Khi AI và video ngắn khiến Wikipedia dần bị lãng quên
Wikipedia - trang bách khoa toàn thư trực tuyến lớn nhất thế giới, biểu tượng của tri thức mở và cộng đồng biên tập viên tự nguyện - đang chứng kiến một sự sụt giảm đáng báo động về lượng truy cập.
Khi AI và video ngắn khiến Wikipedia dần bị lãng quên
ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH FINDARTICLES
Trong báo cáo mới nhất, Wikimedia cho biết lượng truy cập cao bất thường trong tháng 5 - 6 vừa qua thực chất đến từ các bot ẩn danh, và sau khi lọc bỏ, số lượt truy cập thực tế đã giảm rõ rệt. Nguyên nhân chính, theo ông Marshall Miller - đại diện Quỹ Wikimedia - là do sự trỗi dậy của AI tạo sinh và công cụ tìm kiếm tích hợp tóm tắt thông minh. Các nền tảng như Google, Bing hay ChatGPT giờ đây cung cấp câu trả lời trực tiếp trong trang kết quả, thường được trích từ chính nội dung Wikipedia, khiến người dùng không còn cần nhấp vào bài viết gốc. "Mọi người đang xem phần tóm tắt và không nhấp chuột nữa", bà Selena Deckelmann, Giám đốc Sản phẩm và Công nghệ của Wikimedia Foundation, cho biết.
Không chỉ AI, video ngắn trên TikTok, Instagram Reels và YouTube Shorts cũng đang trở thành cỗ máy tìm kiếm thế hệ mới, nơi người dùng - đặc biệt là Gen Z - tra cứu kiến thức bằng những clip 30 giây. Những người sáng tạo nội dung nay có thể giải thích khái niệm, hiện tượng hay sự kiện nhanh gọn và sinh động hơn hẳn các bài viết dài dòng. Nhưng điều đó cũng đồng nghĩa Wikipedia dần biến mất khỏi hành trình tìm hiểu thông tin của người dùng.
"Wikipedia vẫn là nguồn tri thức đáng tin cậy, nhưng khả năng hiển thị của chúng tôi đang bị xói mòn bởi các nền tảng trung gian tái sử dụng nội dung mà không ghi nguồn", bà Deckelmann nói thêm.
Thách thức sống còn để giữ Wikipedia tồn tại giữa kỷ nguyên AI
Lượng truy cập giảm không chỉ ảnh hưởng đến danh tiếng mà còn đe dọa sự bền vững của mô hình hoạt động dựa vào cộng đồng tình nguyện và quyên góp. Ông Miller cảnh báo "ít lượt truy cập hơn đồng nghĩa ít người đóng góp hơn và ít nguồn tài trợ hơn".
Wikipedia đang triển khai nhiều hướng đi mới như cải thiện trải nghiệm di động
ẢNH: WIKIPEDIA
Để đối phó, Wikipedia đang triển khai nhiều hướng đi mới như cải thiện trải nghiệm di động và tốc độ tải trang, tăng tính tương tác đa phương tiện để nội dung dễ hấp dẫn hơn, nền tảng cũng làm việc với các công cụ tìm kiếm và công ty AI nhằm đảm bảo trích dẫn rõ ràng và điều hướng người dùng quay lại trang gốc.
Dù thừa nhận AI đang giúp tri thức đến được với nhiều người hơn, Wikimedia vẫn cảnh báo một nguy cơ sâu xa hơn: người dùng ngày càng không biết nguồn thông tin họ đọc đến từ đâu. "Hãy chú ý tới nguồn trích dẫn, nhấp vào bài gốc và ủng hộ tri thức do con người biên soạn" - Wikimedia kêu gọi.
