Xử phạt có đồng nghĩa với công nhận tiền mã hóa?

Tiền mã hóa trên thị trường có được công nhận?

Một trong những vấn đề vẫn được các nhà đầu tư, tổ chức băn khoăn là những loại tiền mã hóa đã được phát hành trước đây có được công nhận hay không? Nếu có thì các tổ chức, nhà đầu tư sẽ đăng ký giao dịch như thế nào? Nếu không thì cơ quan nào sẽ kiểm tra, xử phạt? Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI, cho rằng Nghị quyết 05 của Chính phủ cho phép thí điểm thị trường tài sản mã hóa đã nêu rõ về các đối tượng áp dụng trên thị trường VN. Như vậy có thể hiểu rằng các dự án phát hành tiền mã hóa ở nước ngoài, sàn giao dịch ở nước ngoài không thuộc đối tượng áp dụng các quy định. Riêng đối với các dự án phát hành tiền mã hóa, hay còn gọi là token trước đây, thì vẫn chưa rõ có thuộc phạm vi quản lý của nhà nước hay không?

Ảnh: Đào Ngọc Thạch

"Các dự án trước đây là không được phép thì rõ ràng không quản lý. Nhưng trước đây cũng không có quy định nào nêu rõ là cấm các tổ chức phát hành token. Nhiều đồng token, tiền mã hóa dù không có giao dịch nhưng có thể nói vẫn đang tồn tại trong các ví của nhà đầu tư", luật sư Trương Thanh Đức băn khoăn. Từ góc độ đó, ông cho rằng Nghị quyết 05 hay dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài sản mã hóa vẫn chưa làm rõ vấn đề băn khoăn của nhà đầu tư. Từ đó đặt ra một loạt các vấn đề tiếp theo như sắp tới, khi có sàn giao dịch mã hóa thì nhà đầu tư có được đăng ký đưa lên giao dịch hay không? Nhà đầu tư có được phép tự mua bán, tặng cho hay không? Nếu không được phép lên sàn thì cũng không thể bị xử phạt vì căn cứ vào quy định nào?

"Tôi cho rằng nên có giải thích rõ hơn vấn đề này bằng một quy định riêng hoặc đưa vào trong dự thảo về xử phạt hành chính để nhà đầu tư hiểu rõ. Hiện nay theo các thống kê ước tính thì VN có khoảng 21 triệu nhà đầu tư tài sản mã hóa, với doanh số quay vòng lên hàng trăm tỉ USD. Đây là con số khổng lồ so với quy mô nền kinh tế. Nếu không có quy định rõ ràng thì sẽ khó đưa thị trường vào giao dịch hoặc nhà đầu tư sẽ hiểu rằng chỉ có vi phạm và xử phạt khi giao dịch trên các sàn được cấp phép còn nếu tự giao dịch bên ngoài thì không sao", luật sư Trương Thanh Đức phân tích.

Đồng quan điểm, ông Trần Xuân Tiến, Tổng thư ký Chi hội Blockchain TP.HCM, cho rằng nhà đầu tư và nhiều doanh nghiệp chưa hiểu rõ một số quy định liên quan thị trường tài sản mã hóa. Chẳng hạn, Nghị quyết 05 có quy định sau thời hạn 6 tháng kể từ khi tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa đầu tiên được cấp phép, nhà đầu tư trong nước giao dịch tài sản mã hóa không thông qua tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa do Bộ Tài chính cấp phép tùy theo tính chất, mức độ vi phạm sẽ bị xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Với quy định này, mọi người đang hiểu là phải chuyển hết các tài khoản tiền mã hóa đang giao dịch ở các sàn nước ngoài về các sàn trong nước. 

Thế nhưng khi đó, các token, tiền số trên thế giới có vài chục loại hay hàng trăm loại khác nhau thì có được giao dịch trên sàn VN hết hay không? Hay nhà đầu tư đang cầm cố một số tiền mã hóa và bị phong tỏa giao dịch (tương tự như tài sản cầm cố ở ngân hàng) và sau 1 - 2 năm mới được mở ra để giao dịch thì khi đó đã trễ thời hạn 6 tháng chuyển về sàn trong nước thì có bị phạt không? Tương tự, những token trước đây do một số tổ chức phát hành như dự án blockchain AntEx của ông Nguyễn Hòa Bình (Shark Bình) vẫn còn đó thì có được cho phép giao dịch không? Nếu được cho phép nghĩa là nhà nước đã công nhận các dự án phát hành tiền mã hóa trước đây là hợp lệ? Trong khi đó, hàng loạt dự án đã bị xác định là lừa đảo, khiến các nhà đầu tư mất tiền. Ngoài ra, dự thảo Nghị quyết cũng chưa tính đến kỹ thuật vận hành sàn giao dịch và tính thanh khoản, biên độ giao dịch… có đủ hấp dẫn để thu hút nhà đầu tư hay không...

Ảnh: Đào Ngọc Thạch

Công nhận hay "xóa bàn làm lại"?

Đó là câu hỏi được nhiều người quan tâm hiện nay. Chuyên gia kinh tế, TS Đinh Thế Hiển cho rằng các loại tiền mã hóa trước đây đều là tự phát, không được nhà nước công nhận. Điều này có nghĩa là các loại tiền này chưa được cấp phép thì cũng sẽ không được xem xét đưa vào sàn giao dịch thí điểm sắp tới. Ông lấy ví dụ nghiệp vụ Forex - mua bán các cặp ngoại tệ trên thị trường ngoại hối - đã được công nhận, công khai ở nhiều quốc gia trên thế giới. Nhiều trường đại học ở VN cũng đưa môn này vào giảng dạy cho sinh viên. Thế nhưng, Ngân hàng Nhà nước chỉ cấp phép cho một số ngân hàng thương mại có hoạt động giao dịch này. Cá nhân hay tổ chức khác không được cấp phép nếu tổ chức giao dịch Forex sẽ bị xem là giao dịch trái phép, khi bị phát hiện sẽ chịu xử lý theo quy định. Hơn nữa, Nghị quyết 05 cũng quy định các doanh nghiệp trong nước chỉ được phép phát hành tài sản mã hóa cho nhà đầu tư nước ngoài. Như vậy các token đã được một số tổ chức, doanh nghiệp trong nước phát hành trước đây hoàn toàn không được công nhận.

Ông Trần Xuân Tiến thì lý giải quy định thí điểm chỉ cho phép doanh nghiệp trong nước phát hành tiền mã hóa cho nhà đầu tư nước ngoài. Như vậy, nhiều người hiểu rằng các dự án tiền mã hóa trước đây là không được chấp nhận. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn có thể thực hiện chào bán để huy động vốn trên các sàn quốc tế mà không cần phải đăng ký tại VN. Tương tự, các token đã phát hành trước đây thì hiện nay vẫn có thể giao dịch trên các sàn quốc tế như bình thường (nếu có thanh khoản) mà không cần chờ được công nhận. Dù vậy, vẫn còn chưa rõ công ty VN đăng ký phát hành token ở quốc tế thì có thể đăng ký niêm yết và giao dịch tại các sàn hợp pháp trong nước hay không? 

Ông Tiến nhấn mạnh: Trước khi có Nghị quyết 05 thì hoạt động phát hành tiền mã hóa, giao dịch tiền mã hóa được xem là không bị cấm nhưng cũng không được thừa nhận, nhà đầu tư tham gia không được pháp luật bảo vệ. Tuy nhiên hiện nay khi Chính phủ cho phép thí điểm thị trường tài sản mã hóa thì nhà đầu tư mong muốn các quy định phù hợp để hạn chế rủi ro nhưng vẫn tạo ra được thị trường vốn đủ hấp dẫn. Từ đó giúp các công ty khởi nghiệp có thể tham gia gọi được vốn và nhà đầu tư trong nước cũng có thể tiếp cận một kênh đầu tư chính thống với nhiều sản phẩm khác nhau.