"KỸ NĂNG" CHẠY LŨ RỒI DỌN LŨ
Hơn nửa tháng sau trận lũ lịch sử (từ ngày 19 đến 21.11), thôn Thạnh Hội vẫn ngổn ngang như vừa trải qua trận cuồng phong. Trên những tuyến đường liên thôn, người dân hối hả dọn bùn đất, dựng lại hàng rào, phơi từng vật dụng may mắn còn sót lại. Nơi đây nằm giữa ba nhánh sông Ba, sông Hinh và sông Con; cũng chính là vùng "họng" hứng lũ từ hồ thủy điện Sông Ba Hạ và một phần xả lũ của hồ thủy điện Sông Hinh. Chỉ cần vài ba giờ sau khi các hồ chứa xả nước, Thạnh Hội có thể chìm trong biển lũ.
Thôn Thạnh Hội nằm bên sông Ba, có vị trí như một thung lũng nên thường bị nước lũ đe dọa mỗi khi có mưa lớn
ẢNH: HỮU TÚ
Vì vậy, mỗi khi mùa mưa đến, bà con cũng thuộc nằm lòng quy trình "tự cứu": chuẩn bị gạo, muối, mì tôm, áo quần; đưa gia đình lên nơi cao ráo; chờ nước rút rồi quay về dọn dẹp. Tuy nhiên năm nay, mọi kinh nghiệm tích lũy hàng chục năm qua đều trở nên bất lực.
Bà Võ Thị Thao (64 tuổi, thôn Thạnh Hội) vừa nhận phiếu hàng cứu trợ, vừa thở dài: "Năm nay nước lên vượt mốc năm 1993. Không ai nghĩ lũ lại dâng nhanh, mạnh, cao hơn 3 m, cuốn trôi cả nhà cửa, đồ đạc như vậy".
Bà kể năm 1993, nước chỉ lên tới nửa cửa sổ. Lần này, nước tràn lên tận mái, nhấn chìm toàn bộ vật dụng trong nhà. Mỗi mùa lũ cũ, gia đình bà chỉ cần kê cao đồ đạc, mua thêm chút mắm muối, rồi sang nhà người quen trú. Năm nay, mọi thứ diễn ra quá nhanh. "Trận lũ lịch sử đã khiến toàn bộ đồ đạc trong nhà hư hỏng hoàn toàn. Tôi và người mẹ mù lòa phải qua nhà em gái trú tạm. Ai dè nước tiếp tục lên, em gái phải gọi cứu hộ đưa mọi người đến nơi an toàn. Chưa bao giờ tôi thấy sợ như trận lũ này", bà Thao kể.
Đứng gần đó, bà Võ Thị Long (57 tuổi) kể về cuộc sống chênh vênh bên dòng sông Ba, nơi "đến mùa là lại chạy lũ". Trước mỗi lần thủy điện xả lũ, chính quyền đều thông báo sớm; trưởng thôn đến từng nhà vận động bà con thu dọn đồ đạc, đưa người già và trẻ nhỏ lên nơi an toàn. Nhờ vậy, các trận lũ lớn các năm 1993, 2017, 2021 đều giảm thiệt hại, người dân còn kịp xoay xở. "Còn lần này thì khác hẳn. Nước từ thượng nguồn đổ về quá nhanh, cuốn phăng mọi sự chuẩn bị. Lúc ấy, chúng tôi chỉ biết động viên nhau: còn người là còn của", bà Long nói, giọng chùng xuống.
Dù trời đã hửng nắng nhiều ngày, trong các con đường liên thôn vẫn còn lớp bùn non bám dày, rác thải mắc thành từng mảng lớn. Những chuyến xe cứu trợ vẫn đều đặn vào thôn, trao tận tay bà con từng thùng mì, chai nước, gói gạo…, những thứ nhỏ bé nhưng chan chứa nghĩa tình giữa thời điểm gian khó.
"CÓ ĐỦ RỒI THÌ CHIA SẺ CHO NGƯỜI KHÁC"
Người dân thôn Thạnh Hội sống chủ yếu bằng nghề trồng mía, lúa nước và keo tràm. Trận lũ lịch sử khiến bờ sông Ba sạt lở mạnh, thu hẹp đất canh tác. Nhiều ruộng mía đang chuẩn bị thu hoạch bị cát bồi lấp hơn 1 m. Bà con chỉ biết gắng "cứu được chừng nào hay chừng đó", nếu không thể, họ buộc phải thuê máy múc san gạt để trồng lại vụ mới.
Hồ chứa thủy điện sông Ba Hạ
ẢNH: HỮU TÚ
Ông Nguyễn Thanh Tri, Trưởng thôn Thạnh Hội, cho biết thôn có hơn 900 hộ thì gần 700 hộ bị ảnh hưởng, nhưng nhờ sơ tán kịp thời, không có thiệt hại về người. Từ nhiều ngày nay, ông Tri gần như không nghỉ. Ông cùng các đoàn cứu trợ đi từng nhà phát phiếu nhận hàng, hướng dẫn người dân tiếp cận hỗ trợ. Bản thân gia đình ông cũng chịu thiệt hại nặng nề, nhưng ông nói: "Thấy người dân nhận được quà, dù chỉ gói mì hay chai nước, họ mừng rỡ là tôi cũng thấy nhẹ lòng".
Nhiều hộ sau khi nhận được nhiều phần hỗ trợ đã chủ động nhường lại cho những gia đình khó khăn hơn. Bà Hồ Thị Lượm (51 tuổi) là một trong số đó. Vừa sắp xếp lại đống đồ gỗ còn sót lại, bà vừa kể: "Nhà tôi nhận đủ rồi, nên tôi xin thôi. Để dành cho người còn khó hơn. Mình còn gượng được thì chia sẻ cho nhau".
Câu nói giản dị ấy được lặp lại ở Thạnh Hội suốt nhiều ngày qua. Trong hoang tàn sau lũ, tình làng nghĩa xóm đã trở thành điểm tựa lớn nhất để người dân vực dậy tinh thần.
HUY ĐỘNG TOÀN LỰC DỌN LŨ, CHỐNG DỊCH BỆNH
Trao đổi với PV Thanh Niên, ông Sô Minh Chiến, Chủ tịch UBND xã Sơn Hòa, cho biết ngay khi nước rút, địa phương đã kích hoạt toàn bộ lực lượng để hỗ trợ dân, từ quân đội tăng cường đến công an, thanh niên, dân quân và chính người dân trong xã.
Nước lũ gây hư hại nhiều tài sản của người dân
ẢNH: HỮU TÚ
Ông Chiến cho biết công tác dọn dẹp môi trường sau lũ được ưu tiên hàng đầu nhằm hạn chế dịch bệnh. Lực lượng chức năng đã thu gom rác thải, chất thải và hỗ trợ người dân dọn dẹp nhà cửa bị bùn đất bao phủ. Lực lượng Đoàn thanh niên được phân công "cắm chốt" tại các điểm thiệt hại nặng, giúp người già neo đơn, hộ phụ nữ đơn thân dọn nhà, phơi đồ, khử khuẩn nguồn nước.
Song song đó, xã Sơn Hòa tiến hành thống kê thiệt hại chi tiết theo từng hộ dân để có cơ sở hỗ trợ. Các phần quà của Chính phủ và nhiều tổ chức xã hội đã được chuyển đến tận tay bà con ngay trong những ngày đầu sau lũ.
Xã cũng kiến nghị tỉnh hỗ trợ giống lúa, cấp kinh phí sửa chữa các trạm bơm, kênh mương nội đồng bị hư hỏng; đầu tư xây dựng 2 khu tái định cư cho các hộ dân vùng ngập sâu; đồng thời sửa chữa khoảng 150 m bờ sông Ba bị sạt lở, đang đe dọa 13 hộ dân sinh sống dọc khu vực này…
Nhắc đến chuyện thôn Thạnh Hội, nơi người dân gọi là "năm nào cũng chạy lũ", ông Sô Minh Chiến xác nhận đây là vùng nằm sát sông Ba, hứng trực tiếp lượng nước từ thượng nguồn và các hồ thủy điện. Tuy nhiên, những năm trước, nước chỉ dâng nhẹ, hiếm khi vượt mức nguy hiểm. "Đợt này thực sự là đợt lũ lịch sử. Nước lên nhanh, mạnh, cao hơn cả những mốc từng được ghi nhận. Người dân nói nước cao hơn 3 - 5 m so với lũ thông thường là quá bất thường", ông Chiến nói.
Dù lũ đã rút, nỗi ám ảnh vẫn còn ở Thạnh Hội. Thế nhưng cũng chính ở vùng rốn lũ ấy, niềm tin vào tình làng nghĩa xóm, vào sự đùm bọc, sẻ chia lại sáng lên rõ nhất. Trên những bãi bồi còn ẩm ướt sau lũ, bà con tất bật chuẩn bị cho vụ mùa mới. Lời nhắc nhở "còn người là còn của" đã giúp họ vượt qua những giờ phút sinh tử, nay trở thành động lực để họ bắt đầu tái thiết cuộc sống.
Ngày 19.11, hồ thủy điện Sông Ba Hạ (Đắk Lắk) xả lũ với lưu lượng lên tới 16.100 m³/giây. Chỉ sau vài giờ, nhiều địa phương ở hạ du chìm trong trận lũ lịch sử, trong đó có xã Sơn Hòa, gây thiệt hại nặng nề.
Đến thời điểm hiện tại, toàn tỉnh Đắk Lắk đã ghi nhận 63 người tử vong, 8 người mất tích; 133 ngôi nhà bị sập, hư hỏng hoàn toàn; hàng loạt tuyến giao thông, cơ sở y tế, trường học, công trình thủy lợi… bị hư hại nặng. Lũ cũng khiến hàng triệu gia súc, gia cầm bị cuốn trôi; gần 99.500 lồng nuôi thủy sản thiệt hại; khoảng 70.000 ha cây trồng hằng năm và lâu năm bị ngập úng, hư hại. Tổng thiệt hại sơ bộ ước tính gần 5.500 tỉ đồng.
