Việc không nhận đủ chất dinh dưỡng từ thực vật sẽ làm giảm khả năng sinh trưởng, sinh sản và sống sót của các loài" ăn chay" như gấu trúc - Ảnh: Care Animal Hospital
Hơn một phần ba số động vật trên Trái đất, từ bọ cánh cứng đến bò và voi, đều dựa vào chế độ ăn thực vật.
Chất lượng thực vật ảnh hưởng quần thể động vật
Hoạt động của con người làm gia tăng lượng khí CO₂ trong khí quyển và làm nhiệt độ toàn cầu tăng cao. Để thích nghi, nhiều loài thực vật trên thế giới đang phát triển nhanh hơn.
Một số nhà nghiên cứu gọi hiện tượng này là "sự xanh hóa Trái đất", và nó có thể giúp hấp thụ một phần khí nhà kính bằng cách lưu trữ nhiều carbon hơn trong thực vật. Tuy nhiên, có một sự đánh đổi, đó là những loài thực vật phát triển nhanh thường chứa ít chất dinh dưỡng hơn trong mỗi phần ăn.
Ellen Welti và các đồng nghiệp tại Viện Smithsonian (Mỹ) đã nghiên cứu ảnh hưởng của sự suy giảm chất dinh dưỡng trong thực vật đến các loài trong mạng lưới thức ăn, từ những con châu chấu nhỏ bé đến gấu trúc khổng lồ.
Họ nghi ngờ rằng sự suy giảm lâu dài về chất lượng thực vật có thể góp phần làm giảm số lượng động vật. Những thay đổi này không dễ nhận thấy như mực nước biển dâng cao hay những cơn bão nhiệt đới, nhưng chúng có thể gây ra những tác động đáng kể theo thời gian.
Nếu thực vật trở nên kém dinh dưỡng hơn, các loài ăn cỏ sẽ phải mất nhiều thời gian hơn để tìm và ăn đủ thức ăn, khiến chúng dễ bị tổn thương trước những mối đe dọa như kẻ săn mồi. Việc không nhận đủ chất dinh dưỡng cũng làm giảm khả năng sinh trưởng, sinh sản và sống sót của động vật.
Lượng carbon tăng và chất dinh dưỡng giảm
Các nhà khoa học đã chứng minh rằng biến đổi khí hậu đang làm giảm hàm lượng dinh dưỡng trong cây trồng của con người. Việc giảm các vi chất quan trọng như sắt, kẽm, magiê và đồng là một mối quan tâm đặc biệt. Dữ liệu cho thấy hàm lượng những chất này trong cây trồng đã giảm dần theo thời gian.
Đối với con người, việc mất đi sắt, kẽm và protein trong các loại lương thực cơ bản dự kiến trở nên nghiêm trọng hơn trong những thập kỷ tới khi nồng độ CO₂ tiếp tục tăng.
Điều này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự sống còn toàn cầu, đặc biệt ở những khu vực phụ thuộc nhiều vào lúa gạo và lúa mì, như Đông Á và Trung Á.
Chất lượng thức ăn chăn nuôi cũng đang giảm. Gia súc, vốn đã phải dành nhiều thời gian để gặm cỏ, đang gặp khó khăn hơn trong việc tìm đủ protein. Hàm lượng protein trong cỏ đang giảm dần, làm giảm khả năng tăng trọng và gây thiệt hại kinh tế cho người chăn nuôi.
Trong khi đó gấu trúc, một loài có ý nghĩa văn hóa và đang bị đe dọa, hoàn toàn phụ thuộc vào tre trúc. Do gấu trúc sinh sản chậm và cần những khu rừng tre rộng lớn để làm môi trường sống, sự tồn tại của chúng đang bị đe dọa bởi việc chuyển đổi đất cho nông nghiệp và phát triển.
Gấu trúc có thể trở thành biểu tượng cho những rủi ro do sự suy giảm dinh dưỡng gây ra. Vì tre là nguồn thức ăn thiết yếu, bất kỳ sự giảm sút nào về dinh dưỡng của tre cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và số lượng gấu trúc.
Ảnh hưởng khác nhau đến côn trùng
Côn trùng đóng vai trò quan trọng trong việc thụ phấn, làm nguồn thức ăn cho các loài chim và động vật khác, và thực hiện nhiều chức năng sinh thái khác.
Tuy nhiên, nhiều loài côn trùng trên thế giới đang giảm số lượng, kể cả ở những nơi ít bị ảnh hưởng bởi hoạt động của con người. Các loài côn trùng ăn thực vật có khả năng bị ảnh hưởng bởi chất lượng thực vật giảm. Nghiên cứu cho thấy khi nồng độ CO₂ tăng, một số quần thể côn trùng giảm do chất lượng thức ăn kém hơn.
Tuy nhiên, không phải loài côn trùng nào cũng phản ứng giống nhau. Các loài côn trùng ăn lá như châu chấu và sâu bướm có vẻ dễ bị ảnh hưởng nhất, với kích thước cơ thể nhỏ hơn và khả năng sinh sản giảm. Ngược lại, châu chấu có thể phát triển mạnh nhờ các loài thực vật giàu carbon. Một số loài như rệp và ve sầu, ăn nhựa cây thay vì lá, cũng có thể hưởng lợi từ việc thực vật giàu carbon hơn.
Những khu vực có đất nghèo dinh dưỡng, như các lưu vực nhiệt đới Amazon và Congo, có thể bị ảnh hưởng nhiều nhất, vì động vật ở đó đã gặp khó khăn trong việc tìm đủ chất dinh dưỡng. Nước biển ấm lên nhanh chóng cũng làm giảm giá trị dinh dưỡng của tảo bẹ khổng lồ, một nguồn thực phẩm quan trọng ở đại dương.
