Kỳ vọng việc ban hành thông tư này sẽ tác động tích cực đến quá trình xét nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam.
Thực hiện chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của Bộ Tài chính năm 2024, ngày 22/3/2024, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã đăng tải dự thảo thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của các thông tư quy định về: Giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch chứng khoán; bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán; hoạt động của công ty chứng khoán và công bố thông tin trên thị trường chứng khoán (dự thảo thông tư) trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ, Cổng thông tin điện tử Bộ Tài chính và Cổng thông tin điện tử Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (dự thảo tiếng Việt và tiếng Anh).
Sau thời gian đăng tải lấy ý kiến các đối tượng chịu sự tác động theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Ủy ban Nhà nước đã tiếp thu, hoàn thiện dự thảo thông tư.
Tại dự thảo thông tư có nhiều quy định mới, thông thoáng hơn đối với nhà đầu tư nước ngoài.
Cụ thể, nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức giao dịch mua cổ phiếu không yêu cầu có đủ tiền mặt. Theo đó, dự thảo dự kiến sẽ sửa đổi, bổ sung vào Thông tư 120/2020/TT-BTC quy định giao dịch cổ phiếu niêm yết, đăng ký giao dịch và chứng chỉ quỹ, trái phiếu doanh nghiệp, chứng quyền có bảo đảm niêm yết trên hệ thống giao dịch (Thông tư 120) quy định nhà đầu tư phải có đủ tiền khi đặt lệnh mua chứng khoán, ngoại trừ các giao dịch sau: Giao dịch ký quỹ theo quy định tại Điều 9 Thông tư này; giao dịch mua cổ phiếu không yêu cầu có đủ tiền khi đặt lệnh của nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức theo quy định tại Điều 9a Thông tư này.
Thị trường phái sinh phát triển vượt kỳ vọng sau 4 năm hoạt động. Ảnh minh họa: HNX
Dự thảo bổ sung Điều 9a sau Điều 9 quy định giao dịch mua cổ phiếu của nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức. Công ty chứng khoán thực hiện đánh giá rủi ro thanh toán của nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức để xác định mức tiền phải có khi đặt lệnh mua cổ phiếu (nếu có) theo thỏa thuận giữa công ty chứng khoán và nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức.
Trường hợp nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức không thực hiện thanh toán đủ cho giao dịch mua cổ phiếu, nghĩa vụ thanh toán phần còn lại được chuyển cho công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức đặt lệnh thông qua tài khoản tự doanh.
Công ty chứng khoán được bán thỏa thuận trên hệ thống giao dịch chứng khoán hoặc chuyển quyền sở hữu ngoài hệ thống giao dịch chứng khoán theo quy định hoạt động đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán đối với số cổ phiếu đã chuyển về tài khoản tự doanh của mình cho nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức thiếu tiền thanh toán giao dịch mua cổ phiếu chậm nhất vào ngày giao dịch liền kề sau ngày cổ phiếu được hạch toán vào tài khoản tự doanh của công ty chứng khoán trong trường hợp giao dịch này không làm vượt quá hạn mức tối đa về tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài theo quy định pháp luật đối với cổ phiếu đó.
Các khoản tài chính phát sinh khi thực hiện giao dịch được thực hiện theo thỏa thuận giữa công ty chứng khoán và nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức hoặc đại diện theo ủy quyền của nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức.
Ngoại trừ giao dịch được quy định tại khoản 3 Điều này, công ty chứng khoán thực hiện bán cổ phiếu trên hệ thống giao dịch chứng khoán. Các khoản tài chính phát sinh khi thực hiện giao dịch được thực hiện theo thỏa thuận giữa công ty chứng khoán và nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức hoặc đại diện theo ủy quyền của nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức.
Ngân hàng lưu ký nơi nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức mở tài khoản lưu ký chứng khoán chịu trách nhiệm thanh toán số tiền thiếu hụt và các chi phí phát sinh (nếu có) trong trường hợp xác nhận sai số dư tiền gửi của nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức với công ty chứng khoán dẫn tới thiếu tiền thanh toán giao dịch mua cổ phiếu.
Dự thảo thông tư cũng bổ sung Điều 35a vào sau Điều 35 quy định về thanh toán giao dịch mua cổ phiếu của nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức. Theo đó, nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức đặt lệnh mua cổ phiếu phải có đủ tiền trên tài khoản trước thời điểm thành viên lưu ký phải chuyển tiền vào tài khoản tiền gửi của thành viên lưu ký tại ngân hàng thanh toán để thực hiện thanh toán giao dịch chứng khoán. Việc bù trừ, thanh toán giao dịch mua cổ phiếu được thực hiện theo quy định pháp luật và quy chế của Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC).
Trường hợp nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức đặt lệnh mua cổ phiếu không thực hiện thanh toán đủ theo quy định, VSDC thực hiện chuyển nghĩa vụ thanh toán tiền giao dịch mua cổ phiếu còn lại của nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức thành nghĩa vụ của công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư đặt lệnh mua cổ phiếu (qua tài khoản tự doanh của công ty chứng khoán) tại ngày thanh toán.
Theo đó, trong trường hợp nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức mở tài khoản lưu ký tại công ty chứng khoán, công ty chứng khoán sẽ thông báo cho VSDC về việc nhà đầu tư nước ngoài không đủ tiền thanh toán giao dịch mua cổ phiếu và thông tin giao dịch đề nghị chuyển thành nghĩa vụ thanh toán của công ty chứng khoán.
Trường hợp nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức mở tài khoản lưu ký tại ngân hàng lưu ký, ngân hàng lưu ký thông báo cho VSDC về việc nhà đầu tư nước ngoài không đủ tiền thanh toán giao dịch mua cổ phiếu và từ chối thanh toán giao dịch thiếu tiền đó.
Công ty chứng khoán phải đảm bảo đủ nguồn tiền để thanh toán cho giao dịch theo quy định. Công ty chứng khoán bị xử lý vi phạm theo quy định pháp luật và Quy chế của VSDC trong trường hợp không đảm bảo thực hiện nghĩa vụ theo quy định.
Dự thảo thông tư cũng sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 121/2020/TT-BTC của Bộ Tài chính: Quy định về hoạt động của công ty chứng khoán (Thông tư số 121). Cụ thể, sửa đổi khoản 8 Điều 16 như sau:
Trường hợp khách hàng mở tài khoản lưu ký tại thành viên lưu ký không phải là thành viên giao dịch, thành viên giao dịch và thành viên lưu ký phải ký hợp đồng thỏa thuận trách nhiệm đảm bảo nguyên tắc thành viên giao dịch chịu trách nhiệm thực hiện lệnh giao dịch, thành viên lưu ký chịu trách nhiệm kiểm tra số dư tiền, chứng khoán của khách hàng và đảm bảo thanh toán cho khách hàng theo quy định pháp luật, trừ trường hợp công ty chứng khoán nhận lệnh mua cổ phiếu của nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức khi chưa đủ tiền.
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước công bố hoàn thiện dự thảo sửa 4 thông tư. Ảnh: Văn Giáp/BNEWS/TTXVN
Dự thảo cũng bổ sung quy định, công ty chứng khoán nhận lệnh giao dịch mua cổ phiếu của nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức không yêu cầu đủ tiền khi đặt lệnh phải tuân thủ hạn mức nhận lệnh giao dịch mua cổ phiếu; không nhận lệnh mua cổ phiếu của công ty mẹ của công ty chứng khoán; không nhận lệnh mua cổ phiếu của chính công ty chứng khoán.
Công ty chứng khoán phải xác định hạn mức nhận lệnh giao dịch mua cổ phiếu vào đầu ngày giao dịch và lưu giữ tài liệu, thông tin xác định hạn mức này. Hạn mức nhận lệnh giao dịch mua cổ phiếu được xác định như sau: Hạn mức nhận lệnh giao dịch mua cổ phiếu bằng các khoản có khả năng chuyển đổi thành tiền của công ty chứng khoán nhưng không vượt quá hiệu số của 2 lần giá trị vốn chủ sở hữu của công ty chứng khoán và dư nợ giao dịch ký quỹ chứng khoán.
Về công bố thông tin và lộ trình công bố thông tin bằng tiếng Anh. Thông tư cũng sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 96/2020/TT- BTC của Bộ trưởng Bộ Tài chính hướng dẫn công bố thông tin trên thị trường chứng khoán. Sửa đổi, bổ sung Điều 5 như sau quy định về ngôn ngữ công bố thông tin trên thị trường chứng khoán.
Theo đó, ngôn ngữ thông tin công bố trên thị trường chứng khoán là tiếng Việt. Tổ chức niêm yết, công ty đại chúng, Sở giao dịch chứng khoán, VSDC thực hiện công bố thông tin đồng thời bằng tiếng Anh theo quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều này.
Thông tin công bố bằng tiếng Anh phải bảo đảm thống nhất với nội dung thông tin công bố bằng tiếng Việt. Trường hợp có sự khác biệt hoặc có cách hiểu khác giữa thông tin bằng tiếng Việt và tiếng Anh thì thông tin bằng tiếng Việt là thông tin gốc để tham chiếu.
Tổ chức niêm yết, công ty đại chúng thực hiện công bố thông tin đồng thời bằng tiếng Anh theo lộ trình như sau: Tổ chức niêm yết, công ty đại chúng quy mô lớn công bố thông tin định kỳ đồng thời bằng tiếng Anh kể từ ngày 1/1/2025.
Tổ chức niêm yết, công ty đại chúng quy mô lớn công bố thông tin bất thường, công bố thông tin theo yêu cầu và công bố thông tin về các hoạt động khác của công ty đại chúng đồng thời bằng tiếng Anh kể từ ngày 1/1/2026.
Công ty đại chúng không thuộc đối tượng quy định tại điểm a, b khoản này công bố thông tin định kỳ đồng thời bằng tiếng Anh kể từ ngày 1/1/2027.
Công ty đại chúng không thuộc đối tượng quy định tại điểm a, b khoản này công bố thông tin bất thường, công bố thông tin theo yêu cầu và công bố thông tin về các hoạt động khác của công ty đại chúng đồng thời bằng tiếng Anh kể từ ngày 1/1/2028.
