Vừa được chấp nhận gói thưởng 1 nghìn tỷ USD, Elon Musk tuyên bố có thể giúp "GDP toàn cầu tăng 100 lần"

Chưa đầy một ngày sau khi cổ đông Tesla phê chuẩn gói thưởng gần 1 nghìn tỷ USD cho Elon Musk, mức đã được giới phân tích gọi là "chưa từng có trong lịch sử doanh nghiệp", vị tỉ phú lại tung ra một tuyên bố còn táo bạo hơn: AI và robot có thể làm GDP toàn cầu tăng 10, thậm chí 100 lần, và "không có giới hạn rõ ràng" cho sự tăng trưởng ấy.

Tuyên bố ấy lập tức tạo ra hai luồng phản ứng: những người tin rằng Musk đang vẽ ra một bản đồ cho kỷ nguyên kinh tế hậu con người và những người cho rằng ông đang tô hồng giấc mơ để biện minh cho gói thưởng khổng lồ của mình.

Lời hứa vô hạn

Gói thưởng của Musk được cấu trúc dựa trên 12 mốc mục tiêu, bao gồm giao 20 triệu xe điện, đạt 10 triệu thuê bao tự lái (FSD), và bán 1 triệu robot Optimus. Nếu hoàn thành, giá trị thị trường Tesla có thể tăng gấp nhiều lần, đưa Musk trở thành tỉ phú nghìn tỷ USD đầu tiên thế giới.

Ngay sau khi được chấp thuận, Musk không nói về lợi nhuận, mà nói về tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu. Ông hình dung một thế giới nơi robot và trí tuệ nhân tạo làm phần lớn công việc, giúp nhân loại "giải phóng năng suất" và đạt mức thịnh vượng không giới hạn.

"Với AI và robot, bạn thực sự có thể tăng nền kinh tế toàn cầu lên gấp 10 lần, hoặc thậm chí là 100 lần. Không có giới hạn rõ ràng nào cả", Elon Musk cho biết ngay sau khi gói thưởng 1 nghìn tỷ được thông qua.

Tuy nhiên nếu nhìn từ góc độ kinh tế và kỹ thuật, lời hứa ấy mang nặng màu sắc biểu tượng hơn là khả thi trong trung hạn.

Đầu tiên, khoảng cách giữa tầm nhìn và hiện thực trong lời cam kết của Elon Musk đến từ mặt công nghệ. Mặc dù AI và robot quả thật đang mở ra đột phá năng suất, một robot có thể làm việc 24/7, AI có thể thiết kế, lập trình, thậm chí sáng tạo nội dung ở tốc độ vượt xa con người. Tuy nhiên, để nhân GDP toàn cầu gấp 10 hay 100 lần, cần nhiều hơn chỉ là thuật toán, đó còn là hạ tầng năng lượng, vật liệu, chip, và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hiện tại, Tesla mới sản xuất được khoảng 1,8 triệu xe mỗi năm, và còn đang thiếu chip, thiếu điện để mở rộng sản xuất. Elon Musk thậm chí phải thừa nhận rằng Tesla có thể phải xây "nhà máy chip khổng lồ" để đáp ứng nhu cầu.

Nếu chỉ riêng một công ty đã phải vật lộn với nguồn cung chip và điện, thì câu chuyện "GDP toàn cầu tăng 100 lần" sẽ đòi hỏi mức năng lượng và tài nguyên mà hiện chưa nền kinh tế nào có thể cung cấp.

Về mặt năng lượng, một robot hình người tiêu thụ điện tương đương hàng chục máy tính xách tay. Mẫu thử Robot Atlas tiêu thụ lượng điện tương đương 30 laptop trong vòng 1 giờ.

Trong khi đó, báo cáo của Cơ quan năng lượng quốc tế (IEA) cho thấy toàn bộ các trung tâm dữ liệu (data centres) trên thế giới đang tiêu thụ khoảng 415 terawatt-giờ (TWh) điện mỗi năm, tương đương khoảng 1,5% của tổng lượng điện toàn cầu năm 2024.

Nếu toàn bộ các ngành công nghiệp đều vận hành bằng robot, nhu cầu điện có thể tăng gấp hàng chục lần. Nguồn năng lượng sạch nào đủ để vận hành nền kinh tế tăng trưởng 100 lần này này mà không phá hủy môi trường sống thì vẫn còn là một câu hỏi chưa có lời giải.

Về mặt tài chính, tổng GDP toàn cầu năm 2024 vào khoảng 100.000 tỷ USD. Để tăng 100 lần, thế giới sẽ phải đạt mức 10 triệu tỷ USD, tức năng suất, tài nguyên và công nghệ đều phải nhảy vọt ở quy mô siêu khổng lồ.

Hiện nay chưa có một tiền lệ lịch sử nào cho thấy kịch bản này có thể diễn ra trong thế kỷ này.

Thiên tài hay kẻ bán giấc mơ?

Theo Fortune, ngay cả khi giả định công nghệ tiến xa, Elon Musk vẫn phải đối mặt với hai giới hạn mang tính nền tảng. Đầu tiên là mọi hoạt động AI và robot đều tiêu tốn năng lượng, vật liệu, chip và các yếu tố này không thể mở rộng vô hạn. Việc xây thêm hàng trăm nhà máy chip, mở rộng khai khoáng và tăng sản lượng điện sạch đều đòi hỏi hàng chục năm.

Tiếp đó là giới hạn xã hội khi nền kinh tế tăng năng suất nhanh có thể khiến lao động dư thừa hàng loạt, dẫn đến bất bình đẳng và phản ứng chính trị mạnh. Một xã hội mà robot làm hầu hết mọi việc sẽ cần mô hình phân phối thu nhập mới. Hiện nay thế giới chưa có khung chính sách nào sẵn sàng cho tương lai đó.

Rõ ràng, Elon Musk có lịch sử đặt ra những mục tiêu "phi thực tế" rồi từng bước biến chúng thành xu hướng, từ xe điện đến tên lửa tái sử dụng. Nhưng khác với việc phóng tên lửa hay xây nhà máy, việc "tăng GDP toàn cầu 100 lần" không nằm trong tầm kiểm soát của một doanh nghiệp, dù lớn như Tesla.

Phát biểu của Musk có thể được hiểu như một tuyên ngôn chính trị-công nghệ: nếu nhân loại đầu tư mạnh vào AI và robot, tiềm năng tăng trưởng là vô hạn.

Tuy nhiên, khi được nói ra ngay sau gói thưởng nghìn tỷ, lời hứa ấy cũng dễ bị nhìn nhận như một công cụ củng cố niềm tin cổ đông rằng Elon Musk xứng đáng với khoản thưởng khổng lồ vì ông đang "dẫn dắt nền kinh tế toàn cầu sang kỷ nguyên mới."

Tuyên bố của Elon Musk không sai về mặt triết lý bởi AI và robot có thể nâng cao năng suất toàn cầu hơn bất kỳ công nghệ nào trong lịch sử. Tuy nhiên để GDP tăng gấp 100 lần, thế giới cần một cuộc cách mạng năng lượng, vật liệu, hạ tầng và chính sách, điều mà ngay cả thế kỷ 21 cũng chưa đủ dài để hoàn thành.

Trong khi đó, thực tế gần hơn là Tesla sẽ tiếp tục mở rộng sản xuất, xây thêm nhà máy chip, và cố gắng hiện thực hóa một phần giấc mơ ấy. Còn việc biến tầm nhìn "vô hạn" thành hiện thực thì ít nhất hiện nay vẫn chỉ là một giấc mơ mà Elon Musk có thể tin trọn vẹn.

*Nguồn: Fortune, BI