Giải trình về dự án Luật Năng lượng nguyên tử đang lấy ý kiến, trình Quốc hội thông qua, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh đến chủ trương xây dựng và ứng dụng điện hạt nhân, năng lượng nguyên tử cho mục đích hoà bình, dân sự.
Ông Hùng cho biết, thiết kế Luật Năng lượng nguyên tử, Việt Nam xuất phát từ nhu cầu chiến lược của đất nước. Điện hạt nhân hiện là năng lượng chiến lược của các quốc gia, là điện xanh, điện nền, có tính an toàn rất cao.
Trên thế giới, điện nguyên tử đang chiếm 10-30% sản lượng điện, sau thời kỳ thoái trào thì nay các nước đều phát triển trở lại điện hạt nhân với quan điểm tìm kiếm kế hoạch trung hoà carbon cao.
"Việt Nam có kế hoạch làm chủ ngành hạt nhân, dần hình thành ngành công nghiệp hạt nhân, phát triển các ứng dụng năng lượng nguyên tử cho mục đích dân sự, chế tạo trang thiết bị nội địa, quan trắc phóng xạ…Trong chiến lược phát triển năng lượng nguyên tử, giai đoạn đầu tiên Việt Nam sẽ ưu tiên doanh nghiệp trong nước phát triển trang thiết bị, ứng dụng, quan trắc phóng xạ, sau đó mới tiến tới chế tạo thiết bị ứng dụng, tiến đến là tự chủ ngành hạt nhân”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng. (Ảnh: Quochoi.vn).
Về đảm bảo an toàn và kế hoạch ứng phó với các thảm hoạ có thể xảy ra đối với nhà máy điện hạt nhân, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, hoạt động đảm bảo an toàn trong ứng dụng nguyên tử nói chung do cơ quan Nhà nước thống nhất quản lý để đảm bảo tuân thủ quốc tế. Bộ KH&CN đã cử đoàn tham vấn IAEA, cơ bản IAEA đã kết luận thanh sát an toàn, an ninh hạt nhân của Luật Năng lượng Nguyên tử Việt Nam đã đáp ứng đủ các quy định.
"Việt Nam có kế hoạch quản lý an toàn hạt nhân từ chọn vị trí, báo cáo tiền khả thi các dự án, nhập khẩu thanh nhiên liệu, xử lý thanh nhiên liệu hết hạn, sau cùng là việc đóng cửa nhà máy điện hạt nhân. Các giai đoạn đều có thẩm định về bức xạ hạt nhân, đủ điều kiện để tiến hành xây dựng, đủ điều kiện để áp dụng điều kiện cần thiết", Bộ trưởng Hùng nói.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, dự thảo Luật thiết kế một chương riêng về nhà máy, chương riêng về an toàn hạt nhân. Trong đó duy trì an ninh trọn vòng đời, xây dựng văn hoá, an toàn an ninh hạt nhân vì ứng dụng hạt nhân đa dạng xã hội.
“Nguyên tắc đảm bảo an toàn, an ninh cho đặt mức rất cao, được thể hiện xuyên suốt đến từng đối tượng quản lý từ bức xạ, đến khi thải loại nhiên liệu”, ông Hùng trấn an.
Bên cạnh đó, dự thảo luật có chương riêng về bồi thường thiệt hại bức xạ hạt nhân, chương riêng về xử lý bức xạ hạt nhân. Cơ quan chủ trì cũng bổ sung cơ chế, nguyên tắc tham gia giám sát, thanh sát hạt nhân để đảm bảo việc sử dụng vào lĩnh vực hoà bình, đảm bảo thực hiện các điều ước quốc tế đặc biệt trong giai đoạn nghiên cứu.
Theo ông Hùng, luật có ứng dụng về phát triển hạt nhân cho dân sự, phân loại rủi ro, thúc đẩy đưa thành tựu mới nhất của năng lượng nguyên tử cho y tế, khoa học, kinh tế xã hội, khuyến khích doanh nghiệp nghiên cứu, công nghệ phát triển về hạt nhân giảm gánh nặng cho Nhà nước. Nhà nước có chính sách đào tạo, ưu đãi, trọng dụng chuyên gia trong và ngoài nước thu hút người tài vào hạt nhân.
