Biến động trước thời điểm bước ngoặt
Thị trường tài chính toàn cầu biến động mạnh khi giới đầu tư hồi hộp chờ đợi quyết định lãi suất từ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trong cuộc họp kéo dài từ 16-17/9, dự kiến công bố vào rạng sáng 18/9 (giờ Việt Nam).
Với dữ liệu kinh tế Mỹ cho thấy dấu hiệu suy yếu rõ rệt, các nhà đầu tư đang đặt cược mạnh mẽ rằng Fed sẽ hạ lãi suất ít nhất 0,25 điểm phần trăm tại cuộc họp và có thể thêm hai lần hạ nữa trong phần còn lại của năm 2025. Điều này phản ánh bối cảnh kinh tế Mỹ đang đối mặt với thị trường lao động chững lại, dù lạm phát vẫn duy trì ở mức cao, khiến Fed rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan.
Báo cáo việc làm gần đây từ Bộ Lao động Mỹ đã được điều chỉnh giảm gần 1 triệu việc làm từ tháng 4/2024 đến tháng 3/2025 so với ước tính ban đầu, củng cố lo ngại về sự suy giảm kinh tế.
Số đơn xin trợ cấp thất nghiệp hàng tuần tăng lên 263.000, mức cao nhất trong gần 4 năm, trong khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 8/2025 tăng 0,4% so với tháng trước, cao hơn mức 0,2% của tháng 7.
Những con số này khiến các chiến lược gia Phố Wall nhận định Fed đang đứng trước "tình huống tệ nhất", như lời Nhà kinh tế trưởng Claudia Sahm tại New Century Advisors: "Họ sẽ không hạ lãi suất vì tin tốt về lạm phát, mà vì tin xấu về việc làm".
Công cụ CME FedWatch cho thấy xác suất Fed hạ lãi suất ba lần trong năm nay lên tới 76%, phản ánh kỳ vọng thị trường lao động tiếp tục yếu đi.
Chủ tịch Fed Jerome Powell đang chịu áp lực rất lớn từ Tổng thống Mỹ Donald Trump, người liên tục chỉ trích ông Powell vì chậm trễ trong việc cắt giảm lãi suất. Ông Trump đã gọi ông Powell là "người đàn ông quá muộn". Ông thậm chí còn đe dọa cho phép một vụ kiện lớn chống lại Chủ tịch Fed và chỉ trích chi phí cải tạo trụ sở Fed lên tới 2,5 tỷ USD.
Kết thúc phiên giao dịch 15/9 trên thị trường New York (rạng sáng 16/9 giờ Việt Nam), giá vàng giao ngay tăng vọt thêm khoảng 1%, chạm đỉnh cao lịch sử mới trên ngưỡng 3.680 USD/ounce (tương đương khoảng 118 triệu đồng/lượng). Vàng tăng giá được hỗ trợ bởi lợi tức trái phiếu Mỹ giảm, đồng USD suy yếu và nhu cầu trú ẩn an toàn tăng cao. Đồng USD tiếp tục lao dốc, với chỉ số DXY giảm thêm 0,25% xuống 97,3 điểm, phản ánh kỳ vọng Fed nới lỏng chính sách.
Chứng khoán Mỹ cũng duy trì đà tăng mạnh, với chỉ số S&P 500 lần đầu tiên vượt ngưỡng 6.600 điểm trong phiên 15/9, đóng cửa ở mức cao kỷ lục nhờ sự lạc quan từ các báo cáo tích cực về trí tuệ nhân tạo (AI) và kỳ vọng lãi suất giảm. Các cổ phiếu công nghệ lớn như Alphabet và Tesla dẫn dắt đà tăng, giúp S&P 500 và Nasdaq Composite chạm đỉnh mới.
Những biến động này không chỉ giới hạn ở Mỹ mà lan tỏa toàn cầu, với giá hàng hóa như dầu mỏ và kim loại cơ bản cũng tăng do lo ngại lạm phát và suy thoái kinh tế.
Áp lực này không chỉ từ chính trị mà còn từ nội bộ Fed
Chủ tịch Fed Jerome Powell đang chịu nhiều áp lực của Tổng thống Trump, người liên tục chỉ trích ông vì không cắt giảm lãi suất nhanh chóng để hỗ trợ kinh tế Mỹ. Áp lực càng tăng khi ông Trump cho rằng Fed nên cắt giảm lãi suất mạnh tay ngay lập tức, thậm chí lên tới 0,5 điểm phần trăm.
Các đồng minh của ông Trump tại Nhà Trắng đã sử dụng dữ liệu việc làm điều chỉnh để chỉ trích Powell, thậm chí đe dọa thay thế ông bằng người thân cận hơn.
Áp lực này không chỉ từ chính trị mà còn từ nội bộ Fed, nơi có sự chia rẽ về thời điểm cắt giảm lãi suất. Một số thống đốc Fed do ông Trump bổ nhiệm đã ủng hộ cắt giảm sớm hơn, trong khi ông Powell vẫn duy trì lập trường "dữ liệu phụ thuộc", nhấn mạnh cần thêm bằng chứng về lạm phát giảm trước khi hành động.
Điều đó dẫn đến nguy cơ suy giảm niềm tin vào Fed, vốn được coi là biểu tượng của sự độc lập. Nếu niềm tin suy giảm, đồng USD có thể suy yếu dài hạn, như đã thấy với DXY giảm xuống dưới 98 điểm, thúc đẩy các nước đẩy mạnh phi đô la hóa.
Nhiều quốc gia như Trung Quốc, Nga và các nước trong nhóm BRICS đang tăng dự trữ vàng và đa dạng hóa tài sản, tìm đến vàng, euro... để giảm phụ thuộc vào USD. Giá vàng tăng vọt gần đây chính là minh chứng cho xu hướng này, khi vàng trở thành tài sản trú ẩn an toàn trước bất ổn địa chính trị và kinh tế.
Các phân tích cho thấy, nếu Fed cắt giảm 0,25 điểm phần trăm như kỳ vọng (xác suất trên 90% theo CME FedWatch), thị trường chứng khoán Mỹ có thể tiếp tục tăng, các loại tài sản được tính bằng đồng USD như vàng, bạc... có thể lên theo.
Nếu dữ liệu việc làm tiếp tục yếu, Fed có thể cắt giảm mạnh tay hơn. Tuy nhiên, trong trường hợp lạm phát tăng mạnh theo những chính sách thuế quan của ông Trump, Fed có thể phải dừng cắt giảm, gây sốc cho thị trường, dẫn đến biến động mạnh trên chứng khoán toàn cầu và hàng hóa.
Tác động đến kinh tế thế giới là lớn: Các nước mới nổi có thể hưởng lợi từ USD yếu, áp lực tỷ giá suy giảm, dòng vốn chịu áp lực rút về ít hơn. Nhưng châu Âu và châu Á có thể chịu áp lực lạm phát nhập khẩu, làm chậm tăng trưởng toàn cầu.
Đối với Việt Nam, nếu Fed giảm lãi suất, đây là cơ hội hiếm có để ổn định tỷ giá - gần đây vốn tăng mạnh, có lúc lên trên ngưỡng 27.000 đồng/USD và thúc đẩy tăng trưởng. Áp lực mất giá VND sẽ giảm khi USD suy yếu, giúp Ngân hàng Nhà nước củng cố dự trữ ngoại hối từ FDI và kiều hối.
Chính sách tiền tệ trong nước sẽ linh hoạt hơn, với lạm phát kiểm soát dưới 4,5%, cho phép NHNN hạ lãi suất vay, kích thích tín dụng cho doanh nghiệp và tiêu dùng.
Thị trường chứng khoán Việt Nam có thể hút dòng vốn ngoại trở lại, đặc biệt các ngành bất động sản, ngân hàng và bán lẻ. Thị trường trái phiếu và bất động sản cũng sẽ phục hồi nhờ chi phí vốn giảm. Tuy nhiên, một số báo cáo cũng cảnh báo rủi ro lạm phát quay lại nếu nới lỏng quá mức và các yếu tố địa chính trị toàn cầu.
