TP.HCM: Phường Bình Tây gợi nhớ khu chợ do đại gia Chợ Lớn xây dựng

Phường Bình Tây, TP.HCM được thành lập trên cơ sở sáp nhập toàn bộ 4 phường của quận 6 cũ: phường 2 (bao gồm phường 2, phường 6 và một phần phường 5 trước khi sắp xếp), phường 9 (bao gồm phường 9 và một phần phường 5 trước khi sắp xếp). Phường Bình Tây mới có diện tích 1,05 km² và dân số hơn 63.000 người.

ĐỒ HỌA: UYỂN NHI

Tên gọi phường Bình Tây bắt nguồn từ đâu?

UBND phường Bình Tây cho biết, theo Địa chí Quận 6 do Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM xuất bản năm 2005, trước kia vào đầu thời Pháp thuộc, địa bàn thuộc quận 6 ngày nay chỉ là một phần rất nhỏ của địa bàn thành phố Chợ Lớn.

Ranh giới phía tây chỉ mới đến khoảng đường Mai Xuân Thưởng (lúc đó gọi là Rue du 7e Quartier) và đường Phạm Đình Hổ (lúc đó gọi là Rue Danel). Phía bắc cũng chỉ đến đại lộ Hồng Bàng (lúc đó gọi là Boulevard Du Chemin De Fer).

Đến ngày 27.10.1879, một số làng lân cận về phía bắc, phía tây là Minh Phụng, Phú Lâm, Bình Tây, Bình Tiên và một phần làng Bình Đông nằm trên bờ trái rạch Tàu Hũ được nhập vào thành phố Chợ Lớn.

Từ ngày 18.9.1935, địa bàn quận 6 mới hình thành, có ranh giới rõ ràng nhưng lại mang tên là quận 5. Ngày 27.12.1952, danh xưng quận 6 trên địa bàn ngày nay và một phần quận 11 chính thức xuất hiện và tồn tại đến ngày nay.

Dấu mốc quan trọng gắn với tên gọi Bình Tây là vào năm 1923, thương gia người Hoa tên Quách Đàm (1863 - 1927) đề nghị chính quyền thành phố Chợ Lớn chấp thuận cho ông bỏ tiền san lấp đầm Lanessan để xây dựng chợ Bình Tây.

ẢNH TƯ LIỆU

Có thể nói, tên gọi phường Bình Tây được đặt dựa trên cơ sở địa danh “làng Bình Tây” trước đây và gắn với sự hình thành và phát triển của chợ Bình Tây. Trong đó, chữ “Bình” hàm nghĩa ổn định, “Tây” chỉ hướng tây của Sài Gòn - Chợ Lớn.

Phường Bình Tây có gì đặc sắc?

Nhắc đến phường Bình Tây, người ta nghĩ đến ngay chợ Bình Tây - một biểu tượng văn hóa độc đáo mang hồn vóc của Sài Gòn xưa được xây dựng vào những năm 20 của thế kỷ 20. Khuôn viên chợ Bình Tây tọa lạc trên 4 tuyến đường Tháp Mười - Lê Tấn Kế - Phan Văn Khỏe - Trần Bình.

Theo UBND phường Bình Tây, chợ Bình Tây còn có tên gọi là Chợ Lớn Mới. Trải qua thời gian dài hình thành và phát triển, chợ Bình Tây ngày nay vẫn giữ vị thế là một trung tâm mua sắm sầm uất với hơn 2.000 sạp hàng, cung cấp đa dạng mặt hàng từ tiêu dùng hằng ngày đến các sản phẩm xuất khẩu.

ẢNH: HOÀI NHIÊN

Chợ Bình Tây được người Pháp thiết kế nhưng tổng thể công trình lại mang đậm phong cách Á Đông. Chợ có mặt bằng hình chữ nhật, tọa lạc trên diện tích khoảng 25.000 m².

Điểm nhấn kiến trúc nổi bật nhất của chợ là tòa tháp chính sừng sững với 4 mặt đồng hồ, cùng hình ảnh “lưỡng long chầu châu” mang đậm dấu ấn phong thủy phương Đông.

Bên trong khuôn viên chợ có một tầng trệt và một tầng lầu, chia thành nhiều gian hàng riêng biệt. Các lối đi được thiết kế khoa học tạo sự thuận tiện cho cả tiểu thương lẫn khách mua sắm.

Nằm ngay giữa khuôn viên chợ Bình Tây là một khu vực thờ cúng đặc biệt. Ở đây có tượng bán thân của thương gia Quách Đàm cùng 4 con rồng phun nước và 4 con kỳ lân uy nghiêm.

Cách chợ Bình Tây không xa là chùa Tuyền Lâm (đường Hồng Bàng, phường Bình Tây) - một dấu ấn kiến trúc giao thoa giữa phong cách chùa cổ Việt Nam và nghệ thuật đền chùa Trung Hoa.

Chùa Tuyền Lâm theo hệ phái Bắc tông, có lịch sử lâu đời tại vùng Sài Gòn - Chợ Lớn, mang trong mình giá trị lịch sử, văn hóa tâm linh to lớn và là điểm tựa tinh thần của bao thế hệ người dân nơi đây.

Đại diện chùa Tuyền Lâm cho biết, chùa được hình thành vào giữa thế kỷ 19, khi vùng đất Chợ Lớn ngày xưa vẫn còn hoang sơ với rừng chồi và đầm nước, Hòa thượng Thích Thiện Tín đã tìm đến nơi đây để lập nên một ngôi chùa nhỏ vào năm 1858.

ẢNH: PHƯỜNG BÌNH TÂY CUNG CẤP

Trong hành trình hơn 167 năm tồn tại, chùa Tuyền Lâm đã trải qua nhiều đợt trùng tu lớn, đáng kể nhất là vào các năm 1971 và 1993.

Các vị trụ trì qua từng thời kỳ là hòa thượng Thích Thiện Tín, hòa thượng Thích Từ Chiếu, hòa thượng Thích Trí Châu, thượng tọa Thích Trí Khả. Trụ trì hiện nay là hòa thượng Thích Thiện Nghĩa đã phát triển ngôi chùa, để nơi đây trở thành một địa điểm tâm linh quan trọng tại địa phương.

Cách chùa Tuyền Lâm khoảng 700 m là đình Bình Tiên (đường Minh Phụng, phường Bình Tây) - di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố được UBND TP.HCM công nhận vào ngày 20.6.2009.

ẢNH: PHƯỜNG BÌNH TÂY CUNG CẤP

Theo thông tin từ UBND phường Bình Tây, năm 1802, khi Gia Long nguyên niên đổi tên vùng đất phủ Gia Định thành Gia Định thành, đổi dinh Phiên Trấn thành trấn Phiên An, thăng huyện Tân Bình lên thành phủ, thôn Bình Tiên lúc này thuộc huyện Tân Long, tổng Tân Phong, phủ Tân Bình.

Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, duy chỉ có đình Bình Tiên - mang tên làng truyền thống từ thời mở đất vẫn trường tồn.

Cũng như nhiều ngôi đình Nam Bộ ở TP.HCM, các công trình kiến trúc thờ cúng tín ngưỡng dân gian hiện hữu của đình gồm có: cổng đình, miếu ngũ hành, bia thần hổ, võ ca, chính điện, nhà hậu sở.

Đình Bình Tiên là nơi bảo tồn các giá trị phi vật thể đáp ứng nhu cầu đời sống tâm linh của người dân. Đình còn là nơi lưu giữ kiến trúc gỗ truyền thống loại nhà 3 gian, 2 chái, mái ngói truyền thống và nghệ thuật chạm khắc gỗ đỉnh cao của nghề mộc truyền thống.

Nâng cao chất lượng phục vụ người dân

Ông Nguyễn Quốc Dương, Chủ tịch UBND phường Bình Tây cho biết, việc thành lập phường Bình Tây không đơn thuần là sự thay đổi hành chính, mà còn là bước đi chiến lược, thể hiện quyết tâm chính trị của TP.HCM nhằm hiện thực hóa Nghị quyết 18/NQ-TW.

“Mô hình chính quyền địa phương hai cấp được xây dựng với mục tiêu tối ưu hóa bộ máy, nâng cao hiệu lực và hiệu quả điều hành, giúp phường Bình Tây trở thành vùng đất trọng điểm, vừa phát huy giá trị truyền thống, vừa dẫn dắt sự chuyển mình hướng tới hiện đại hóa”, ông Dương nói.

Sau ngày 1.7 đến nay, Trung tâm hành chính công phường Bình Tây đã tiếp nhận và xử lý 4.275 hồ sơ. Trong đó, hồ sơ trực tuyến qua cổng dịch vụ công là 2.978 hồ sơ; hồ sơ trực tiếp là 1.297 hồ sơ, không có hồ sơ trễ hạn.

Ông Dương cho biết, phường đã triển khai nhiều giải pháp thiết thực nhằm hỗ trợ người dân giải quyết thủ tục hành chính. Cụ thể, phường đã triển khai mô hình A.I Chatbot - “Trợ lý thông minh” 24/24 nhằm hướng dẫn thủ tục hành chính công cho người dân trên địa bàn.

Mô hình được triển khai dưới hình thức hỏi - đáp nhanh qua ứng dụng Messenger của Facebook trên trang fanpage “Tuổi trẻ phường Bình Tây - TP.HCM”. Thông tin về các thủ tục hành chính sẽ được “trợ lý thông minh” trả lời trên hộp thư thoại. Đến nay, mô hình đã thực hiện hơn 116 lượt tư vấn cho người dân và doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, các bộ phận không chuyên trách và Đoàn thanh niên cũng tích cực hỗ trợ tiếp nhận thông tin, mong muốn của người dân khi đến thực hiện hồ sơ tại Trung tâm hành chính công phường Bình Tây.

Ông Dương cho biết, việc sáp nhập giúp phường Bình Tây tận dụng được thế mạnh của khu vực, đặc biệt là bảo tồn và phát huy giá trị của khu chợ Bình Tây, tạo động lực phát triển kinh tế, bất động sản và du lịch.

Đồng thời, Trung tâm phục vụ hành chính công phường Bình Tây được cải thiện, triển khai hiệu quả các giải pháp cải cách hành chính, nâng cao chất lượng phục vụ người dân. Từ đó, tạo niềm tin và sự hài lòng trong cộng đồng.