Sáng 7.8, Ủy ban T.Ư Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam tổ chức hội nghị phản biện xã hội với dự án luật Tiết kiệm, chống lãng phí. Đây là dự án luật sửa đổi luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí 2013, dự kiến trình và thông qua tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV sắp tới.
GS-TS Trần Ngọc Đường và Phó chủ tịch Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam Hoàng Công Thủy chủ trì hội nghị
ẢNH: GIA HÂN
Góp ý dự thảo, GS-TS Trần Ngọc Đường, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ - Pháp luật, Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam, cho rằng, dự thảo luật chưa bao quát hết được các lĩnh vực dễ phát sinh lãng phí.
Ông dẫn ví dụ, một số lĩnh vực mới, nhạy cảm rất dễ gây lãng phí nhưng chưa được quy định, như lĩnh vực chuyển đổi số. "Đầu tư dàn trải phần mềm, xây dựng hạ tầng chuyển đổi số không hiệu quả, sẽ dẫn đến lãng phí", ông Đường phân tích và đề nghị cần phải mở rộng thêm phạm vi điều chỉnh để bao quát được tất cả các hành vi lãng phí trong đời sống xã hội.
So với luật hiện hành, dự thảo luật bổ sung quy định 10 nhóm hành vi gây lãng phí, nhưng GS-TS Trần Ngọc Đường cho rằng, vẫn chưa bao quát được đầy đủ các hành vi gây lãng phí. Theo ông, thực tế có những vấn đề lãng phí rất lớn, như lãng phí trong quy hoạch và thu hồi đất, lãng phí nguồn nhân lực trong việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, lãng phí trong tổ chức hội họp… Ông đề nghị, quy định về các hành vi gây lãng phí tại dự thảo luật phải làm sao bao quát được đầy đủ.
Một điểm quan trọng khác, theo GS Trần Ngọc Đường, là dự thảo luật chưa thể chế hóa các tiêu chí định lượng để xác định mức độ tiết kiệm hoặc lãng phí trong từng lĩnh vực như chi tiêu ngân sách, sử dụng tài chính công, tài nguyên… Do đó, việc kiểm tra, giám sát, đánh giá còn cảm tính, chung chung.
"Quy định về hành vi gây lãng phí và vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, chống lãng phí còn rất chung chung, mang tính liệt kê, làm cho hiệu quả điều chỉnh không cao, không phù hợp với yêu cầu của Đảng và Nhà nước là phải lượng hóa được hiệu quả, cụ thể hóa được mục tiêu tiết kiệm", GS Đường nhìn nhận.
TS Trần Đình Thiên nêu ý kiến tại hội nghị
ẢNH: GIA HÂN
Ai chịu trách nhiệm về lãng phí cơ hội?
Đề cập lãng phí trong xây dựng pháp luật, PGS-TS Đinh Dũng Sỹ, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ, việc chậm xây dựng, ban hành chính sách pháp luật để phù hợp với thực tiễn cũng là hành vi gây lãng phí. Ông nêu thực tế các quy định của Bộ Tài chính về định mức, tiêu chuẩn hiện rất lạc hậu nhưng chậm được sửa đổi, dẫn đến tình trạng khi thực hiện phải "biến báo", làm biến dạng các quan hệ trong quản lý sử dụng tài chính, tài sản công.
"Không phải rằng chỉ quy định định mức cao là không tiết kiệm, chống lãng phí đâu. Quy định định mức thấp cũng gây ra thất thoát, lãng phí", ông Sỹ nhấn mạnh.
TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng, thì đề cập vấn đề lãng phí mà ông cho rằng rất lớn là "lãng phí cơ hội". "Đất nước này lãng phí cơ hội kinh khủng, mà lãng phí đấy mới lớn, lãng phí đấy mới rùng rợn. Ai chịu trách nhiệm về cái đó?", ông Thiên nêu.
Theo ông Thiên, chỉ cần ra một quyết định chậm thì đất nước tốn hàng nghìn tỉ, thậm chí hàng chục nghìn tỉ. Hay như dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông, một công trình biểu tượng cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước nhưng mười mấy năm chưa xong, chi phí đội gấp đôi.
"Những vấn đề như thế làm mất đi cơ hội chúng ta có thể đua tranh với thiên hạ. Vậy phải tính thế nào trong luật này?", ông Thiên nói.
Về giải pháp, TS Trần Đình Thiên cho rằng, vấn đề cốt lõi chính là một hệ thống thông tin công khai, minh bạch để người dân, toàn xã hội có thể tiếp cận, giám sát.
"Chúng ta phải tính thế nào với cơ chế công khai, minh bạch? Vì có công khai và minh bạch thì dân mới có thể tham gia tiết kiệm và chống lãng phí được", TS Thiên nhấn mạnh.
