Từ năm 2026, một chế độ bảo hiểm sẽ có loạt thay đổi quan trọng, tác động đến hàng triệu lao động

Điều chỉnh các chế độ mới của BHTH

Theo khoản 1 Điều 30 Luật Việc làm 2025, các chế độ bảo hiểm thất nghiệp gồm:

- Tư vấn, giới thiệu việc làm;

- Hỗ trợ người lao động tham gia đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề;

- Trợ cấp thất nghiệp;

- Hỗ trợ người sử dụng lao động đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động.

Ngoài ra, khoản 2 Điều 30 bổ sung cơ chế linh hoạt trong tình huống đặc biệt. Cụ thể, trường hợp khủng hoảng, suy thoái kinh tế, thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm... Chính phủ quy định việc giảm mức đóng bảo hiểm thất nghiệp, hỗ trợ bằng tiền hoặc hỗ trợ khác.

Trong khi đó, tại Điều 42 Luật Việc làm 2013 (số 38/2013/QH13), chỉ có 3 chế độ BHTN, gồm:

- Trợ cấp thất nghiệp;

- Hỗ trợ tư vấn, giới thiệu việc làm;

- Hỗ trợ học nghề.

Không có chế độ hỗ trợ cho người sử dụng lao động như luật mới, cũng không có quy định rõ ràng về hỗ trợ trong tình huống khẩn cấp như khủng hoảng, thiên tai, dịch bệnh.

Điều chỉnh mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa

Luật Việc làm 2025 giữ nguyên công thức tính mức hưởng trợ cấp thất nghiệp nhưng bổ sung trần tối đa mới rõ ràng và quy định lại thời gian hưởng theo hướng cụ thể hơn.

Theo khoản 1 và 2 Điều 39 Luật Việc làm 2025:

Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng = 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHTN của 6 tháng gần nhất.

Tối đa không quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng tại tháng cuối cùng đóng BHTN.

Thời gian hưởng được tính như sau:

- Đóng đủ 12 tháng đến dưới 36 tháng, hưởng 3 tháng trợ cấp

- Sau đó, mỗi 12 tháng đóng thêm, hưởng thêm 1 tháng trợ cấp

- Tối đa hưởng 12 tháng trợ cấp thất nghiệp.

Thời điểm hưởng bắt đầu từ ngày làm việc thứ 11 kể từ ngày nộp đủ hồ sơ (khoản 3 Điều 39).

Trong khi đó, Tại khoản 1 và 2 Điều 50 Luật Việc làm 2013 (số 38/2013/QH13):

Mức hưởng = 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHTN của 0 tháng liền kề gần nhất,

Thời gian hưởng tương tự: 12 - 36 tháng được hưởng 03 tháng, sau đó cứ 12 tháng đóng thêm thì được thêm 01 tháng, tối đa 12 tháng.

Tuy nhiên, Luật 2013 không quy định trần tối đa cụ thể bằng lần mức lương tối thiểu vùng như luật mới.

Thời điểm hưởng là ngày thứ 16 kể từ ngày nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Thay đổi điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp từ 1/1/2026

Khoản 1 Điều 38 Luật Việc làm 2025 quy định 4 điều kiện để được hưởng trợ cấp thất nghiệp, trong đó điều kiện về thời gian đóng như sau:

- Đã đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng...

- Trường hợp người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 12 tháng thì phải đóng đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 36 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng…”

Trước 1/1/2026: điểm b khoản 1 Điều 49 Luật Việc làm 2013 (số 38/2013/QH13) quy định, đã đóng BHTN từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng...

Như vậy, Luật 2013 không phân biệt loại hợp đồng hay thời gian xét đối với HĐLĐ ngắn hạn, dẫn đến việc áp dụng chưa rõ ràng đối với lao động có thời hạn từ 1-3 tháng.

Người lao động không thông báo tìm việc sẽ bị tạm dừng hoặc chấm dứt trợ cấp

Khoản 1 Điều 40 quy định, trong thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp, hằng tháng, người lao động phải thông báo về việc tìm kiếm việc làm cho tổ chức dịch vụ việc làm công nơi đang hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Các chế tài liên quan đến hành vi không thông báo được quy định tại Điều 41 như sau:

- Khoản 2 Điều 40: Nếu không thông báo việc tìm kiếm việc làm hàng tháng thì bị tạm dừng hưởng trợ cấp thất nghiệp.

- Khoản 3: Nếu sau khi bị tạm dừng mà thực hiện lại việc thông báo đúng quy định thì được tiếp tục hưởng phần trợ cấp còn lại.

- Khoản 4 điểm đ: Nếu không thông báo liên tiếp 3 tháng, sẽ bị chấm dứt hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Trong khi đó, Điều 52 Luật Việc làm 2013 (số 38/2013/QH13) Khoản 1 cũng quy định người lao động phải thông báo tìm việc hằng tháng.

Tuy nhiên, Luật 2013 chỉ quy định chung việc chấm dứt nếu không thông báo đủ 3 lần (Điều 53), mà không có cơ chế tạm dừng hoặc tiếp tục sau khi bị tạm dừng như Luật mới.

Ngoài ra, Luật 2013 không quy định rõ về thời gian không được bảo lưu trong giai đoạn tạm dừng như tại khoản 2 Điều 41 Luật mới.