“Kỳ quan” 2mm giữa mắt người
Thiết bị mang tên Prima, chỉ rộng 2mm, được xem là bước tiến đột phá trong lĩnh vực thị giác nhân tạo. Nó được phát triển bởi công ty sinh học Science Corporation (Mỹ), do Max Hodak, đồng sáng lập Neuralink, đứng đầu.
Thiết bị mang tên Prima, chỉ rộng 2mm (Ảnh: Prima).
Trong nghiên cứu quốc tế công bố trên tạp chí New England Journal of Medicine, 38 bệnh nhân tại Anh, Pháp, Đức, Ý và Hà Lan bị mất thị lực trung tâm do thoái hóa điểm vàng thể khô (GA), giai đoạn cuối của bệnh thoái hóa điểm vàng do tuổi tác (AMD), đã được cấy ghép chip này.
Đây là căn bệnh chưa có cách chữa, khiến khoảng 600.000 người tại Anh và hơn 5 triệu người trên thế giới dần mất đi thị lực khi các tế bào cảm quang ở võng mạc chết đi.
Con chip được đặt bên dưới võng mạc và kết nối với một cặp kính thực tế tăng cường có gắn camera siêu nhỏ. Camera thu nhận hình ảnh phía trước, trí tuệ nhân tạo sau đó xử lý và chuyển đổi thành tín hiệu hồng ngoại truyền về con chip.
Chip sẽ kích thích các tế bào thần kinh còn khỏe mạnh ở lớp trong võng mạc, giúp tín hiệu tiếp tục đi qua dây thần kinh thị giác lên não, nơi chúng được diễn giải thành hình ảnh. Nhờ vậy, người từng hoàn toàn mù có thể nhận biết lại được chữ, số, khuôn mặt và vật thể xung quanh.
80% người thử nghiệm cải thiện rõ khả năng đọc
Sau một năm theo dõi, hơn 80% bệnh nhân tham gia thử nghiệm cải thiện rõ rệt khả năng đọc. Trung bình, họ đọc thêm được 5 dòng trên bảng thị lực tiêu chuẩn, có người tăng đến 12 dòng. Một số thậm chí có thể đọc sách, giải ô chữ hay nhìn rõ dòng chữ nhỏ trên nhãn thuốc.
Bác sĩ Mahi Muqit, chuyên gia phẫu thuật võng mạc tại Bệnh viện Mắt Moorfields (London), nói rằng những người từng mất hoàn toàn thị lực trung tâm nay đã có thể đọc, viết và nhận diện khuôn mặt, điều mà họ tưởng sẽ không bao giờ làm lại được. Ông gọi đây là bước ngoặt trong lịch sử thị giác nhân tạo.
Một trong những bệnh nhân đầu tiên, bà Sheila Irvine ở London, nhớ lại quãng thời gian trước khi phẫu thuật: “Mọi thứ trước mắt tôi chỉ là hai đĩa đen. Tôi không thể đọc, không thể lái xe”.
Sau vài tháng luyện tập, bà bật khóc khi nhìn thấy lại chữ cái đầu tiên: “Ban đầu chỉ là mảng sáng, rồi tôi nhận ra mép chữ và cuối cùng đọc được cả dòng. Cảm giác ấy giống như được sinh ra lần nữa”.
Hy vọng cho hàng triệu người mù
Ca phẫu thuật cấy chip Prima kéo dài chưa đến hai giờ, sau đó chip được kích hoạt sau một tháng. Bệnh nhân cần vài tháng luyện tập để não thích nghi với cách xử lý tín hiệu hình ảnh mới.
Cặp kính thông minh đi kèm còn có tính năng phóng đại và điều chỉnh tương phản, giúp người dùng đọc dễ hơn trong môi trường ánh sáng yếu. Theo bác sĩ Muqit, đây không chỉ là công nghệ mà là cách con người học lại cách nhìn thế giới.
Theo tiến sĩ Frank Holz, tác giả chính của nghiên cứu, khoảng 25% người mù tại Anh mắc GA do AMD.
Ông cho biết: “Lần đầu tiên trong lịch sử, chúng ta có thể khôi phục chức năng thị giác trung tâm cho bệnh nhân đã mất hoàn toàn thị lực. Đây là một thay đổi mang tính mô hình trong điều trị thoái hóa điểm vàng”.
Công ty Science Corporation hiện đang làm việc với cơ quan quản lý y tế để xin cấp phép sử dụng thiết bị trong hệ thống y tế công của Anh (NHS). Nếu được chấp thuận, công nghệ này có thể mở ra kỷ nguyên mới của y học thần kinh, nơi ánh sáng được trả lại cho những người tưởng chừng đã vĩnh viễn sống trong bóng tối.
Những thí nghiệm đầu tiên về thị giác nhân tạo cách đây vài thập kỷ chỉ cho phép bệnh nhân nhìn thấy những chấm sáng mờ ảo. Nhưng với chip Prima, hình ảnh thu được đã đủ rõ để đọc sách, nhận diện vật thể, thậm chí phân biệt sắc độ.
Một vật thể chỉ 2mm, mỏng hơn nửa sợi tóc, nhưng đã mang lại hy vọng cho hàng triệu người mù trên thế giới. Trong tương lai, công nghệ này có thể được tích hợp với cảm biến thần kinh tiên tiến hơn, giúp mở rộng vùng nhìn, cải thiện độ sắc nét và màu sắc.
