Chiều 9/12, chương trình lãnh đạo TPHCM gặp gỡ cộng đồng khoa học công nghệ, khởi nghiệp sáng tạo đã diễn ra dưới sự chủ trì của Bí thư Thành ủy TPHCM Trần Lưu Quang.
Hiến kế từ những “sếu đầu đàn” công nghệ
Bí thư Trần Lưu Quang không giấu sự trăn trở khi đặt thẳng vấn đề với cộng đồng doanh nghiệp và nhà khoa học. Ông nhấn mạnh thành phố đang cần tìm lời giải cho hai câu hỏi lớn.
Một, là làm gì để TPHCM trở thành một trung tâm khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của cả nước và giữ vai trò dẫn dắt? Thứ hai, để đạt được khát vọng đó, phải bắt đầu như thế nào, thứ tự ưu tiên ra sao và nguồn lực ở đâu?
Đáp lại trăn trở của lãnh đạo thành phố, ông Trương Gia Bình - Chủ tịch Tập đoàn FPT - mang đến những thông tin chiến lược từ Nhật Bản. Ông cho biết Nhật Bản đang chuyển hướng hợp tác mạnh mẽ sang Đông Nam Á, trong đó Việt Nam là ưu tiên số một, đặc biệt trong lĩnh vực “kinh tế tầm thấp” (LAE).
Tuy nhiên, rào cản lớn nhất hiện nay, theo ông, là Việt Nam “trống vắng” hoàn toàn về thể chế. “Chúng ta không có quy định thế nào là sandbox, không có quy chuẩn quy phạm, chúng ta không có giấy phép, không có chứng chỉ xuất xứ, chúng ta thiếu tất cả”, ông nói.
Dù vậy, Chủ tịch FPT vẫn đầy lạc quan khi đề xuất TPHCM trở thành thủ phủ của máy bay không người lái (UAV) với tham vọng đạt quy mô 10 tỷ USD và giải quyết 1 triệu lao động trong 10 năm tới.
Minh chứng cho năng lực của người Việt trong lĩnh vực trên, TS Lương Việt Quốc - CEO Công ty Real-time Robotics - kể câu chuyện đầy tự hào về chiếc drone “Made in Vietnam” đã chinh phục được các sĩ quan quân đội Mỹ tại triển lãm ở Las Vegas, điều mà ngay cả các cường quốc công nghệ khác cũng chưa làm được.
Theo ông, người Việt hoàn toàn có thể sản xuất ra UAV và cạnh tranh được ở tầm thế giới. Với chi phí R&D chỉ bằng 1/20 và chi phí sản xuất rẻ hơn 30-40% so với Hoa Kỳ, ông Quốc tin rằng không có lý do gì Việt Nam không thể cạnh tranh sòng phẳng.
Ở một góc nhìn khác, ông Trần Kim Chung - Chủ tịch Tập đoàn CT Group - đề xuất mô hình “trung tâm đổi mới sáng tạo có lợi nhuận” dựa trên nền tảng trí tuệ nhân tạo (AI), Web3 và Blockchain. Đây là ý tưởng khá mới mẻ so với các mô hình “vườn ươm” ý tưởng phi lợi nhuận truyền thống thường thấy.
“Trong đó, tất cả các ý tưởng trong các giai đoạn khác nhau của vấn đề sáng tạo đều có thể trở thành tài sản số. Và AI sẽ giúp cho họ tìm ra những khách hàng quan tâm. Sau đó, phần định giá tự động, giao dịch cũng tự động và ứng dụng một cách hữu hiệu trong nhiều trường hợp khác nhau”, ông giải thích về mô hình trên.
Ông Chung cũng đề xuất cơ chế “franchise” (nhượng quyền) mô hình này để nhân rộng nhanh chóng. Có nghĩa là TPHCM sẽ có rất nhiều trung tâm đổi mới sáng tạo có lợi nhuận.
Đồng quan điểm về việc biến TPHCM thành một trung tâm công nghệ cao, ông Nguyễn Trung Chính - Chủ tịch Tập đoàn Công nghệ CMC - chia sẻ câu chuyện thu hút đầu tư hạ tầng dữ liệu.
Ông cho biết các đối tác quốc tế sẵn sàng nâng quy mô đầu tư Data Center từ 1 tỷ lên 5 tỷ USD nếu TPHCM quyết tâm trở thành một “AI Hub” hay “Digital Hub” của khu vực.
Ông Chính kiến nghị thành phố cần có bộ máy thực thi quyết liệt, thậm chí đề xuất cơ chế “kiến trúc sư trưởng” cho từng lĩnh vực chuyên môn để giải quyết các bài toán hóc búa của đô thị như ngập lụt, kẹt xe, ô nhiễm… bằng AI.
Cam kết hành động từ “mệnh lệnh” của thực tiễn
Để hiện thực hóa các tham vọng trên, nguồn nhân lực và sự kết nối tri thức là yếu tố then chốt. GS.TS.Nguyễn Thị Thanh Mai - Phó Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM - đề xuất thành phố nên giao cho đơn vị này vai trò điều phối tri thức của hệ thống viện, trường tại TPHCM.
Bà cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tổ chức các diễn đàn khoa học công nghệ thường niên để truyền tải thông điệp của thành phố ra thế giới. Một sự kết hợp cụ thể đã hình thành vài ngày trước buổi gặp gỡ bí thư, đó là bà Mai thông báo đã “chốt” được với TS Lương Việt Quốc 6 đầu bài nghiên cứu trị giá hơn 20 tỷ đồng. Điều này minh chứng cho sự gắn kết hiệu quả giữa trường đại học và doanh nghiệp.
Lắng nghe chăm chú và ghi chép từng ý kiến, Bí thư Thành ủy Trần Lưu Quang đưa ra kết luận bằng khẳng định phát triển khoa học công nghệ là nhiệm vụ bắt buộc, không chỉ cho sự phát triển mà còn để giải quyết những vấn đề dân sinh bức xúc như kẹt xe, ngập nước, ô nhiễm và mục tiêu “zero” ma túy.
“Nếu phát triển được khoa học công nghệ, chính nó vòng lại giúp chúng ta giải quyết những vấn đang gặp khó bằng công cụ của khoa học công nghệ”, ông bình luận.
Về các kiến nghị cụ thể, Bí thư Trần Lưu Quang ủng hộ lĩnh vực “kinh tế tầm thấp” và sản xuất UAV vì đây là việc khả thi.
Đặc biệt, về cơ chế thí điểm (sandbox) và hỗ trợ tài chính, người đứng đầu Đảng bộ TPHCM đưa ra cam kết mạnh mẽ. Ví dụ thành phố sẽ hỗ trợ thuế, miễn các loại phí... cho đơn vị nào mạnh dạn làm quỹ đầu tư mạo hiểm ở các lĩnh vực vừa được đề xuất ở trên, với kỳ vọng thành phố sẽ thu lại được nhiều hơn.
Kết thúc buổi gặp gỡ, Bí thư Thành ủy giao nhiệm vụ cụ thể cho hai đầu mối tham mưu. Sở Khoa học và Công nghệ sẽ là đầu mối tổng thể, trong khi Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM chịu trách nhiệm đề xuất về thể chế, ưu đãi và đặc biệt là lộ trình và thứ tự ưu tiên...
Cuối cùng, Bí thư Trần Lưu Quang đưa ra lời hiệu triệu đầy cảm xúc gửi tới cộng đồng khoa học và doanh nghiệp: “Mơ thì mơ cho tới. Chúng ta hãy cùng nhau mơ một giấc mơ lớn. Giấc mơ đưa TPHCM trở thành một trung tâm đổi mới sáng tạo... Và muốn làm được điều đó, chúng ta phải bắt đầu từ những việc nhỏ nhất, cụ thể nhất ngay từ ngày mai”.
Nền kinh tế tầm thấp LAE (Low-altitude Economy) là hệ sinh thái kinh tế mới nổi, tập trung vào các hoạt động và dịch vụ diễn ra trong không phận dưới độ cao nhất định (thường dưới 1.000m-3.000m). Có nghĩa là LEA chủ yếu khai thác công nghệ máy bay không người lái (drone, UAV), phương tiện bay cất hạ cánh thẳng đứng bằng điện (eVTOL) và công nghệ liên quan nhằm tạo ra giá trị trong nhiều lĩnh vực như nông nghiệp, logistics, giao thông, giám sát, cứu hộ, y tế và giải trí. LAE hứa hẹn tạo động lực tăng trưởng mới và chuyển đổi số mạnh mẽ.
