Thạc sĩ - Bác sĩ chuyên khoa I Trần Quốc Khánh, khoa Phẫu thuật tiết niệu, Bệnh viện Bạch Mai đánh giá, có đến 80% đàn ông Việt đang có những thói quen tưởng bình thường nhưng rất nguy hiểm này.
Chuyên gia này cho biết, một trong những nguyên nhân vô sinh thường gặp ở nam giới, đó là bệnh giãn tĩnh mạch tinh.
Giãn tĩnh mạch tinh là tình trạng giãn bất thường của hệ thống đám rối tĩnh mạch ở bìu. Đây không chỉ là vấn đề gây khó chịu về mặt thể chất mà còn ảnh hưởng đến khả năng sinh sản nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Bác sĩ Khánh cho biết, giãn tĩnh mạch tinh hình thành do sự suy yếu hoặc bất thường trong cấu trúc hệ thống mạch máu vùng bìu. Có 4 nhóm nguyên nhân sinh bệnh, trong đó có 3 thói quen như đã nói ở trên.
Các nguyên nhân gây giãn tĩnh mạch tinh gồm:
- Bất thường giải phẫu: Tĩnh mạch tinh trái thường dài hơn và đổ vào tĩnh mạch thận trái theo góc vuông, tạo điều kiện cho máu ứ đọng, dẫn đến giãn mạch. Trong khi đó, tĩnh mạch phải đổ vào tĩnh mạch chủ dưới với góc nhọn nên ít gặp hơn.
- Suy van tĩnh mạch: Van trong lòng mạch có chức năng ngăn máu chảy ngược. Khi van yếu hoặc không có van, máu trào ngược liên tục làm tăng áp lực, khiến tĩnh mạch giãn dần.
- Chèn ép cơ học: Tĩnh mạch thận trái có thể bị ép giữa động mạch chủ và động mạch mạc treo tràng, gây ứ máu kéo dài. Tình trạng này thường gặp ở người trưởng thành hoặc có khối u vùng bụng.
- Yếu tố nguy cơ: Đứng lâu, vận động mạnh, thói quen mặc quần bó sát hoặc tiền sử gia đình cũng làm tăng khả năng mắc bệnh.
Trong các nguyên nhân trên, yếu tố nguy cơ gồm 3 thói quen thường gặp có thể thay đổi thói quen để phòng ngừa bệnh.
Theo bác sĩ Khánh, giãn tĩnh mạch tinh thường diễn tiến âm thầm, các triệu chứng lâm sàng thường không đặc hiệu.
Hình ảnh tĩnh mạch tinh bị giãn (Ảnh: Bệnh viện Bạch Mai).
Nhưng nếu thấy cảm giác nặng, đau âm ỉ vùng bìu, tăng lên khi đứng lâu, vận động mạnh, giảm đau khi nghỉ ngơi; sờ thấy búi tĩnh mạch ngoằn ngòeo như "búi giun" dưới da bìu; nhìn thấy mạch máu nổi rõ ở giai đoạn nặng (độ III); tinh hoàn teo nhỏ, khó có con dù vợ chồng không sử dụng biện pháp tránh thai trong ít nhất 1 năm... thì nam giới nên đi khám.
Bác sĩ Khánh khuyến cáo, để phát hiện sớm giãn tĩnh mạch tinh, nam giới nên chủ động đi khám khi thấy có dấu hiệu nghi ngờ. Khi đi khám, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân đứng thẳng, hít sâu và rặn mạnh để quan sát sự thay đổi kích thước tĩnh mạch.
Trong trường hợp cần đánh giá, bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm Doppler màu, hoặc chụp mạch máu (trong trường hợp nghi ngờ giãn tĩnh mạch phức tạp hoặc cần xác định vị trí tổn thương trước phẫu thuật); xét nghiệm tinh dịch đồ, phân mảnh DNA tinh trùng cũng được thực hiện nhằm đánh giá số lượng, chất lượng tinh trùng...
Bác sĩ Khánh khuyến cáo nam giới nên thực hiện chế độ sinh hoạt khoa học, hạn chế hút thuốc, uống rượu, tập thể dục đều đặn 30-60 phút mỗi ngày, bỏ các thói quen, đặc biệt là mặc đồ bó sát kéo dài để làm giảm nguy cơ ảnh hưởng đến chức năng sinh sản.
