1. Cha mẹ hãy là người "ươm mầm"
Giáo sư Lisa Feldman Barrett - Giám đốc Khoa học của Trung tâm Luật học, Trí não và Hành vi tại Đại học Harvard cho rằng, việc cha mẹ dạy con giống như 1 người ươm mầm. Phụ huynh nên tạo cơ hội, không gian để con tiếp xúc với những điều mới lạ. Từ đó con sẽ nhận ra mình yêu thích cái gì và phát triển theo. Chỉ khi nào bố mẹ hiểu con như người thợ ươm mầm hiểu về loại cây mình trồng thì phụ huynh mới có thể điều chỉnh môi trường xung quanh để "cây" bén rễ, phát triển mạnh mẽ nhất.
Ví dụ như cha mẹ muốn con học đàn violin. Để con chơi giỏi, thành thục, phụ huynh đặt ra chế độ rèn luyện nghiêm khắc, lịch trình chuẩn chỉnh. Việc này giúp con sớm đạt được kỹ thuật điêu luyện, song cũng dễ khiến con trẻ có ác cảm và xem việc chơi violin như một "nghĩa vụ" thay vì tận hưởng từng khoảnh khắc được hòa mình với nhạc cụ yêu thích. Nhưng nếu cha mẹ cho con tiếp xúc với âm thanh, tìm hiểu về các dụng cụ chơi nhạc, bé sẽ tìm ra thứ mình thích và chọn nó.
2. Thay vì ra lệnh, cha mẹ hãy giải thích cho trẻ
Cha mẹ có kinh nghiệm, trải nghiệm cuộc sống, nên có thể phân biệt được 1 điều là đúng hay sai. Tuy nhiên trẻ con thì chưa nhận thức được điều đó. Việc yêu cầu con phải phục tùng mệnh lệnh của mình sẽ khiến trẻ không vui. Con không nhận thức được rõ ràng gốc rễ vấn đề.
Vì vậy cha mẹ nên giải thích cho trẻ biết lý do vì sao mình làm thế. Khi con hiểu ra vấn đề, chắc chắn chúng sẽ nhớ lâu và không mắc phải.
Ví dụ như mẹ chỉ ra lệnh: "Con không được ăn kẹo nữa", hoặc "mẹ cấm con ăn kẹo"... Trẻ sẽ cảm thấy ấm ức, buồn bã. Nhưng nếu phụ huynh ngồi xuống và nói với trẻ rằng: "Mẹ không cấm con ăn kẹo, nhưng nếu con ăn quá nhiều sẽ dẫn đến sâu răng, đau răng", đồng thời mẹ làm động tác cho trẻ thấy rõ được tác hại của việc ăn quá nhiều kẹo. Như thế con sẽ hiểu ra và làm theo yêu cầu của mẹ.
3. Hãy trò chuyện, đọc sách truyện và chơi với con thật nhiều
Ngay khi chỉ được vài tháng tuổi, dù không nói được, trẻ vẫn hiểu và liên tục tiếp nhận ngôn ngữ từ cha mẹ, thông qua các cử chỉ. Việc cha mẹ chơi với con, trò chuyện và đọc sách cho chúng sẽ khiến trẻ tiếp thu thông tin một cách bị động và là nền tảng cho giai đoạn học chủ động về sau. Việc phụ huynh chơi với trẻ sẽ giúp con tiếp thu được nhiều kỹ năng cơ bản, phát triển kỹ năng xã hội, tăng khả năng tập trung và chú ý một cách tự nhiên. Đồng thời, con yêu sẽ học được cách chơi cùng với bố mẹ, biết phân vai, nhiệm vụ trong trò chơi giúp con yêu thích thú hơn, vui vẻ hơn.
Ngoài ra, việc thường xuyên gần gũi con không chỉ gắn kết yêu thương mà còn giúp trẻ phát triển tư duy và hoàn thiện kỹ năng tự giải quyết vấn đề, óc sáng tạo, cách ứng xử trong những tình hướng phát sinh khi chơi,...
4. Tạo cơ hội để trẻ tiếp xúc an toàn với nhiều người
Theo các chuyên gia, việc tiếp xúc với những gương mặt, ngôn ngữ và giọng nói khác nhau sẽ là nền tảng giúp con dễ dàng tiếp thu các ngôn ngữ khác trong tương lai. Tương tự, gặp gỡ nhiều người với màu da, tính cách đa dạng sẽ giúp trẻ mở rộng cách nhìn đối với con người, mở rộng thế giới quan, tạo nên tư duy rộng mở sau này. Mặt khác con cũng sẽ tự tin hơn, hướng ngoại hơn so với việc trẻ chỉ ở trong nhà, ngày ngày tiếp xúc với ông bà, bố mẹ, anh chị em. Cùng lắm là con được đến trường gặp thầy cô, bạn bè.
Hãy cho trẻ đi chơi nhiều hơn, đến những nơi khác nhau như như tại khu vui chơi tập thể, trường học, công viên,…
5. Thay vì vội khen hoặc khiển trách trẻ, hãy giúp con học cách nhìn vào sự việc
Những lời khen hoặc trách mắng của phụ huynh dành cho trẻ đều là kết luận của sự việc. Trẻ sẽ chỉ hiểu mình làm việc này thì được khen, việc kia thì bị khiển trách, chứ chúng không hề hiểu tại sao thái độ của cha mẹ lại như vậy. Việc giải thích, dạy trẻ nhìn nhận sự việc sẽ giúp chúng hình thành cách nhìn khách quan đối với sự việc, giúp trẻ học được cách nhìn nhận bản chất của vấn đề thay vì quy chụp cho nhân cách.
Ví dụ 2 chị em đánh nhau, khi mẹ can ngăn chỉ mắng "2 con hư quá". Chúng sẽ chỉ hiểu việc làm này khiến mẹ không vui và mình bị mắng, chứ con không nhìn nhận được cốt lõi của vấn đề. Vì vậy cha mẹ có thể nói với trẻ rằng: "Việc con đánh chị khiến chị bị đau và làm chị khóc. Điều này làm tổn thương chị và không thể giải quyết được sự việc. Con nên xin lỗi chị". Tương tự với những lời khen. Chúng ta không nên chỉ nói chung chung: "Con là một người chị tốt", mà nên tán dương hành động cụ thể của con: "Con đã không đánh lại em ngay cả khi em đã đánh con. Đó là một hành động đáng khen".
6. Để con tự do khám phá thế giới
Cha mẹ không nên quá lo lắng đến sức khỏe, thể trạng,... của trẻ hoặc sợ điều này điều kia mà cấm đoán trẻ khám phá thế giới xung quanh. Việc quá bao bọc con cái khiến chúng chỉ lớn về mặt thể chất còn trí tuệ và tính cách của con sẽ mãi giậm chân tại chỗ.
Quá trình thử - học - ghi nhớ - tiếp tục thử nghiệm là chuỗi hoạt động giúp trẻ khám phá cuộc sống xung quanh. Cha mẹ chỉ nên đứng từ xa quan sát và chỉ can thiệp khi thực sự cần thiết. Mặc dù việc "lùi bước về sau để nhìn con rõ hơn" chẳng hề dễ dàng, song việc tham gia vào mọi hành động để đảm bảo con an toàn sẽ tước đoạt đi quyền tự do khám phá của trẻ.
7. Cha mẹ hãy trở thành tấm gương tốt
Những năm đầu đời, trẻ thường học hỏi tính cách, cách hành xử vấn đề... chủ yếu là từ người thân. Trong đó cha mẹ ảnh hưởng đến chúng rất nhiều. Tuy nhiên vì còn nhỏ dại, con không phân biệt được cái nào nên bắt chước, cái nào không nên làm theo. Vì vậy cha mẹ hãy cố gắng trở thành những hình mẫu tốt đẹp trước mặt trẻ.
