Tập đoàn Vingroup của tỷ phú Phạm Nhật Vượng vừa công bố một bước đi chiến lược đầy tham vọng: ký kết Biên bản ghi nhớ (MoU) về việc nghiên cứu đầu tư tại Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC) vào ngày 25/10.
Theo thỏa thuận, Vingroup sẽ phối hợp nghiên cứu và phát triển một dự án đại đô thị ven sông quy mô 6.300 hecta. Song song đó, tập đoàn sẽ hỗ trợ chuyển đổi hơn 300.000 xe xăng sang xe điện, thiết lập hệ thống xe buýt điện và hạ tầng trạm sạc. Đáng chú ý, dự án này sẽ được thành phố giao đất miễn phí cho Vingroup.
Điều ít người biết là châu Phi có đến hai quốc gia cùng tên Congo, nằm đối diện nhau qua dòng sông Congo, và Vingroup đã chọn quốc gia có tình hình phức tạp hơn.
Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC): Đây là quốc gia Vingroup dự định đầu tư. Là thuộc địa cũ của Bỉ với thủ đô Kinshasa, DRC có dân số hơn 100 triệu người. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), đây là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới, với GDP bình quân đầu người năm 2024 chỉ đạt 650 USD/năm, đi kèm tình hình an ninh bất ổn và lạm phát cao.
Cộng hòa Congo: Là thuộc địa cũ của Pháp với thủ đô Brazzaville, quốc gia này có diện tích nhỏ hơn và dân số gần 7 triệu người. Nhờ dầu mỏ, nước này có GDP bình quân 2.500 USD/người, cao hơn đáng kể so với "người anh em" và được coi là điểm đến an toàn hơn.
Vậy, tại sao Vingroup lại chọn DRC, một quốc gia nghèo và bất ổn? Câu trả lời nằm ở "kho báu" chiến lược mà DRC đang nắm giữ: trữ lượng khoáng sản khổng lồ cho tương lai của xe điện.
DRC sở hữu hơn 70% trữ lượng Cobalt toàn cầu và trữ lượng Đồng cũng thuộc top đầu thế giới. Đây là hai thành phần không thể thiếu trong pin lithium-ion. Nếu không có Cobalt, ngành công nghiệp xe điện toàn cầu sẽ tê liệt.
Hiện tại, cuộc chơi điện khí hóa tại DRC gần như nằm trong tay các công ty Trung Quốc, vốn đã thống trị ngành khai khoáng tại đây trong nhiều năm. Đối với một "tân binh" như VinFast, việc phụ thuộc vào nguồn cung pin từ đối thủ hoặc các bên trung gian là một rủi ro lớn.
Trong điều kiện lý tưởng, việc tiếp cận trực tiếp mỏ khoáng sản thô sẽ giúp VinFast tự chủ chuỗi cung ứng, từ đó tối ưu sản xuất và tạo lợi thế cạnh tranh tuyệt đối "từ mỏ khoáng sản đến chiếc xe lăn bánh".
Tuy nhiên, "kho báu" khoáng sản không phải là lý do duy nhất. Thực tế, Cộng hòa Dân chủ Congo vẫn có những điều kiện thuận lợi để Vingroup thực hiện chiến lược phát triển đô thị và giao thông xanh.
Bất chấp khó khăn, kinh tế DRC vẫn duy trì tăng trưởng 6,5% năm 2024 (chủ yếu nhờ khai khoáng) và đang nỗ lực đa dạng hóa nền kinh tế. Ngân hàng Thế giới từng mô tả DRC là "gã khổng lồ châu Phi với sức bền cao".
Tâm điểm của sự phát triển này là thủ đô Kinshasa. Với 17 triệu dân và tốc độ tăng 5,1%/năm (đón 1 triệu dân mới mỗi năm), Kinshasa đang trên đà vượt Lagos (Nigeria) để trở thành thành phố đông dân nhất châu Phi vào 2030.
Sự bùng nổ dân số này kéo theo nhu cầu khổng lồ về nhà ở và hạ tầng. Theo Bộ Xây dựng Congo, nước này đang thiếu gần 4 triệu nhà ở, riêng Kinshasa chiếm hơn 54%.
Đây chính là điểm gặp gỡ lợi ích của cả hai bên.
Đối với một quốc gia thiếu thốn hạ tầng trầm trọng như DRC, đề xuất của Vingroup (thông qua Vinhomes và VinFast) là một "món quà" quý giá. Họ nhận được thứ họ cần nhất: năng lực quy hoạch đô thị hiện đại và giải pháp giao thông sạch.
Đổi lại, Vingroup không chỉ có cơ hội tiếp cận nguồn tài nguyên chiến lược (Cobalt), mà còn mở cánh cửa vào một thị trường mới đầy triển vọng với vị thế đối tác hàng đầu của Chính phủ. Từ đây, Vingroup có thể tiếp cận các quốc gia châu Phi lân cận và hai khối kinh tế lớn là SADC (Cộng đồng Phát triển Nam Phi) và COMESA (Thị trường chung Đông và Nam Phi), nơi DRC là thành viên.
