Khu vực 19 lô đất ở huyện Hoài Đức được đấu giá với giá cao ngất ngưởng từ 91 đến 133 triệu đồng/m2 - cao gấp 18 lần mức giá khởi điểm. Ảnh: HỮU HƯNG
Trong báo cáo tình hình giá bất động sản gửi Văn phòng Chính phủ mới đây, Bộ xây dựng cho biết khi áp dụng giá đất năm 2024, theo tính toán, chi phí sử dụng đất của các dự án bất động sản sẽ tăng lên khá nhiều so với trước.
Theo lí giải của Bộ Xây dựng, các chi phí cấu thành chính ảnh hưởng đến giá nhà ở, bất động sản bao gồm 7 khoản chi phí, trong đó có: tiền sử dụng đất, chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng; chi phí xây dựng dự án (nhà ở, bất động sản); thuế, phí liên quan…
Chi phí tăng khiến giá nhà, đất tăng mạnh
Chính vì vậy, bảng giá đất mới sát giá thị trường sẽ làm tăng chi phí liên quan đến đất đai như giải phóng mặt bằng, đền bù thu hồi đất, thuế phí liên quan đến đất... trong khi chi phí liên quan đến tiền sử dụng đất thường chiếm tỉ trọng lớn trong tổng chi phí của dự án nhà ở, dao động 7-20% với dự án chung cư cao tầng và 25-50% với dự án biệt thự, liền kề.
Mức giá giữa các dự án có sự khác nhau do phụ thuộc vị trí, điều kiện thuận lợi của hạ tầng kỹ thuật. Còn chi phí bồi thường tài sản trên đất thường chiếm tỉ trọng không đáng kể, khoảng 2%, trong chi phí đầu tư xây dựng.
Ví dụ, tại khu nhà ở của GP Invest, chi phí tiền sử dụng đất tính trên giá bán 1 m2 căn hộ sau khi áp dụng bảng giá đất mới sẽ tăng lên 22 triệu đồng trên 36 triệu đồng (chiếm khoảng 60%). Hiện tỉ lệ này chỉ khoảng 42%, tương đương 15 triệu đồng trên 36 triệu đồng. Tương tự, tại Khu đô thị Đông Tăng Long (quận 9, TP HCM), tỉ trọng chi phí sử dụng đất trên giá bán mỗi m2 căn hộ cũng dự kiến tăng từ 27% (2,3 triệu đồng trên 8,8 triệu đồng) lên 60-65%. Tại dự án Biệt thự khu đô thị Chánh Mỹ (Bình Dương), từ 16,3% lên khoảng 50%...
"Qua khảo sát sơ bộ một số dự án cho thấy. việc áp dụng bảng giá đất theo quy định mới sẽ có tác động dây chuyền, kích hoạt mặt bằng giá bất động sản, nhà ở tăng lên 15-20% so với trước", Bộ Xây dựng cho hay.
Tăng tiền cọc, tính giá khởi điểm sát thị trường để ngăn trục lợi
Trong báo cáo gửi Chính phủ, Bộ Xây dựng đánh giá nhìn chung, việc giao và cho thuê đất thông qua đấu giá đã hạn chế được tiêu cực, lợi dụng cơ chế xin - cho, góp phần bổ sung nguồn thu lớn cho ngân sách địa phương. Việc này ngày càng được thực hiện phổ biến, mở rộng hơn về quy mô, tăng giá trị thu được qua các năm.
Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích đạt được thông qua việc giao và cho thuê đất thông qua đấu giá, Bộ Xây dựng đánh giá hoạt động này cũng bộc lộ một số hạn chế, tiêu cực.
Cụ thể, trong quá trình tổ chức đấu giá, một số nơi có hiện tượng "cò đấu giá", thông đồng làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người tham gia.
"Hiện tượng trả giá rất cao một số lô rồi "bỏ cọc", tạo mặt bằng "giá ảo" để thao túng thị trường hay mua đi, bán lại nhiều lô đất nhằm thu lợi bất chính diễn ra phổ biến tại nhiều nơi, thậm chí mang tính tổ chức" – báo cáo nêu.
Hàng trăm người thức trắng đêm để đấu giá đất ở huyện Hoài Đức, Hà Nội hồi cuối tháng 8-2024
Bộ Xây dựng dẫn ví dụ gần đây xuất hiện một số trường hợp có kết quả trúng đấu giá đất cao gấp nhiều lần giá khởi điểm và cũng có tác động đến thị trường bất động sản khu vực. Theo phản ánh ban đầu, tại một số địa bàn ở Hà Nội, kết quả đấu giá và trúng đấu giá được ghi nhận ở mức rất cao như tại huyện Hoài Đức, mức trúng đấu giá cao gấp 18 lần giá khởi điểm
"Kết quả trúng đấu giá cao gấp nhiều lần giá khởi điểm sẽ có tác động tiêu cực đến mặt bằng giá đất, thị trường (cung, cầu) nhà ở, thị trường bất động sản", Bộ Xây dựng cho biết.
Theo Bộ Xây dựng, kết quả đấu giá đất vừa qua bị tác động bởi 3 nguyên nhân: Giá khởi điểm thấp thu hút nhiều người tham gia, số tiền đặt cọc để tham gia đấu giá thấp. Đồng thời, các cuộc đấu giá có nhiều hội nhóm đầu tư chuyên nghiệp tham gia rồi bán lại ngay để kiếm lời. "Ngay bên ngoài khu vực đấu giá, đám đông môi giới trực chờ kết quả, sẵn sàng chào mua, bán với giá chênh 200 - 500 triệu đồng một lô đất".
Vì vậy, hệ lụy đầu tiên là mức giá trúng cao có thể lấy làm thông tin tham chiếu, xác định giá đất tạo ra mặt bằng giá mới, thậm chí có thể cao hơn nhiều cho khu vực lân cận địa điểm đấu giá. Điều này gây bất lợi cho các dự án đã được chấp thuận nhưng chưa nộp tiền sử dụng đất.
Thứ hai, tâm lý nhà đầu tư cũng bị ảnh hưởng, kéo theo sự tăng giá của các sản phẩm nhà ở, bất động sản đã hoặc đang bán ở gần nơi đấu giá bởi trên thực tế, giá trúng đấu giá thường là giá cơ sở để tổ chức, cá nhân tham chiếu và xác định giá để chuyển nhượng bất động sản.
Thứ ba, giá đất tăng sẽ làm tăng chi phí đầu vào, kéo theo tăng giá nhà ở, bất động sản. Các doanh nghiệp khó có cơ hội đầu tư dự án bất động sản bình dân với giá thấp, mà bắt buộc phải làm nhà cao cấp, siêu sang mới có thể thu hồi vốn, đảm bảo hiệu quả kinh doanh.
Thứ tư, mặt bằng giá đất cao cũng góp phần khiến doanh nghiệp không thể có phương án đầu tư, kinh doanh hiệu quả. Điều này làm cho các dự án không thu hút được đầu tư xây dựng, gây suy giảm, hạn chế nguồn cung trong tương lai.
Thứ năm, kết quả trúng đấu giá cao bất thường ảnh hưởng, gây khó cho công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư với các dự án sử dụng đất vào mục tích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế xã hội. Người dân có đất bị thu hồi cũng dễ bị kích động, có thể khiếu nại yêu cầu phương án bồi thường cao hơn, gây mất ổn định xã hội.
Bộ Xây dựng đề xuất nghiên cứu hoàn thiện các quy định liên quan đến đấu giá đất đảm bảo phù hợp với tình hình thực tế theo hướng tăng tiền đặt cọc, xác định giá khởi điểm sát với thị trường, rút ngắn thời gian nộp tiền trúng đấu giá, hạn chế người tham gia với mục đích đầu cơ. Đồng thời đề nghị có chính sách đánh thuế với trường hợp sở hữu nhiều nhà, đất để hạn chế hoạt động đầu cơ, mua đi bán lại nhiều lần trong thời gian ngắn để kiếm lời.
