Theo Military Watch, yrước mối đe dọa quân sự cận kề từ Mỹ, Nga đã thực hiện các chuyến bay không vận khẩn cấp, đưa các hệ thống phòng không Pantsir và BuK-M2 tới Caracas nhằm củng cố năng lực răn đe cho đồng minh Nam Mỹ.
Phó Chủ tịch thứ nhất Ủy ban Quốc phòng Duma Quốc gia Nga, ông Alexei Zhuravlev, đã xác nhận thông tin Lực lượng Hàng không Vũ trụ Nga sử dụng máy bay vận tải Il-76 để không vận các hệ thống tên lửa đất đối không mới tới Venezuela.
"Các hệ thống Pantsir-S1 và Buk-M2E của Nga vừa được chuyển đến Caracas," ông Zhuravlev tuyên bố. Động thái này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị giữa Moscow và Washington đang dâng cao và Caracas phải đối mặt với nguy cơ về một cuộc tấn công quân sự quy mô lớn từ Hoa Kỳ.
Ông Zhuravlev cũng nhấn mạnh vai trò đối tác chiến lược của Moscow, đồng thời để ngỏ khả năng về các đợt giao hàng tiếp theo, kể cả các hệ thống tên lửa đạn đạo hoặc hành trình.
"Nga thực sự là một trong những đối tác quân sự-kỹ thuật chủ chốt của Venezuela; chúng tôi cung cấp cho nước này hầu như toàn bộ các loại vũ khí, từ vũ khí nhỏ đến máy bay," ông Zhuravlev nói thêm. "Các máy bay chiến đấu Su-30MK2 của Nga là xương sống của Không quân Venezuela... Việc giao hàng một số tiểu đoàn S-300VM đã tăng cường đáng kể khả năng của đất nước trong việc bảo vệ các cơ sở quan trọng."
Mặc dù Venezuela đã đặt các đơn hàng vũ khí lớn của Nga vào cuối những năm 2000 và đầu những năm 2010, đây là đợt giao hàng đáng kể đầu tiên được biết đến trong thập kỷ qua. Military Watch nhận định, chuyến không vận này được xem là nỗ lực nhằm tăng cường hơn nữa khả năng răn đe và, nếu cần, đẩy lùi các cuộc tấn công của Lực lượng Vũ trang Hoa Kỳ.
Tăng cường hỏa lực bằng Pantsir
Trong khi BuK-M2 đã tạo nên xương sống cho năng lực phòng không tầm trung của Venezuela, hệ thống Pantsir đại diện cho một loại khí tài mới, hứa hẹn bổ sung thêm các lớp phòng thủ quan trọng cho mạng lưới phòng không của nước này.
Pantsir lần đầu tiên vào biên chế quân đội Nga năm 2012. Các xe chiến đấu tám bánh này là sự kết hợp giữa tên lửa đất đối không 57E6M và pháo tự động phòng không 30mm 2A38M nòng đôi. Khẩu pháo này đã chứng minh hiệu quả cao trong việc chống lại các máy bay không người lái (drone) giá trị thấp.
Hệ thống được đánh giá cao nhờ tính cơ động và linh hoạt vượt trội, đồng thời đã được thử nghiệm chiến đấu dày dạn tại các chiến trường nóng bỏng như Libya, Syria và Ukraine. Tính đến đầu những năm 2020, Pantsir đã bắn hạ hơn 100 drone và ít nhất một máy bay chiến đấu. Đặc biệt, khả năng đối phó với các tên lửa hành trình lẩn tránh radar của phương Tây, như Storm Shadow, được cho là đã tăng cường đáng kể dựa trên kinh nghiệm thực chiến ở Ukraine.
Các phiên bản nâng cấp của Pantsir cũng liên tục được giới thiệu. Năm 2019, biến thể Pantsir-SM tích hợp tên lửa 57E6M mới, nâng tầm bắn từ 20 km lên 30 km và tăng tốc độ công kích mục tiêu lên 31%. Vào tháng 6 năm 2025, một tiết lộ cho thấy cơ cấu tải đạn mới, sử dụng tên lửa thu nhỏ, cho phép hệ thống tăng gấp bốn lần số lượng tên lửa mang theo, từ 4 lên 12 quả.
Với chi phí thấp, tính cơ động cao và sự đơn giản tương đối, việc chuyển giao Pantsir với số lượng lớn có thể tạo ra tác động mang tính chuyển đổi đối với năng lực phòng không của Venezuela và cho phép nước này nhanh chóng tiếp nhận vào biên chế.
Một câu hỏi bỏ ngỏ là tốc độ đào tạo nhân sự Venezuela vận hành hệ thống. Tuy nhiên, sự hiện diện đã được xác nhận của các nhà thầu quân sự Nga tại nước này có thể hỗ trợ thúc đẩy quá trình này. Không loại trừ khả năng các nhà thầu Nga sẽ trực tiếp vận hành các hệ thống trong thời gian chờ đợi.
BuK-M2: "Xương sống" đã được kiểm chứng
Không giống như Pantsir, Lực lượng Vũ trang Venezuela đã vận hành các hệ thống BuK-M2 tầm trung với số lượng đáng kể. Các hệ thống này đã nhiều lần được tái triển khai để đối phó với các mối đe dọa tấn công từ Hoa Kỳ và đóng vai trò trung tâm trong các cuộc tập trận phòng không vào tuần cuối tháng 10.
BuK-M2 có khả năng theo dõi đồng thời 28 mục tiêu và tấn công các mục tiêu ở cự ly lên tới 45 km. Giống như Pantsir, BuK-M2 cũng đã được thử nghiệm chuyên sâu tại chiến trường Syria, nơi lực lượng Syria sử dụng chúng cho đến cuối năm 2024 để đánh chặn nhiều cuộc không kích từ các máy bay chiến đấu F-16 do Mỹ cung cấp của Thổ Nhĩ Kỳ và Israel.
Tính cơ động cao của các hệ thống phòng không Venezuela, bao gồm cả S-300VM (vốn được chế tạo cho các hoạt động địa hình và cơ động hơn cả S-400), dự kiến sẽ đặt ra một thách thức đặc biệt nếu Mỹ tiến hành một cuộc tấn công.
Theo Military Watch, lợi ích của Nga trong việc đảm bảo sự ổn định của Venezuela là rất rõ ràng. Venezuela sở hữu trữ lượng dầu mỏ đã được chứng minh lớn nhất thế giới (dù nằm ở độ sâu khai thác không kinh tế) và trữ lượng khoáng sản khổng lồ. Việc bảo vệ Caracas cũng đồng nghĩa với việc đảm bảo lãnh thổ nước này nằm ngoài ảnh hưởng của Hoa Kỳ và Khối phương Tây.
Trước đây, trong các thời kỳ căng thẳng, Nga từng triển khai máy bay ném bom chiến lược Tu-160 đến hoạt động tại các sân bay Venezuela. Tuy nhiên, việc điều động các hệ thống tên lửa di động với giá trị bất đối xứng cao như Pantsir và BuK được đánh giá là có khả năng thay đổi cán cân quyền lực lớn hơn, nhằm răn đe Hoa Kỳ từ bỏ ý định tiến hành một cuộc tấn công.
