USD khơi mào khủng hoảng lương thực
Trên khắp thế giới, các nước phụ thuộc vào lương thực nhập khẩu hiện đang phải đương đầu với một loạt khó khăn, từ việc lãi suất tăng cao, đồng USD ngày càng đắt đỏ đến việc giá hàng hoá liên tục leo thang.
Các yếu tố trên khiến nhiều nước phải rất chật vật để thanh toán các hợp đồng mua hàng thường được định giá bằng đồng USD. Trong một số trường hợp, dự trữ ngoại hối sụt giảm càng khiến họ khó tiếp cận đồng bạc xanh.
Chia sẻ với Bloomberg, ông Alex Sanfeliu - Giám đốc thương mại toàn cầu của tập đoàn nông nghiệp Cargill, cho hay: “Nhiều nước không thể mua lương thực, họ không có khả năng chi trả... Xu hướng này đang diễn ra tại nhiều khu vực trên thế giới”.
Vấn đề không hẳn là mới đối với nhiều quốc gia, và cũng không chỉ giới hạn ở các mặt hàng nông nghiệp. Tuy nhiên, sức mua suy yếu và tình trạng thiếu hụt đồng USD đang kéo căng hệ thống lương thực toàn cầu, đặc biệt là sau khi chiến sự nổ ra tại Ukraine.
Công nhân chất gạo thành từng bao tại một nhà máy xay xát ở Senegal. (Ảnh: Bloomberg).
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cảnh báo rằng thế giới có nguy cơ sẽ gánh chịu một cuộc khủng hoảng lương thực nghiêm trọng ngang ngửa sự việc vào năm 2007 - 2008.
Trong khi đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Janet Yellen thì kêu gọi các nước tăng cường viện trợ lương thực cho những người dễ bị tổn thương nhất.
Ở báo cáo khác, Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) cho biết chúng ta đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng lương thực lớn nhất trong lịch sử hiện đại.
Hiện, nhiều nhà nhập khẩu đang phải vật lộn với việc chi phí gia tăng, nguồn vốn thu hẹp và khó gom đồng USD để đảm bảo các lô hàng được thông quan đúng hạn. Điều đó đồng nghĩa rằng hàng hoá sẽ bị mắc kẹt ở cảng biển hoặc bị chuyển đến các địa điểm khác.
Ông Tedd George, chuyên gia tư vấn hàng hoá, nhận định: “Doanh nghiệp thường xuyên gặp khó khăn khi thực hiện thanh toán các hợp đồng nhập khẩu lương thực, nhưng hiện tại áp lực là vô cùng lớn”.
Một số quốc gia có thể giảm bớt áp lực bằng việc sử dụng các đồng tiền khác như euro để thanh toán, hoặc tận dụng nguồn thu từ xuất khẩu năng lượng để bù đắp hoá đơn nhập khẩu lương thực, Bloomberg cho hay.
Chi phí lương thực - hàng hoá toàn cầu cũng đã hạ nhiệt trong 6 tháng liên tiếp, qua đó hỗ trợ phần nào cho người tiêu dùng.
Song, đà tăng mạnh của đồng USD có thể làm xói mòn những lợi ích đó, theo nhà kinh tế Monika Tothova của Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc. Vị chuyên gia nhận thấy các hoá đơn nhập khẩu lương thực toàn cầu đã leo lên mức kỷ lục trong năm nay.
Giới chuyên gia cũng đang lo ngại về nguồn cung lương thực từ khu vực Biển Đen trong bối cảnh chiến sự tại Ukraine đang leo thang và kéo theo đó là triển vọng của thoả thuận vận chuyển ngũ cốc khỏi các cảng của quốc gia Đông Âu này.
Thời tiết cực đoan cũng khiến thị trường lương thực toàn cầu trở nên biến động trong những tháng gần đây. Dự trữ đang ở mức thấp, trong khi giá phân bón và năng lượng tăng cao đang kéo chi phí sản xuất nông nghiệp đi lên.
Khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tiếp tục thắt chặt chính sách tiền tệ, sức mạnh của đồng USD so với đồng tiền của các thị trường mới nổi và nền kinh tế đang phát triển sẽ tạo thêm áp lực lạm phát và nợ nần cho nhiều nước, IMF cảnh báo.
Ở đâu chịu thiệt hại nặng nề nhất?
Tại Ghana, chính phủ đang lo ngại về nguồn cung lương thực trước thềm Giáng sinh. Trong năm nay, đồng cedi đã giảm khoảng 44% so với USD, khiến nó trở thành đồng tiền giao dịch kém thứ hai trên toàn thế giới.
Ông Samson Asaki Awingobit - Tổng thư ký Hiệp hội các nhà xuất khẩu và nhập khẩu lương thực Ghana, cho biết: “Chúng tôi nghĩ một số mặt hàng thực phẩm sẽ bị thiếu hụt. Đồng USD đang nuốt chửng đồng cedi và chúng tôi đang rơi vào tình thế vô vọng”.
Ở Pakistan, ông Muzzammil Rauf Chappal - Chủ tịch Hiệp hội Ngũ cốc, cho biết các động thái của chính phủ nhằm ngăn chặn dòng chảy ngoại hối đã khiến nhiều container chứa thực phẩm như đậu gà phải chất đống tại các cảng vào tháng trước. Việc này khiến giá lương thực trong nước nhảy vọt.
Tình trạng tắc nghẽn đã giảm bớt sau khi Bộ trưởng Bộ Tài chính mới được bổ nhiệm. Vị này cam kết sẽ xử lý hết các giao dịch đang bị trì hoãn vì hệ thống liên ngân hàng không đủ đồng bạc xanh.
Trao đổi với Bloomberg, ông Chappal cho biết: “Tình cảnh khi đó khá nguy hiểm. Chúng tôi đã lo lắng rằng Pakistan có thể sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng ngũ cốc trầm trọng”.
Tại Ai Cập - một trong những nước nhập khẩu lúa mì hàng đầu thế giới, việc thiếu hụt loại lương thực này đã gây khó khăn cho các nhà máy xay xát tư nhân chịu trách nhiệm cung cấp bột mì trong nước.
Khoảng 80% các nhà máy đã hết lúa mì và ngừng hoạt động bởi 700.000 tấn ngũ cốc vẫn đang bị mắc kẹt tại các cảng kể từ đầu tháng trước.
Ông Sanfeliu của Cargill cho biết dòng chảy thương mại lúa mì toàn cầu sẽ giảm khoảng 6% trong những tháng tới, trong khi dòng chảy với ngô và khô đậu tương mất 3%. Nguyên nhân là do nhà nhập khẩu tại các nước đang phát triển không có khả năng thanh toán đơn hàng.
Tại Bangladesh, tập đoàn thương mại Meghna Group of Industries có thể phải cắt giảm lượng lúa mì dự kiến nhập khẩu trước chiến sự vì chi phí nhập khẩu lúa mì đã tăng ít nhất 20% do đồng USD quá mạnh.
