Là một trong những gương mặt tiêu biểu của khoa học nông nghiệp thế giới, Giáo sư Pamela Christine Ronald - người từng được vinh danh với Giải thưởng Wolf danh giá và Giải Đặc biệt VinFuture 2022 - trở lại Việt Nam năm 2025 trong vai trò mới: Thành viên Hội đồng Giải thưởng VinFuture.
Trong cuộc trò chuyện với báo chí trước thềm Lễ trao giải VinFuture 2025, bà chia sẻ về tiến triển nghiên cứu, những hợp tác với Việt Nam và thách thức trong việc tìm ra các chủ nhân giải thưởng năm nay.
Giáo sư Pamela Christine Ronald - Thành viên Hội đồng Giải thưởng VinFuture.
- Từ Giải thưởng VinFuture 2022, đến nay công trình của bà đã có những phát triển như thế nào?
Công trình năm 2022 mà tôi nhận giải thưởng là nhờ phát hiện ra một gene, gọi là gene kháng ngập nước. Đó là nỗ lực nghiên cứu của cả một tập thể.
Tôi mang đến VinFuture 2025 là kết quả nghiên cứu của tôi với một nhà nghiên cứu, đồng nghiệp của tôi là chị Flor Ercoli. Cô ấy từng làm việc trong phòng thí nghiệm của tôi với vai trò nhà nghiên cứu, nhưng hiện đang bắt đầu xây dựng phòng thí nghiệm riêng tại Đại học California, Riverside (UCR).
Chúng tôi đã phát hiện ra một gene giúp hệ rễ của cây sinh trưởng, phát triển và mở rộng nhanh chóng, từ đó giúp giảm phát thải metan xuống 40%.
- Kể từ khi được vinh danh tại VinFuture 2022, trong 3 năm qua, bà đã có mối liên hệ nào với các nhà nghiên cứu về nông học ở Việt Nam? Bước đầu của quá trình hợp tác ấy tiến triển đến đâu, thưa Giáo sư?
Tôi đã có cơ hội đến dự Giải thưởng VinFuture hai lần và đã đến thăm Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Hiện nay, tôi đang tìm hiểu về những cách thức thực tiễn để giảm phát thải khí mê-tan. Tại Việt Nam có nhiều nhà khoa học rất tài năng đang áp dụng phương pháp mà chúng tôi gọi là "tưới - khô xen kẽ", giúp giảm phát thải mê-tan.
Lần này, tôi có dịp đến thăm Trung tâm Công nghệ Sinh học. Rất tiếc là đến giờ tôi vẫn chưa có cơ hội đón sinh viên hay nghiên cứu sinh Việt Nam sang làm việc và nghiên cứu tại phòng thí nghiệm của mình. Hy vọng trong tương lai điều đó sẽ thành hiện thực.
- Sau khi được vinh danh tại giải thưởng VinFuture 2022, bà đảm nhiệm một vai trò mới là thành viên của Hội đồng Giải thưởng. Với tư cách vừa từng là người được đề cử, vừa là người "cầm cân nảy mực" cho một giải thưởng lớn, cảm nhận của bà ra sao?
Khi nhận giải vào năm 2022, tôi vô cùng phấn khích và thật sự bất ngờ. Khi đến Việt Nam và chứng kiến công tác tổ chức của Ban Tổ chức, tôi cảm thấy rất ấn tượng và kinh ngạc, vì mọi người đều hết sức nỗ lực và tâm huyết để tạo nên một sự kiện tuyệt vời như vậy.
Lần này, với vai trò là thành viên của Hội đồng Giải thưởng, tôi cảm thấy rất vui và tự hào khi được là người xem xét, đánh giá nhiều hồ sơ đề cử. Phải nói rằng các đề cử thật sự rất xuất sắc. Được góp phần lựa chọn ra các chủ nhân giải thưởng và được trực tiếp gặp họ, tôi cảm thấy vô cùng vui mừng, vui cho chính họ nữa, bởi tôi từng ở vị trí giống như họ và hiểu rõ cảm giác đó như thế nào.
Giáo sư Pamela Christine Ronald chia sẻ về chủ đề "Tái thiết kế cây lúa thích ứng với biến đổi khí hậu" trong khuôn khổ Tuần lễ Khoa học - Công nghệ VinFuture 2025.
- Giáo sư đánh giá như thế nào về những đề cử năm nay?
Các đề cử năm nay vô cùng tuyệt vời. Chủ nhân của các giải thưởng được lựa chọn cũng vô cùng xuất sắc, và chúng ta sẽ biết kết quả sớm thôi.
Việc này thực sự là một thách thức. Chúng tôi có ba hội đồng để sàng lọc, sơ duyệt, rồi lựa chọn ra các chủ nhân của giải thưởng của năm nay. Nhiều khi mình thấy một nhóm tác giả này có công trình rất ấn tượng, rất tốt, nhưng vẫn cần kiểm tra kỹ xem họ có thực sự phù hợp và đáp ứng đầy đủ các tiêu chí của giải thưởng hay không; các nghiên cứu đó có tập trung vào giải quyết những vấn đề khoa học nền tảng hay không.
Chúng tôi suy nghĩ rất kỹ về việc ai là người đã tạo ra các khám phá mang tính nền tảng và ứng dụng được phát triển như thế nào, cần bao nhiêu người để đưa khoa học cơ bản tiến xa hơn và ứng dụng vào thực tiễn. Đây là các tiêu chí mà chúng tôi hướng tới.
- Có thể thấy trong vòng 4 năm qua, Giải thưởng VinFuture đã có nhiều thay đổi, đặc biệt khi các chủ nhân giải thưởng cũng được vinh danh tại những giải thưởng lớn khác như Nobel. Với vai trò hiện nay là thành viên của Hội đồng Giải thưởng, Giáo sư nhìn nhận như thế nào?
Hội đồng Giải thưởng lựa chọn các chủ nhân dựa trên chất lượng công trình nghiên cứu và tác động mà nó mang lại, đặc biệt là tại các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Có thể những tiêu chí này lại trùng với tiêu chí của Hội đồng Giải Nobel.
Tôi nghĩ rằng các thành viên Hội đồng không cảm thấy áp lực vì điều đó, có chăng là các chủ nhân giải thưởng mới thấy áp lực. Như chúng ta đã biết, năm ngoái có một chủ nhân VinFuture sau đó đã được trao giải Nobel. Thật sự rất vui khi thấy những người đoạt giải VinFuture tiếp tục nhận được các giải thưởng khác.
Năm ngoái, chúng tôi nhận được 1.500 đề cử và năm nay con số đó còn nhiều hơn nữa. Chúng tôi cũng rất khuyến khích các đối tác đề cử những công trình nghiên cứu của Việt Nam.
- Trân trọng cảm ơn Giáo sư!
