Bác sĩ Nguyễn Tiến Dũng - Phó Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho hay không có nghiên cứu chính thống nào của Tổ chức Đột quỵ Thế giới (WSO), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hay các hiệp hội y khoa uy tín đưa ra tỷ lệ như trên để mô tả mối liên hệ giữa nhiệt độ và nguy cơ đột quỵ.
Theo bác sĩ Dũng, khả năng đột quỵ phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố phức tạp: Tiền sử bệnh cá nhân (đột quỵ, tim mạch, huyết áp, tiểu đường...), tuổi tác, sức khỏe hiện tại, mức độ hoạt động, khả năng tiếp cận với nơi mát mẻ, tình trạng mất nước, tuân thủ điều trị, các yếu tố môi trường khác (độ ẩm, ô nhiễm không khí), thời gian phơi nhiễm với nhiệt độ cao...
Các nghiên cứu thực sự chỉ ra mối liên quan giữa nhiệt độ và đột quỵ nhưng không phải tỷ lệ cố định. Nhiều nghiên cứu dịch tễ học (một số được WHO trích dẫn về tác động của biến đổi khí hậu với sức khỏe) xác nhận rằng các đợt nắng nóng cực đoan làm gia tăng đáng kể tỷ lệ nhập viện và tử vong do các bệnh tim mạch, trong đó có đột quỵ, đặc biệt ở nhóm dễ tổn thương. Tuy nhiên, mức độ gia tăng này không đồng đều và không thể quy ra một tỷ lệ phần trăm cố định cho mỗi độ tăng nhiệt.
Thông tin đang lan truyền gây ra hiểu lầm và hoang mang không cần thiết. Việc đưa ra một con số giật gân nhưng vô căn cứ không giúp ích cho công tác phòng ngừa, mà chỉ gây hoang mang, lo lắng thái quá cho cộng đồng, đặc biệt là người bệnh.
Thời tiết nắng nóng cực đoan làm gia tăng nguy cơ sức khỏe, đặc biệt với người cao tuổi và những người mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường hoặc từng đột quỵ.
Theo bác sĩ Dũng, các nguyên nhân bao gồm:
Mất nước nghiêm trọng: Nắng nóng khiến cơ thể mất nước và điện giải nhanh chóng, làm máu đặc hơn, giảm thể tích tuần hoàn. Tim phải hoạt động nhiều hơn, dễ hình thành cục máu đông - nguyên nhân chính gây đột quỵ do thiếu máu cục bộ.
Áp lực lên hệ tim mạch: Để làm mát cơ thể, tim và mạch máu phải làm việc cật lực, gây áp lực lớn cho hệ tim mạch vốn đã yếu ở người có bệnh nền. Điều này có thể dẫn đến đau tim, suy tim hoặc tăng huyết áp đột ngột, làm tăng nguy cơ đột quỵ tái phát.
Khó điều hòa thân nhiệt: Người cao tuổi hoặc từng đột quỵ thường gặp khó khăn trong việc điều chỉnh thân nhiệt, dễ bị kiệt sức hoặc sốc nhiệt - tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.
Ảnh hưởng từ thuốc: Một số thuốc điều trị bệnh tim mạch hoặc đột quỵ (như thuốc lợi tiểu) có thể làm trầm trọng tình trạng mất nước, cản trở cơ thể thích nghi với nhiệt độ cao.
Tăng viêm và stress oxy hóa: Nhiệt độ cao làm gia tăng viêm và stress oxy hóa, góp phần gây tổn thương mạch máu và nâng cao nguy cơ đột quỵ.
Để phòng tránh các biến cố sức khỏe khi trời nắng nóng, bác sĩ khuyến cáo người dân thực hiện 5 giải pháp:
1. Uống đủ nước, dùng nước lọc hoặc nước điện giải thường xuyên, ngay cả khi chưa khát. Tránh đồ uống có đường, cà phê, rượu bia. Theo dõi nước tiểu (màu vàng sậm là dấu hiệu mất nước).
2. Tránh nắng nóng, hạn chế ra ngoài từ 10h đến 16h. Nếu ra ngoài, đội mũ rộng vành, mặc quần áo thoáng mát, dùng kem chống nắng.
3. Giữ mát cơ thể, sử dụng quạt, điều hòa, tắm nước mát hoặc lau người bằng khăn ẩm. Đóng rèm cửa và dùng máy phun sương để tăng độ ẩm.
4. Ăn uống lành mạnh, ưu tiên rau xanh, trái cây mọng nước như dưa hấu, cam. Hạn chế đồ dầu mỡ, ngọt và ăn quá no.
5. Theo dõi sức khỏe, đo huyết áp thường xuyên, tuân thủ phác đồ điều trị, không tự ý đổi thuốc.
