Bắt đầu từ tháng 5 năm ngoái, trên các mạng xã hội xuất hiện bức ảnh và video về những gương mặt tươi cười, chủ yếu là phụ nữ, uống chất lỏng màu đen trong bình thuỷ tinh, bôi hỗn hợp màu đen lên mặt và chân, hoặc nhúng trẻ sơ sinh và thú cưng vào bồn nước đen. Các bài viết được gắn hashtag #BOO và liên kết với một trang web bán mặt hàng có tên Black Oxygen Organics.
Black Oxygen Organics, viết tắt là “BOO”, được tiếp thị dưới dạng axit fulvic, một hợp chất có nguồn gốc từ thực vật mục nát, được đào lên từ một vũng than bùn ở Ontario. Trang web của công ty ở Canada bán sản phẩm này quảng cáo đây là “sản phẩm cuối cùng và là hạt nhỏ nhất của quá trình phân hủy vật chất hữu cơ cổ đại”.
Nói một cách đơn giản hơn, đó là đất. Khoảng 125 gram được niêm phong trong một chiếc túi nhựa màu đen bóng bẩy và được bán với giá 110 đô la, tương đương hơn 2,5 triệu VNĐ, cộng với phí vận chuyển. Khách hàng truy cập trang web Black Oxygen Organics được chào đón bằng một đôi bàn tay trắng nõn nâng niu những cốc đất kèm theo dòng chữ mời chào "Một món quà từ đất mẹ".
Cũng theo lời quảng cáo, sản phẩm này có thể được sử dụng bởi bất kỳ ai, ở bất kỳ độ tuổi nào, ngay cả động vật cũng có thể dùng. Nó đem lại vô vàn lợi ích, từ cải thiện chức năng não bộ và sức khỏe tim mạch, đến loại bỏ độc tố trong cơ thể như kim loại, thuốc trừ sâu và ký sinh trùng.
Quảng cáo về công dụng của BOO tràn ngập mạng xã hội
Tới cuối mùa hè, các quảng cáo trực tuyến về BOO đã tiếp cận được hàng triệu người tiêu dùng trên internet ưa thích thực phẩm chức năng. Và dường như tiếp thị đã thành công biến đất bùn thành tiền. TikTok và Instagram tràn ngập các bài đăng kèm hashtag #BOO. Và như sự sắp đặt của may mắn, đại dịch đã tạo ra cơn sốt chưa từng thấy đối với các loại thuốc được quảng cáo là thần kỳ dù chưa được kiểm chứng.
Cùng với đó, rất nhiều phụ nữ bị thuyết phục bởi những bài viết quảng bá về công dụng thần kỳ đã quyết định bước chân vào bán hàng đa cấp. Lãnh đạo của BOO cho biết trong vòng 6 tháng, doanh số đã tăng vọt từ 4,5 tỷ VNĐ/tháng lên hơn 90 tỷ VNĐ/tháng. Nhiều nhóm Facebook lớn về BOO có tới vài chục ngàn người tham gia. Và tới nay, Facebook vẫn chưa đưa ra câu trả lời về việc liệu những hội nhóm này có vi phạm các quy định của mạng xã hội lớn nhất hành tinh hay không.
Khách hàng không thể mua BOO tại các cửa hiệu mà chỉ có thể thông qua các cá nhân làm đại lý. Có người cho biết chỉ sau 5 tuần làm đại lý, họ đã kiếm được số tiền tương đương gần 500 triệu VNĐ.
Ai đứng đằng sau BOO
BOO là sản phẩm của Marc Saint-Onge, một doanh nhân 59 tuổi người Canada, người còn có biệt danh là “người bùn”. Ông tự mô tả mình là một nhà trị liệu chỉnh hình, bậc thầy liệu pháp tự nhiên, bác sĩ toàn diện, nhà thảo dược và nhà trị liệu bằng hương thơm. Người đàn ông này đã bị chính quyền Canada buộc tội hành nghề y mà không có giấy phép vào năm 1989 và bị phạt 20.000 USD. Saint-Onge đã bán bùn dưới các dạng khác nhau từ đầu những năm 1990. Tới năm 2016, ông ta quảng bá mình là một nhà nhà huấn luyện kinh doanh và tự hào tuyên bố “Hãy để tôi dạy bạn bán bất cứ thứ gì."
Những nghi ngờ xuất hiện
Chị Monica Wong, 39 tuổi sau khi xem được bài viết ca ngợi BOO trên Facebook đã quyết định mua sản phẩm này cho mình và bạn trai. Trong 2 tháng ròng, chị hoà nửa thìa cà phê đất với nước và uống mỗi ngày. Tuy nhiên, không giống những lời quảng cáo, chị không giảm được cân, da không sáng hơn, tóc không mọc dày hơn, không thấy người giàu năng lượng hơn, và đương nhiên là màu mắt cũng không xanh hơn. Trên thực tế, chị bắt đầu thấy có hiện tượng đau bụng. Tiếp sau đó, nhiều người cũng đã bắt đầu đăng tải những bài chỉ trích sản phẩm này.
Đổi màu mắt được quảng cáo là một trong những công dụng của BOO
Trong BOO có gì?
BOO thực chất không phải là thực phẩm chức năng từ đất bùn duy nhất trên thị trường. Axit fulvic và axit humic có trong đất đã được dùng như phương thuốc dân gian ở một số nơi với tác dụng chính là kháng khuẩn. Tuy nhiên, những công dụng khác được quảng cáo thì không có bất kỳ một dẫn chứng khoa học nào. Một số người đã gửi BOO tới phòng thí nghiệm và nhận được kết quả cho thấy sản phẩm có hàm lượng chì và arsen vượt ngưỡng cho phép.
Hệ quả
Hiện tại, nhiều sản phẩm của BOO dạng bột và viên nén đã bị Cơ quan Y tế Canada thu hồi, hải quan Mỹ cũng thu giữ các sản phẩm tương tự tại biên giới. Giới chức cả 2 nước đều đưa ra khuyến cáo không nên sử dụng sản phẩm này. Công ty bán sản phẩm vướng vào kiện tụng.
Tuy nhiên trong thế giới đa cấp, thất bại như vậy chưa thể cắt đứt vòi đa cấp. Ông chủ của BOO vẫn nắm trong tay hệ thống đại lý cùng những người tin tưởng. Những hội nhóm khác được lập ra và lần này nhiều đại lý còn quảng cáo sản phẩm mới có độ tinh khiết cao hơn. Theo NBC, thị trường các thực phẩm chức năng online này với các sản phẩm không được kiểm chứng về công dụng có thể lên tới hàng tỷ USD.
