Theo Báo cáo thường niên về mua sắm toàn cầu lần thứ 18 của Zebra Technologies, ngành bán lẻ Việt Nam đang tăng trưởng mạnh nhờ thu nhập người dân cải thiện và tốc độ đô thị hóa.
Công ty Mordor Intelligence dự báo quy mô thị trường bán lẻ Việt Nam sẽ đạt khoảng 163 tỷ USD vào năm 2025 và vượt mốc 209 tỷ USD vào năm 2030. Động lực này được thúc đẩy bởi Chiến lược phát triển ngành bán lẻ đến năm 2030 của Chính phủ, với trọng tâm là số hóa, đẩy mạnh thương mại đa kênh và chuỗi cung ứng bền vững.
Tuy nhiên, các nhà bán lẻ nội địa đang chịu áp lực lớn. Bà Trần Thị Bảo Trân, Tổng Giám đốc Zebra Technologies Việt Nam nhận định, người tiêu dùng trong nước ngày càng khắt khe. Họ không chỉ tìm kiếm ưu đãi mà đòi hỏi trải nghiệm mua sắm liền mạch, tốc độ và cá nhân hóa.
Đặt trong bối cảnh rộng hơn, báo cáo của Zebra cho thấy sự sụt giảm về mức độ hài lòng của người mua sắm trên toàn cầu trong năm thứ hai liên tiếp. Tại khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, tỷ lệ hài lòng khi mua tại cửa hàng chỉ đạt 75% và mua trực tuyến là 69%. Nguyên nhân chính đến từ tình trạng hết hàng (63%), hàng hóa bị khóa kỹ trong tủ kính gây bất tiện (67%) hoặc thiếu quầy thanh toán tự động (56%).
Để cạnh tranh, các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp Việt cần tập trung vào ba mũi nhọn công nghệ với những ứng dụng thực tế dưới đây.
Xóa bỏ "tồn kho ảo" bằng số hóa
Thách thức lớn nhất của nhiều chuỗi bán lẻ hiện nay là tình trạng lệch tồn kho. Ông George Pepes, Giám đốc Giải pháp ngành dọc khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, lĩnh vực Y tế và Bán lẻ, Zebra Technologies, lấy ví dụ về việc khách đặt mua hàng trực tuyến, thanh toán xong nhưng sau đó đơn bị hủy vì thực tế tại cửa hàng đã hết. "Không gì làm mất lòng tin nhanh hơn việc thất hứa với khách hàng", ông George nói.
Để giải quyết, công nghệ RFID (nhận dạng qua tần số vô tuyến) được xem là giải pháp tối ưu. Thay vì nhân viên phải cầm giấy bút đi đếm từng sản phẩm mất hàng giờ đồng hồ như trước đây, thiết bị đọc RFID cho phép kiểm kê toàn bộ cửa hàng chỉ trong vài phút với độ chính xác theo thời gian thực.
Một ví dụ khác về vận hành là việc xử lý hàng đặt sai vị trí. Tại các siêu thị, khách thường tiện tay đặt một hộp sữa vào quầy bánh kẹo. Với các thiết bị kiểm kho cầm tay, nhân viên chỉ cần quét qua kệ hàng là có thể phát hiện ngay món đồ "đi lạc" để trả về đúng chỗ, đảm bảo dữ liệu tồn kho luôn chính xác.
Trao công cụ số cho nhân viên tuyến đầu
Người tiêu dùng hiện đại thường tra cứu kỹ thông tin trước khi đến cửa hàng. Nếu nhân viên thiếu kiến thức sản phẩm, họ rất dễ để tuột mất đơn hàng giá trị cao.
Theo nghiên cứu của Zebra Technologies, 88% nhân viên cho biết họ gặp thách thức trong việc nhận hỗ trợ hoặc thông tin kịp thời, tăng từ mức 82% của năm trước. Tỷ lệ này tại khu vực Châu Á - Thái Bình Dương lần lượt là 85% và 76%.
Việc trang bị công nghệ phù hợp giúp giảm căng thẳng và nâng cao sự hài lòng trong công việc cho nhân viên bán hàng. Hơn 8 trên 10 nhân viên được khảo sát tin rằng các công cụ hiệu quả khiến công việc trở nên thú vị hơn, ít áp lực hơn, đồng thời giúp họ phục vụ khách hàng tốt hơn. Ngoài ra, 90% nhân viên toàn cầu chia sẻ công nghệ phù hợp giúp họ hoàn thành nhiệm vụ nhanh hơn.
Ông Christanto Suryadarma, Phó Chủ tịch Kinh doanh khu vực Đông Nam Á, Hàn Quốc và Kênh APJeC, Zebra Technologies, đưa ra tình huống: Một khách hàng muốn mua mẫu TV cụ thể nhưng cửa hàng đang hết. Thay vì để khách ra về tay trắng, nhân viên được trang bị máy kiểm kho di động có thể tra cứu ngay lập tức tồn kho của các chi nhánh khác hoặc kho tổng, sau đó đặt lịch giao hàng tận nhà cho khách. Điều này giúp giữ chân khách hàng và cứu vãn doanh thu.
Ở khía cạnh vận hành, việc trang bị máy in di động cũng giúp tăng năng suất đáng kể. Khi phát hiện tem giá trên kệ bị mờ hoặc sai, nhân viên có thể in và dán lại ngay tại chỗ thay vì phải chạy đi chạy lại giữa quầy hàng và văn phòng quản lý.
Tự động hóa trải nghiệm để thu hút Gen Z
Thế hệ Gen Z đang trở thành nhóm khách hàng chủ lực với thói quen ưu tiên tốc độ. Để đáp ứng, các mô hình tự thanh toán (Self-checkout) đang được nhân rộng, đặc biệt trong ngành thời trang.
Ông Lữ Thanh Phú, kỹ sư Kinh doanh, Zebra Technologies Việt Nam dẫn ví dụ, tại các cửa hàng quần áo ứng dụng RFID, khách hàng chỉ cần thả toàn bộ giỏ hàng vào thùng thanh toán tự động. Hệ thống sẽ quét và tính tiền tất cả sản phẩm cùng lúc mà không cần quét mã vạch từng món. Thậm chí, công nghệ này còn hỗ trợ nhân viên tìm kiếm một chiếc áo đúng size, đúng mẫu đang bị lẫn trong đống hàng lộn xộn chỉ trong vài giây, tương tự như cơ chế dò tìm kim loại.
Bà Trần Thị Bảo Trân chia sẻ: “Người tiêu dùng Việt Nam xứng đáng có được trải nghiệm mua sắm hiện đại, liền mạch và giàu giá trị - không chỉ dừng lại ở việc tìm kiếm ưu đãi hấp dẫn hay sản phẩm mong muốn, mà còn cần có được kết nối ý nghĩa và loại bỏ rào cản khi mua hàng".
Thống kê cho thấy, 87% lãnh đạo bán lẻ toàn cầu tin rằng Gen AI và tự động hóa là công cụ thiết yếu để ngăn ngừa thất thoát hàng hóa và gia tăng lợi nhuận trong bối cảnh mới.
