Ngày 29/8, tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia (Đông Anh, Hà Nội), Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) chủ trì tổ chức Diễn đàn “Tương lai Khoa học Công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số Quốc gia”. Đây là một trong những sự kiện trọng điểm hướng tới Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2025).
Phát biểu khai mạc, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng nhắc lại vai trò trụ cột của khoa học, công nghệ trong hành trình phát triển 80 năm qua của đất nước. Theo Bộ trưởng, Việt Nam đang bước vào giai đoạn mới – kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, năng lượng xanh và kinh tế số – nơi tri thức, sáng tạo và công nghệ trở thành nguồn lực sản xuất quan trọng nhất.
“Đổi mới lần thứ nhất của chúng ta là Đổi mới năm 1986, mở ra kỷ nguyên hội nhập và phát triển kinh tế thị trường, định hướng XHCN. Đổi mới lần thứ hai là đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, xây dựng hệ sinh thái mới, nơi doanh nghiệp, nhà khoa học, người dân và Nhà nước cùng tham gia kiến tạo giá trị”, ông nói.
Theo Bộ trưởng, nếu Đổi mới lần một lấy nông nghiệp, công nghiệp, gia công, lắp ráp làm động lực thì Đổi mới lần hai sẽ lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm trụ cột.
Làm chủ công nghệ gắn với chủ quyền quốc gia
Tại diễn đàn, nhiều ý kiến nhấn mạnh yêu cầu Việt Nam phải làm chủ công nghệ chiến lược. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định: Không làm chủ công nghệ thời nay đồng nghĩa không có chủ quyền quốc gia.
Thứ trưởng Bộ KH&CN Hoàng Minh cho rằng, chưa có quốc gia phát triển nào mà không làm chủ công nghệ chiến lược và công nghiệp chiến lược. Quá trình này đi từ làm chủ sản phẩm, đến làm chủ thiết kế, và tiến tới làm chủ công nghệ lõi. Trong giai đoạn hiện nay, ứng dụng sáng tạo công nghệ lõi vào giải các bài toán Việt Nam được coi là khả thi và cần ưu tiên.
“Để làm được điều này, Nhà nước sẽ giao các doanh nghiệp lớn, không phân biệt Nhà nước hay tư nhân, phát triển các sản phẩm chiến lược, công nghiệp chiến lược và công nghệ chiến lược”, Thứ trưởng Hoàng Minh chia sẻ.
Theo lộ trình được Bộ KH&CN công bố, năm 2025, Việt Nam sẽ làm chủ 3 sản phẩm công nghệ chiến lược; đến 2027, mục tiêu mở rộng lên ít nhất 20 sản phẩm và năm 2035 thêm 25 sản phẩm, tiến tới phát triển các ngành công nghệ chiến lược đóng góp 15-20% GDP.
“Phát triển công nghệ chiến lược phải bắt đầu từ sản phẩm, mà sản phẩm gắn với doanh nghiệp. Doanh nghiệp biết thị trường cần gì, còn Nhà nước sẽ kiến tạo thể chế, cơ sở hạ tầng nghiên cứu và thị trường thử nghiệm”, ông Nguyễn Phú Hùng, Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ, thông tin thêm.
Ông cho biết, sẽ xây dựng hệ sinh thái gồm các viện, trường để nghiên cứu, làm chủ công nghệ xung quanh doanh nghiệp. Nhà nước kiến tạo thông qua thể chế hóa, hỗ trợ cho nền tảng, các phòng thí nghiệm, cơ sở nghiên cứu với cơ chế dùng chung, đặc biệt là tạo dựng thị trường.
Từ góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Đạt, Phó Tổng Giám đốc Viettel, cho rằng trong kỷ nguyên kinh tế số, quốc gia nào nắm bắt và làm chủ công nghệ sẽ vươn lên mạnh mẽ, khẳng định vị thế trên trường quốc tế.
Viettel cho biết đã trải qua hành trình hơn 10 năm vượt qua rào cản nghiên cứu, sáng chế, bản quyền và nhân lực, với triết lý: đặt mục tiêu cao, cách làm đột phá, làm chủ thiết kế và tích hợp hệ thống, tiến tới công nghệ lõi. Quá trình nghiên cứu – phát triển đi qua ba giai đoạn: tiếp nhận – làm chủ – sáng tạo.
Đến nay, tập đoàn đã làm chủ nhiều sản phẩm trong công nghiệp quốc phòng, hạ tầng viễn thông, nền tảng số phục vụ chuyển đổi số quốc gia, đồng thời bắt đầu xuất khẩu công nghệ cao sang Ấn Độ, Philippines.
