Trung Quốc khởi động sứ mệnh lấy mẫu tiểu hành tinh với tàu thăm dò Thiên Vấn 2 (Ảnh: CASC).
Rạng sáng nay (29/5), Trung Quốc đã chính thức đưa tàu thăm dò Thiên Vấn 2 (Tianwen-2) lên quỹ đạo bằng tên lửa Trường Chinh 3B, xuất phát từ trung tâm phóng Tây Xương, Tây Nam Trung Quốc.
Đây là sứ mệnh thứ 2 trong chương trình thám hiểm không gian sâu của nước này, sau thành công của Thiên Vấn 1 lên sao Hỏa vào năm 2020.
Mục tiêu chính của Thiên Vấn 2 là tiếp cận tiểu hành tinh Kamoʻoalewa (2016 HO3), thu thập mẫu vật và đưa trở lại Trái Đất vào khoảng năm 2027, đồng thời tiếp tục hành trình kéo dài đến sao chổi 311P/PANSTARRS vào năm 2035.
Kamoʻoalewa: Mảnh ghép kỳ lạ của Mặt Trăng?
Kamoʻoalewa là một tiểu hành tinh nhỏ, dài khoảng 50 mét, quay quanh Mặt Trời gần quỹ đạo của Trái Đất.
Điều khiến nó trở nên đặc biệt là tính chất hoạt động như một "vệ tinh giả" (tên khoa học: quasi-satellite), tức là nó luôn ở gần Trái Đất trong hàng trăm năm, nhưng không hoàn toàn là vệ tinh của chúng ta.
Ảnh mô tả tiểu hành tinh Kamoʻoalewa quay quanh Trái Đất (Ảnh: Scitech Daily).
Nhiều nhà khoa học thậm chí tin rằng Kamoʻoalewa có thể là mảnh vỡ từ bề mặt Mặt Trăng, bị văng ra bởi một vụ va chạm lớn trong quá khứ.
Bằng cách phân tích mẫu vật từ tiểu hành tinh này, các nhà nghiên cứu kỳ vọng sẽ hiểu rõ hơn nguồn gốc của thiên thể, lịch sử va chạm trong Hệ Mặt Trời và thậm chí cả sự hình thành của Trái Đất.
Dữ liệu thu được còn có thể phục vụ các kế hoạch phòng thủ hành tinh – một lĩnh vực ngày càng được quan tâm trước nguy cơ các tiểu hành tinh tiềm năng va chạm với Trái Đất trong tương lai.
Tham vọng bắt kịp Mỹ trong lĩnh vực khám phá không gian sâu
Cả Trung Quốc và Mỹ đều đã và đang thực hiện các sứ mệnh lấy mẫu tiểu hành tinh với mục tiêu khám phá nguồn gốc và sự tiến hóa của Hệ Mặt Trời.
Trong khi sứ mệnh mang tên OSIRIS-REx của NASA đã hoàn thành và đang tiếp tục hành trình mới, Thiên Vấn 2 của Trung Quốc đang trong giai đoạn đầu với kế hoạch đầy tham vọng kéo dài hơn một thập kỷ.
Được biết, Thiên Vấn 2 sẽ thử nghiệm một loạt kỹ thuật lấy mẫu không gian tiên tiến, đã và đang được sử dụng trong các sứ mệnh quốc tế như OSIRIS-REx (NASA) hay Hayabusa2 (JAXA).
Zhang Rongqiao, nhà thiết kế chính trong sứ mệnh thám hiểm Sao Hỏa của Trung Quốc, đã giới thiệu thiết kế robot thám hiểm Zhurong (Ảnh: Tân Hoa Xã).
Trong đó, điển hình là kỹ thuật “chạm và đi” (Touch-and-Go – TAG) cho phép tàu vũ trụ tiếp cận bề mặt, chạm nhẹ để lấy mẫu rồi lập tức rời đi, giúp giảm thiểu rủi ro trong môi trường trọng lực thấp.
Cùng với đó, kỹ thuật “bắn đầu đạn” (Projectile Sampling) sử dụng đầu đạn nhỏ bắn vào bề mặt tiểu hành tinh để tạo ra các mảnh vỡ, từ đó thu thập vật liệu, như sứ mệnh Hayabusa2 đã áp dụng thành công trên Ryugu.
Đối với những bề mặt có thể đáp xuống, kỹ thuật “neo và gắn” (Anchor-and-Attach) – như dự kiến của Thiên Vấn 2 – sẽ cho phép tàu vũ trụ hạ cánh và cố định vào tiểu hành tinh để đào sâu, thu mẫu từ lớp vật chất nguyên thủy bên dưới.
Các nhóm nghiên cứu còn đang phát triển kỹ thuật “quét và mài” (Sweeping and Grinding) để sử dụng trong sứ mệnh nhằm tiếp cận hiệu quả hơn với các bề mặt cứng hoặc không đồng nhất.
Sau khi hoàn tất thu thập, Thiên Vấn 2 sẽ quay lại Trái Đất, thả mẫu vật vào khoang tái nhập. Tận dụng lực hấp dẫn từ Trái Đất, nó sẽ được điều hướng tiếp tục hành trình đến sao chổi 311P/PANSTARRS, nơi sẽ thực hiện quan sát dài hạn bằng hệ thống camera, máy quang phổ, radar và thiết bị đo từ trường – giúp giải mã thêm các câu hỏi lớn như nguồn gốc của nước trên Trái Đất hay sự tiến hóa của vật chất trong Hệ Mặt Trời.
Sứ mệnh Thiên Vấn 2 không chỉ là bước tiến lớn về công nghệ và khoa học của Trung Quốc, mà còn là một phần của cuộc đua toàn cầu trong thăm dò và khai phá không gian sâu. Với chiến lược dài hơi, Trung Quốc đang đặt nền móng cho tương lai không gian của chính mình, góp phần vào hiểu biết chung của nhân loại về Vũ trụ bao la.
