Cả nhựa dùng một lần và nhựa dùng nhiều lần đều là những nguồn gây ô nhiễm (ảnh: Getty Images).
Một đánh giá toàn diện 103 nghiên cứu khoa học về ô nhiễm vi nhựa trong thực phẩm vừa hé lộ những con đường bất ngờ mà các hạt polyme cực nhỏ này xâm nhập vào chuỗi thức ăn của chúng ta.
Từ việc mở chai nhựa đến sử dụng thớt nhựa, hay thậm chí là các sản phẩm tưởng chừng vô hại như chai thủy tinh có miếng đệm nhựa, hộp đựng pizza lót nhựa, cốc cà phê dùng một lần, túi lọc trà, màng bọc thực phẩm và hộp nhựa dùng trong lò vi sóng, tất cả đều có thể thải ra vi nhựa.
Bà Lisa Zimmermann, nhà sinh vật học tại Diễn đàn Bao bì Thực phẩm phi lợi nhuận Thụy Sĩ, cùng nhóm nghiên cứu của mình, khẳng định: "Chúng tôi phát hiện bao bì thực phẩm thực sự là nguồn trực tiếp của các hạt vi nhựa và nano nhựa có trong thực phẩm."
Vấn đề này đang diễn ra ở khắp mọi nơi, cho thấy mức độ phổ biến đáng báo động của vi nhựa trong môi trường sống và thực phẩm của con người.
Vi nhựa: Mối đe dọa vô hình
Vi nhựa là những mảnh vật liệu cực nhỏ, không thể nhìn thấy bằng mắt thường, được giải phóng từ nhiều loại polyme khi chúng được sử dụng hoặc phân hủy trong môi trường.
Sự hiện diện của nhựa trong xã hội hiện đại là không thể phủ nhận, từ đồ dùng hàng ngày đến quần áo và đồ nội thất, nhờ vào chi phí thấp và tính linh hoạt trong sản xuất.
Tuy nhiên, khả năng chống phân hủy của nhựa không đồng nghĩa với việc chúng không bị vỡ thành những mảnh nhỏ hơn. Trong những thập kỷ gần đây, các nhà khoa học đã nhận ra rằng những mảnh siêu nhỏ này có thể xâm nhập vào các cơ quan và bộ phận trong cơ thể sinh vật.
Các nghiên cứu đã tìm thấy vi nhựa trong khắp cơ thể con người, bao gồm cả nhau thai, và trong mọi cơ quan nội tạng của chuột, kể cả thai nhi của chúng.
Điều đáng lo ngại hơn là chúng ta vẫn còn rất ít thông tin về tác động cụ thể của vi nhựa đối với sức khỏe con người, mặc dù những dấu hiệu ban đầu rất đáng báo động.
Một nghiên cứu năm 2024 đã chỉ ra rằng những bệnh nhân tim mạch và đột quỵ có nồng độ vi nhựa cao trong mảng bám động mạch cảnh có nguy cơ tử vong cao hơn đáng kể.
Nguồn gốc và con đường xâm nhập
Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, nhà sinh vật học Zimmermann và các đồng nghiệp đã phân tích 103 nghiên cứu liên quan đến sự hiện diện của các hạt nhựa trong thực phẩm và chất mô phỏng thực phẩm.
Từ đó, họ đã trích xuất 600 mục về các bài viết tiếp xúc với thực phẩm, trong đó 96% báo cáo sự hiện diện của vi nhựa và nano nhựa.
Đáng chú ý, đối với một số mặt hàng nhựa tái sử dụng như bát melamine, lượng vi nhựa thải ra tăng lên sau mỗi lần rửa. Điều này cho thấy nhiệt độ và sự mài mòn trong quá trình sử dụng và vệ sinh làm tăng tốc độ phân hủy của các đồ dùng bằng nhựa này.
Các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra rằng thực phẩm siêu chế biến chứa nhiều vi nhựa hơn thực phẩm chế biến tối thiểu. Lý do rất đơn giản: càng nhiều bước chế biến, thực phẩm càng tiếp xúc nhiều hơn với thiết bị chế biến bằng nhựa, dẫn đến lượng vi nhựa và nano nhựa cao hơn trong sản phẩm cuối cùng mà người tiêu dùng sử dụng.
Kết luận của nghiên cứu này không chỉ nhấn mạnh sự cần thiết của các cuộc điều tra sâu rộng hơn về sự có mặt và tác hại của vi nhựa, mà còn kêu gọi hành động thiết thực hơn để ngăn chặn tình trạng ô nhiễm vi nhựa, đặc biệt là từ con đường vi nhựa xâm nhập qua đồ dùng chế biến và bảo quản thực phẩm.
