Sáng 15/8, Hệ thống tiêm chủng VNVC ra mắt và triển khai tiêm tại Việt Nam vắc xin phòng não mô cầu MenACWY-TT tại gần 240 trung tâm trên toàn quốc. Vắc xin MenACWY-TT do tập đoàn dược phẩm hàng đầu thế giới Pfizer (Mỹ) sản xuất tại nhà máy hiện đại ở Bỉ. Đây là vắc xin tứ giá đầu tiên trên thế giới được chỉ định tiêm cho trẻ em từ 6 tuần tuổi, sử dụng an toàn tại hơn 80 quốc gia với trên 32 triệu liều.
Việt Nam là một trong số ít quốc gia ở Đông Nam Á được ưu tiên nguồn cung vắc xin quan trọng này. Sự kiện không chỉ mở ra cơ hội để trẻ em Việt Nam được bảo vệ sớm ngay từ những tuần đầu đời như các quốc gia phát triển khác, mà còn khẳng định quyết tâm hội nhập, tiếp cận nhanh các thành tựu y học tiên tiến và bắt kịp xu hướng phòng bệnh truyền nhiễm toàn cầu của VNVC.
BS.CKI. Bạch Thị Chính - Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC - cho biết dịch tễ bệnh não mô cầu khó dự đoán, các nhóm huyết thanh gây bệnh thường thay đổi theo thời gian, khu vực và độ tuổi. Trẻ em dưới 12 tháng tuổi thuộc nhóm có nguy cơ mắc bệnh do não mô cầu cao nhất. Đây là căn bệnh diễn tiến rất nhanh, có thể gây tử vong chỉ sau vài giờ đồng hồ kể từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên. Ngay cả khi điều trị kịp thời, trẻ vẫn có thể đối mặt với di chứng suốt đời.
Bên cạnh đó, vi khuẩn có thể cư trú âm thầm ở mũi họng của người khỏe mạnh từ vài ngày đến vài tháng mà không gây triệu chứng, trở thành nguồn lây lan khó kiểm soát. Trong đợt dịch, tỷ lệ người mang mầm bệnh có thể tăng từ 10-20% lên tới 50%.
Theo chuyên gia, tại Việt Nam, các bệnh gây ra do não mô cầu được xếp vào nhóm 6 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm hàng đầu, có tỷ lệ tử vong cao nhất. Hai thể bệnh thường gặp là viêm màng não và nhiễm trùng huyết, hoặc kết hợp cả hai. Nếu không được điều trị kịp thời, có tới 50% bệnh nhân tử vong. Riêng thể nhiễm trùng huyết tối cấp có thể cướp đi sinh mạng trong vòng 6-8 giờ. Trong số những người sống sót, 10-20% chịu di chứng nặng nề như đoạn chi, sẹo da, mất thính lực, mù lòa, suy thận, suy tim, co giật, động kinh, rối loạn hành vi. Tỷ lệ gặp di chứng có thể lên đến 50% ở trẻ dưới 12 tháng tuổi.
Không chỉ vậy, bệnh còn gây nhiều hệ lụy và gánh nặng cho gia đình cũng như xã hội. Một nghiên cứu ở Anh trên gia đình có người mắc bệnh não mô cầu sau 3 tháng xuất viện cho thấy 38% người chăm sóc có nguy cơ cao mắc rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD), 43% bà mẹ có nguy cơ bị rối loạn tâm thần. Tại Việt Nam, chi phí chăm sóc bệnh nhân viêm màng não chiếm 83% tổng chi tiêu hàng tháng của hộ gia đình. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, nước ta đã ghi nhận hàng chục ca mắc, 2 ca tử vong, cảnh báo nguy cơ bùng phát dịch ở khu vực phía Nam.
BS. Chính phân tích, vắc xin MenACWY-TT được sản xuất theo công nghệ cộng hợp tiên tiến, kết hợp protein từ giải độc tố uốn ván (Tetanus Toxoid - TT) giúp huấn luyện hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt vi khuẩn não mô cầu. Nhờ vậy, vắc xin tạo ra lượng kháng thể mạnh mẽ và trí nhớ miễn dịch lâu dài, hiệu quả với trẻ nhỏ, bảo vệ sớm cho trẻ ngay từ 6 tuần tuổi, giúp lấp đầy khoảng trống miễn dịch khi kháng thể từ mẹ giảm dần. Đồng thời, vắc xin bảo vệ trẻ đúng thời điểm bắt đầu tiếp xúc cộng đồng, giảm tỷ lệ người lành mang trùng, giảm nguy cơ lây lan và tăng cường miễn dịch cho cộng đồng xung quanh.
BS. Chính lưu ý các vắc xin não mô cầu không có miễn dịch chéo, do đó trẻ em và người lớn nên tiêm phối hợp các loại vắc xin nhóm B và nhóm A, C, Y, W để phòng đầy đủ cả 5 nhóm huyết thanh gây bệnh. Tùy theo lịch sử tiêm chủng, tình hình dịch tễ, độ tuổi và nhu cầu…, bác sĩ sẽ chỉ định loại vắc xin và lịch tiêm phù hợp để đạt hiệu quả bảo vệ tối ưu.
Với việc đưa vắc xin MenACWY-TT vào sử dụng, VNVC trở thành hệ thống tiêm chủng vắc xin tiên phong tại Việt Nam cung cấp trọn bộ 5 vắc xin phòng não mô cầu, bảo vệ toàn diện trước 5 nhóm huyết thanh A, B, C, Y, W-135 cho mọi lứa tuổi, từ trẻ nhỏ, thanh thiếu niên đến người trưởng thành và người cao tuổi.
Từ đầu năm, VNVC cũng liên tiếp đưa về Việt Nam nhiều vắc xin thế hệ mới, như vắc xin não mô cầu ACYW cho trẻ từ 12 tháng tuổi, vắc xin phế cầu 15 và vắc xin phế cầu 20, khẳng định vai trò tiên phong trong việc nhanh chóng đưa các thành tựu y học tiên tiến đến với người dân, góp phần phát triển hệ thống y tế dự phòng nâng cao chất lượng dịch vụ y tế Việt Nam.
Hoàng Dương
