Chính phủ vừa ban hành 28 nghị định về phân quyền, phân cấp; phân định thẩm quyền giữa Chính phủ và chính quyền địa phương 2 cấp.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, đại diện cơ quan được giao nhiệm vụ hướng dẫn xây dựng các nghị định, trao đổi một số thông tin để làm rõ những băn khoăn về thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh
ẢNH: GIA HÂN
*28 nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền vừa mới ban hành tập trung điều chỉnh những vấn đề gì và việc áp dụng pháp luật như thế nào, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh: Phạm vi điều chỉnh của các nghị định chỉ tập trung điều chỉnh lại thẩm quyền, chủ yếu từ cơ quan T.Ư cho chính quyền địa phương; điều chuyển nhiệm vụ của chính quyền cấp huyện cho chính quyền địa phương cấp tỉnh và chính quyền địa phương cấp xã; đồng thời quy định trình tự, thủ tục mới để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn nếu việc thay đổi thẩm quyền dẫn tới thay đổi về trình tự, thủ tục.
Các nghị định chỉ quy định những nội dung cần sửa đổi của pháp luật hiện hành để phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền và trình tự, thủ tục thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền, mà không quy định lại những nội dung vẫn còn phù hợp.
Do đó, bộ, ngành, địa phương cần áp dụng đồng thời quy định của các nghị định vừa được ban hành và quy định còn phù hợp của pháp luật hiện hành để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền.
Với những tình huống phát sinh, các bộ, địa phương căn cứ quy định tại điều khoản chuyển tiếp của luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 và các nghị định để có biện pháp xử lý kịp thời.
Theo quy định tại khoản 8 điều 54 luật Tổ chức chính quyền địa phương, các công việc, thủ tục hành chính, đơn thư khiếu nại, tố cáo của cấp huyện đang giải quyết nếu đến 1.7.2025 mà vẫn chưa hoàn thành hoặc đã hoàn thành nhưng sau đó phát sinh vấn đề thì cơ quan tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cấp huyện hoặc chính quyền địa phương cấp xã mới hình thành sau sắp xếp nơi phát sinh công việc, thủ tục có trách nhiệm phối hợp với cơ quan liên quan để tiếp tục giải quyết.
Trường hợp nội dung công việc, thủ tục có liên quan đến từ 2 đơn vị hành chính cấp xã mới hình thành sau sắp xếp trở lên hoặc có nội dung phức tạp thì chủ tịch UBND cấp tỉnh có trách nhiệm chỉ đạo việc giải quyết.
Trường hợp văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ quy định về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương đã có quy định về việc giải quyết đối với các công việc, thủ tục quy định tại khoản này thì thực hiện theo quy định của Chính phủ.
Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV
ẢNH: GIA HÂN
Trao quyền chủ động cho địa phương
* 28 nghị định được ban hành trong một thời gian rất gấp để đáp ứng yêu cầu cấp bách khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp. Việc áp dụng sẽ kéo dài trong bao lâu, thưa Bộ trưởng?
- Về nguyên tắc, các nghị định phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền chỉ có hiệu lực pháp luật đến ngày 1.3.2027.
Các nội dung về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền và trình tự, thủ tục thực hiện tại các nghị định này sẽ được thay thế bằng các quy định của luật, nghị quyết, nghị định mới, sửa đổi, bổ sung.
Từ thời điểm ban hành đến 1.3.2027, các bộ, ngành cần rà soát để đề xuất sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các luật, nghị quyết, pháp lệnh, nghị định có liên quan nhằm điều chỉnh cho phù hợp với nguyên tắc, quy định về phân định thẩm quyền, phân quyền và phân cấp mới.
Các bộ, ngành, địa phương cũng cần đánh giá hiệu quả việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền, phân cấp để kiến nghị các cấp có thẩm quyền xem xét, điều chỉnh, bảo đảm phù hợp về thẩm quyền, khả năng, điều kiện thực tiễn.
*Như đã đề cập, các nghị định được ban hành trong thời gian ngắn. Theo Bộ trưởng, có quy định nào để phòng trường hợp phát sinh chưa rõ ràng, hợp lý về thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện?
- Khoản 7 điều 13 luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định rất "mở", nhằm trao quyền chủ động cho chính quyền địa phương.
Theo đó, trường hợp cần phải thay đổi trình tự, thủ tục, thẩm quyền đang được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên mới thực hiện được việc phân cấp thì HĐND, UBND, chủ tịch UBND cấp tỉnh điều chỉnh các quy định đó tại văn bản quy phạm pháp luật về phân cấp do mình ban hành để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp.
Chủ tịch UBND cấp tỉnh có trách nhiệm thực hiện việc công khai thủ tục hành chính có thay đổi, điều chỉnh; đồng thời có trách nhiệm tổng hợp, báo cáo cơ quan quản lý nhà nước ở T.Ư về ngành, lĩnh vực có liên quan về việc điều chỉnh trình tự, thủ tục, thẩm quyền để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp tại địa phương mình.
Đối với nhiệm vụ được phân cấp chưa phù hợp thẩm quyền, điều kiện, năng lực, nguồn lực, chức năng, nhiệm vụ của địa phương, cơ quan được phân cấp có thể kiến nghị cơ quan phân cấp để điều chỉnh; kịp thời đề xuất sửa đổi, bổ sung pháp luật liên quan.
Ngoài ra, tại khoản 9 điều 54 của luật này, HĐND, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm xem xét, ban hành văn bản hoặc ủy quyền ban hành văn bản để giải quyết các vấn đề phát sinh trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình; có thể ban hành văn bản hành chính để hướng dẫn giải quyết các vấn đề phát sinh nếu đủ điều kiện…
*Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!
