng để phát hiện tài xế dùng ĐTDĐ, không thắt dây an toàn, lái quá giờ hoặc dừng đỗ sai quy định.

Với lái xe, CSGT tập trung xử lý vi phạm nồng độ cồn, ma túy; chở hàng quá tải trọng, quá khổ giới hạn, vận chuyển hàng hóa không chằng buộc đúng quy định; vi phạm tốc độ, không chấp hành hiệu lệnh của đèn tín hiệu giao thông; đi không đúng phần đường, làn đường, đi ngược chiều, tránh, vượt không đúng quy định, không tuân thủ quy định về nhường đường tại nơi đường bộ giao nhau; vi phạm về hoạt động vận tải đường bộ...

ẢNH: VŨ PHƯỢNG

"Sau đợt cao điểm, CSGT cả nước tiếp tục xử lý các nhóm nguyên nhân gây TNGT liên quan xe kinh doanh vận tải. C08 duy trì bố trí cán bộ trực 24/7 tại Trung tâm thông tin chỉ huy giao thông để theo dõi, giám sát, ghi nhận các trường hợp vi phạm, thông báo cho các tổ tuần tra kiểm soát đang làm nhiệm vụ để xử lý, hoặc phạt nguội", đại diện C08 nhấn mạnh.

MỌI VI PHẠM ĐỀU BỊ PHÁT HIỆN

Thời gian qua, các đội, trạm CSGT thuộc PC08 Công an TP.HCM liên tục thực hiện chuyên đề kiểm tra xe kinh doanh vận tải, đặc biệt ở các trục giao thông huyết mạch của thành phố.

Đầu tháng 9.2025, trên đường Đỗ Mười (QL1 cũ) gần cầu vượt Linh Xuân, P.Linh Xuân và xa lộ Hà Nội, P.Tăng Nhơn Phú

(TP.Thủ Đức cũ), Đội CSGT Rạch Chiếc kiểm tra hàng loạt xe tải, xe khách qua địa bàn. CSGT yêu cầu tài xế xuất trình: GPLX, đăng ký xe, giấy đăng kiểm, thẻ lái xe, thẻ tập huấn nghiệp vụ kinh doanh vận tải, kiểm tra hộp đen và camera trên xe.

Một số tài xế nắm rõ quy định, nghiêm chỉnh thực hiện theo yêu cầu nhưng cũng có người "ngơ ngác" không biết cách xuất trình hình ảnh hộp đen, camera trên xe thế nào. CSGT đã hướng dẫn tài xế liên hệ chủ xe để được cung cấp tài khoản, mật khẩu đăng nhập ứng dụng. Lực lượng CSGT cũng ghi nhận, lập biên bản một số tài xế không sử dụng thẻ nhận dạng lái xe để đăng nhập thông tin theo quy định. Với lỗi này, tài xế bị phạt 1,5 triệu đồng, trừ 2 điểm GPLX.

Qua kiểm tra thiết bị giám sát hành trình và camera trong buồng lái, Đội CSGT An Sương phát hiện nhiều tài xế mượn thẻ nhận dạng của người khác để đăng nhập thông tin, hoặc không dùng thẻ nhận dạng khi lái xe. Một số xe có gắn camera nhưng không hoạt động.

Tại khu vực Chợ Lớn, Đa Phước, Hàng Xanh, từ việc kiểm tra dữ liệu camera trên xe, lực lượng chức năng ghi nhận nhiều trường hợp tài xế không thắt dây an toàn khi xe đang chạy. Các đội, trạm CSGT khác trên địa bàn TP.HCM cũng thường xuyên phát hiện hành vi tài xế dùng ĐTDĐ khi lái xe nhờ dữ liệu từ camera.

Ông Nguyễn Xuân Hoàng, tài xế hãng Phương Trang, chia sẻ, với camera buồng lái và hộp đen giám sát từng giây, "như thể lúc nào cũng có CSGT ngồi trong cabin", cộng thêm mức phạt cao theo Nghị định 168/2024, tài xế buộc phải tuân thủ nghiêm quy định. Còn theo ông Phan Văn Thanh, quản lý nhà xe Tân Quang Dũng (tuyến Đông Hà - Bến xe An Sương), nhờ camera gắn trên xe và hộp đen mà nhà xe có thể giám sát gần 100 xe một cách dễ dàng, thuận tiện. Theo quy định, tài xế khi lên xe phải quẹt thẻ nhận dạng, cài dây an toàn, tuyệt đối không dùng ĐTDĐ và sau gần 4 tiếng lái liên tục thì đổi tài khác. "Tài xế có thể không sợ nhà xe nhưng sợ bị phạt khi CSGT kiểm tra hộp đen, camera trên xe nên tập trung lái xe đúng luật, hành khách, nhà xe đều yên tâm hơn", ông Thanh nói.

TĂNG CƯỜNG KIỂM TRA, XỬ LÝ QUA HỘP ĐEN, CAMERA BUỒNG LÁI

Theo C08, trong 1 tháng thực hiện cao điểm tổng kiểm tra xe kinh doanh vận tải, cả nước xảy ra 1.398 vụ TNGT, làm tử vong 775 người, bị thương 933 người. So với cùng kỳ năm 2024 giảm 437 vụ, giảm 130 người tử vong và giảm 319 người bị thương. So với tháng liền kề, giảm 95 vụ, giảm 94 người tử vong và giảm 58 người bị thương. CSGT xử lý gần 61.000 trường hợp vi phạm gồm các lỗi: dừng đỗ sai quy định, vi phạm tốc độ, sử dụng ĐTDĐ hoặc thiết bị điện tử khi lái xe; không lắp thiết bị giám sát hành trình…

ẢNH: PC08

Sau đợt cao điểm, CSGT TP.HCM duy trì liên tục các tổ tuần tra siết chặt kiểm tra vi phạm của xe kinh doanh vận tải. Số trường hợp vi phạm trong mỗi ca kiểm soát đã giảm rõ rệt so với vài tháng trước đây. Thượng tá Nguyễn Văn Bình nhận xét việc khai thác thông tin và dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình cùng camera trên xe giúp CSGT nắm rõ lộ trình, tốc độ xe, phát hiện các hành vi vi phạm như không thắt dây an toàn, lái xe quá thời gian quy định, sử dụng ĐTDĐ khi điều khiển xe… Ngoài ra, dữ liệu này còn phục vụ hiệu quả công tác xử lý vi phạm, điều tra và giải quyết TNGT.

Sắp tới, PC08 tiếp tục tăng cường kiểm tra xử lý hành vi vi phạm của tài xế qua hộp đen, camera buồng lái nhằm nâng cao tinh thần tự ý thức chấp hành luật TTATGT đường bộ của tài xế, mọi lúc mọi nơi.

Không chỉ vậy, nhiều trường hợp vi phạm giao thông đã bị xử lý nghiêm sau khi người dân cung cấp hình ảnh được ghi thu từ thiết bị giám sát hành trình của xe mình, gửi cho cơ quan CSGT hoặc đăng tải trên các nền tảng mạng xã hội; qua đó, góp phần bảo đảm TTATGT.

Ông Trần Hữu Minh, Chánh văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, cho hay dữ liệu hộp đen không chính xác từng m/giây nhưng vẫn đủ để xác định vi phạm tốc độ, điểm dừng đỗ và lộ trình. Ông Minh đề xuất thêm cơ quan quản lý nên sử dụng hệ thống máy chủ kết hợp phần mềm AI để lọc và phân tích dữ liệu từ camera. AI sẽ được huấn luyện để nhận diện các hành vi vi phạm hoặc dấu hiệu tiềm ẩn nguy cơ gây tai nạn. Từ dữ liệu đã xử lý, cơ quan quản lý có thể gửi cảnh báo đến doanh nghiệp vận tải để kịp thời nhắc nhở tài xế.

Ông Minh lấy ví dụ nếu tài xế lái xe quá 4 giờ liên tục, hệ thống sẽ lập tức gửi tín hiệu về máy chủ của doanh nghiệp, đồng thời nhắn thông báo đến điện thoại của lái phụ. Trong trường hợp cần thiết, doanh nghiệp có thể gọi trực tiếp để yêu cầu tài xế dừng nghỉ đúng quy định.

Phần mềm AI cũng có thể nhận diện hình ảnh vi phạm để xử lý hiệu quả. Nếu camera ghi hình hành khách, cơ quan chức năng có thể xử phạt lỗi không thắt dây an toàn, góp phần giảm thiệt hại TNGT. "Việc khai thác các dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình và camera trên xe kinh doanh vận tải sẽ hỗ trợ tích cực cho công tác quản lý nhà nước, giám sát, phát hiện và xử lý vi phạm về TTATGT, kéo giảm triệt để TNGT", ông Trần Hữu Minh nêu ý kiến.