Làn sóng rút BHXH một lần
Đặt câu hỏi chất vấn, ĐB Trần Thị Diệu Thúy (TPHCM) quan tâm đến làn sóng rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần của công nhân thời gian qua không giảm mà còn có dấu hiệu gia tăng, đặc biệt tăng cao khi có thông tin Chính phủ chuẩn bị trình Quốc hội phương án sửa Luật BHXH. “Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, nhưng quan trọng nhất là sự bất an đối với sự ổn định của chính sách”, ĐB nói đề nghị Bộ trưởng chỉ rõ giải pháp xử lý vấn đề này. Đây cũng là vấn đề nhận được sự quan tâm của nhiều ĐB trong phiên chất vấn.
“Vấn đề lao động, tiền lương, cơ hội thăng tiến luôn được cán bộ, công nhân viên chức quan tâm. Tuy nhiên, gần đây tình trạng cán bộ xin thôi việc nhà nước ra làm ở lĩnh vực khác để cải thiện đời sống, tìm kiếm cơ hội mới, làm dấy lên lo ngại “chảy máu chất xám”…
ĐB Trần Quang Minh (Quảng Bình)
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết trước năm 2019, số rút bảo hiểm một lần khoảng 500.000 trường hợp mỗi năm. Đến năm 2022, con số này tăng lên gần 900.000 và số rút gần bằng số đóng. Ông bày tỏ lo ngại, nếu tình trạng rút BHXH một lần không giảm thì có nguy cơ khó đảm bảo an sinh xã hội cho người già, người đến tuổi về hưu, hệ thống chính sách an sinh xã hội khó đảm bảo tính bền vững.
Về nguyên nhân, Bộ trưởng nói rằng do thu nhập của người lao động ở mức thấp, trong khi cơ chế rút BHXH một lần còn quá dễ dàng, quyền lợi khi rút ở mức cao, công tác tuyên truyền về vấn đề này chưa được thực hiện hiệu quả… Để giảm và tiến tới không rút BHXH một lần, cần nhiều giải pháp, đặc biệt việc tạo công ăn việc làm, thu nhập đời sống phải tốt lên, đồng thời cần điều chỉnh chính sách.
“Chúng tôi đang thiết kế một gói hỗ trợ người lao động để trình Chính phủ và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội là sẽ chi khoảng 23.000 tỷ đồng từ Quỹ bảo hiểm thất nghiệp, để hỗ trợ cho người lao động trong giai đoạn khó khăn này. Như vậy, số dư Quỹ sẽ còn lại khoảng 39.405 tỷ đồng”.
Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc phát biểu tại phiên chất vấn
“Rút BHXH một lần phần lớn là công nhân, còn công chức, viên chức rất ít”, ông Dung nói và cho biết đã mời chuyên gia giỏi nhất sang Việt Nam để đưa ra giải pháp. “Chuyên gia nói, Việt Nam hào phóng quá, cho hưởng BHXH tới 75%. Vấn đề này khó chữa rồi, bởi thông lệ quốc tế cho rút BHXH khi người lao động mắc bệnh nan y hoặc chuyển sang định cư ở nước ngoài”, ông nói.
Tranh luận, ĐB Trần Thị Diệu Thúy cho biết, lao động ở TPHCM mong muốn chính sách BHXH phải nhất quán, ổn định lâu dài. Theo bà, 10 năm sửa luật lại có phương án về BHXH khác đi, dẫn đến sự không an tâm của người lao động về đóng bảo hiểm, nên họ phải tính toán rút một lần. “Bộ trưởng nói sửa luật theo hướng tăng quyền lợi, vậy đó là quyền lợi gì?”, bà Thúy tái chất vấn.
“Muốn để người lao động, kể cả khu vực công, khu vực tư ổn định, việc quan trọng nhất là thu nhập, đời sống, việc làm phải ổn định, lương phải đủ sống, thu nhập phải đảm bảo cho bản thân và gia đình mình”.
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung
Trả lời, ông Dung nhấn mạnh quan điểm, các chính sách phải mang tính tổng thể. “Người lao động nếu cứ đóng 20 năm thì họ không chờ đợi được đâu, tôi xin nói thật như thế". Theo Bộ trưởng, với lao động một số lĩnh vực, kéo dài đóng BHXH 20 năm mà với nam đủ 62 tuổi mới nghỉ hưu thì rất khó. Ông muốn giảm số năm đóng xuống 15 hoặc 10 năm, với nguyên tắc đóng ít thì sẽ hưởng ít. “Việc sửa luật đi theo hướng tăng quyền lợi của người đóng, ông nói.
Hơn 3 triệu lao động trở về địa phương
Cũng tại phiên chất vấn, ĐB Trần Quang Minh (Quảng Bình) quan tâm tới tình trạng công chức thôi việc thời gian qua khiến cử tri lo ngại “chảy máu chất xám”.
"Cá nhân tôi xin trả lời một phần nào đó về vấn đề này. Muốn người lao động khu vực công và tư ổn định, việc quan trọng nhất là thu nhập, đời sống việc làm phải ổn định, lương phải đủ sống, thu nhập đảm bảo cho bản thân và gia đình", ông Dung cho hay.
Trong khi đó, ĐB Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) nêu thực tế cắt giảm lao động, cơ hội việc làm lao động nữ ngoài 40 tuổi trở nên khó khăn.
Bộ trưởng LĐ-TB&XH nói rằng, tháng trước, ông được Thủ tướng phân công đi kiểm tra một số địa phương. “Cùng sinh hoạt, ăn cơm cùng công nhân, tôi thấy hầu hết lao động trong các ngành dệt may, giày da là lao động nữ, thậm chí có ngành nghề tới 80% là nữ”, ông Dung nói. Đối tượng bị giãn việc, mất việc cũng hầu hết rơi vào lao động nữ. Trong làn sóng hơn 3 triệu người trở về các địa phương vừa qua, phần đông cũng là những người mẹ đem theo con. Không trụ nổi ở thành phố, người lao động mới phải trở về.
Trước thực trạng trên, ông Dung cho rằng, lao động phải được đào tạo ngay từ sớm, nếu qua tuổi 40, với ngành dệt may quả thật rất khó khăn với người lao động vì “mắt đã mờ, chân đã chậm”, năng suất làm việc thấp. Đồng thời bổ sung giải pháp chăm lo cho công nhân nữ lớn tuổi như tạo việc làm ổn định, chăm lo phúc lợi xã hội thiết yếu, chủ động đào tạo từ sớm, từ xa. Đề nghị địa phương có cơ chế, chính sách tạo việc làm cho lao động nữ thích ứng với điều kiện mới.
Tại phiên chất vấn, ĐB Nguyễn Thị Tuyết Nga (Quảng Bình) nhận định, năm 2023 kinh tế nước ta đứng trước nhiều thử thách, thị trường lao động, việc làm đối mặt nhiều rủi ro… Trong khi đó, báo cáo của Bộ LĐ-TB-XH lại cho thấy, tình trạng lao động mất việc làm ở nước ta thấp.
Trả lời chất vấn, ông Dung khẳng định, con số tỷ lệ thất nghiệp 2,25% là đánh giá khách quan, khoa học, theo tiêu chí quốc tế. Đây là kết quả khảo sát thực hiện trong 1 tuần trước thời điểm công bố, theo tiêu chí đánh giá “thất nghiệp” là tình trạng người lao động trong độ tuổi có nhu cầu làm việc nhưng không có việc làm, hoặc đang tìm việc.
