Các vệ tinh như SWOT có thể giúp cải thiện dự báo hiện có về cách sóng thần lan rộng trên khắp đại dương - Ảnh: NOAA
Được Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) và Trung tâm Nghiên cứu vũ trụ quốc gia Pháp (CNES) phóng vào năm 2022, Vệ tinh quan sát nước mặt và địa hình đại dương SWOT được thiết kế để theo dõi chuyển động của các dòng chảy lớn nhỏ trên toàn cầu. Sau vài năm thu thập dữ liệu về các dòng hải lưu, SWOT tình cờ "bắt trọn" một sự kiện hiếm gặp: sóng thần ở Thái Bình Dương.
Ngày 29-7, một trận động đất mạnh 8,8 độ xảy ra tại đới hút chìm Kuril - Kamchatka ở ngoài khơi bờ biển phía đông nam Nga, tạo ra sóng thần lan nhanh qua một khu vực ở Thái Bình Dương đúng lúc SWOT bay qua vùng này.
Kết hợp dữ liệu vệ tinh SWOT và ba phao nổi thuộc dự án Đánh giá và báo cáo sóng thần biển sâu (DART), các nhà nghiên cứu đã nắm bắt được mô hình lan truyền và phân tán của trận sóng thần với độ chi tiết chưa từng có, theo trang ScienceAlert ngày 3-12.
Dữ liệu từ SWOT và các phao nổi của DART giúp dự báo hướng di chuyển của sóng thần - Ảnh: NOAA
Kết quả cho thấy mô hình sóng thần thực tế phức tạp hơn giả định lâu nay. Theo các mô hình truyền thống, sóng thần lớn được xem là "không phân tán", tức là giữ nguyên cấu trúc như một con sóng duy nhất khi di chuyển.
Tuy nhiên, dữ liệu từ SWOT lại chỉ ra điều ngược lại: sóng thần ngày 29-7 đã bị tách thành một đợt sóng dẫn đầu tương đối lớn, theo sau là các đợt sóng nhỏ hơn.
"Tôi nghĩ dữ liệu của SWOT như một cặp kính mới. Trước đây, các phao DART chỉ cho chúng ta thấy sóng thần tại một vài điểm giữa đại dương mênh mông. Những vệ tinh khác cũng có thể quan sát được song chỉ là một phần nhỏ của sóng thần.
Còn SWOT cho phép ghi nhận một dải rộng tới 120km với độ phân giải cao chưa từng có về bề mặt đại dương", ông Angel Ruiz-Angulo, tác giả chính của nghiên cứu và làm việc tại Đại học Iceland, cho biết.
Khám phá mới này không chỉ làm rõ cách sóng thần lan truyền mà còn hứa hẹn cải thiện các mô hình dự báo và hệ thống cảnh báo sớm.
Theo nhóm nghiên cứu, SWOT và các vệ tinh khác có thể hỗ trợ theo dõi sóng thần thời gian thực trong tương lai. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các cộng đồng ven biển vốn cần thêm thời gian sơ tán trước khi thảm họa xảy ra.
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Seismic Record.
