Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng Đề án sản xuất trồng trọt phát thải thấp giai đoạn 2025-2030. Theo Cục Trồng trọt - Bảo vệ thực vật (BVTV), Đề án hướng đến hình thành một khung hành động toàn diện, thống nhất từ trung ương đến địa phương. Đặc biệt, công tác xây dựng quy trình canh tác giảm phát thải và các công cụ đo đếm, giám sát, báo cáo (MRV) sẽ đóng vai trò trung tâm trong việc định hình mô hình sản xuất bền vững cho từng vùng sinh thái và nhóm cây trồng.
Đề án đặt mục tiêu cụ thể đến năm 2030, ngành trồng trọt phấn đấu giảm 30% tổng lượng khí metan (CH₄) và ít nhất 10% tổng phát thải khí nhà kính so với năm 2020. Diện tích áp dụng các biện pháp canh tác phát thải thấp sẽ đạt ít nhất 2,5 triệu ha vào năm 2030, tập trung tại các vùng sản xuất hàng hóa quy mô lớn.
Hệ thống cơ sở dữ liệu về phát thải khí nhà kính sẽ được xây dựng theo từng loại cây, vùng sinh thái và kỹ thuật sản xuất, tạo nền móng hình thành thị trường carbon trong tương lai.
Việc giảm phát thải sẽ được thực hiện thông qua các biện pháp kỹ thuật phù hợp với từng vùng sinh thái và nhóm cây trồng.
Hiện tại, Cục Trồng trọt - BVTV đang tiếp tục lấy ý kiến đóng góp liên quan đến đối tượng cây trồng áp dụng và lộ trình triển khai cụ thể của đề án, nhằm hoàn thiện nội dung trước khi đưa vào thực hiện.
 |
Ngành trồng trọt đặt mục tiêu giảm 30% phát thải vào năm 2030. Ảnh minh họa: IT. |
Theo ông Hoàng Trung - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, sản xuất trồng trọt giảm phát thải nằm trong chủ trương chung của quốc gia về mục tiêu giảm phát thải ròng về 0 năm 2050. Tuy nhiên, lĩnh vực này chỉ mới dừng lại ở một số dự án, chương trình nhỏ lẻ, chưa có tính căn cơ, bài bản.
Cho đến nay, mới chỉ có chương trình “1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp” tại Đồng bằng sông Cửu Long là được phê duyệt và triển khai. Trong khi đó, cả nước có đến hơn 7 triệu ha lúa, hơn 1 triệu ha cây ăn quả và hàng triệu ha cây công nghiệp dài ngày - tất cả đều là đối tượng cần được tích hợp vào các chiến lược giảm phát thải một cách căn cơ, đồng bộ.
Một trong những vướng mắc hiện nay về giảm phát thải trong trồng trọt là việc thiếu khung pháp lý cụ thể, thiếu các công cụ đo lường phát thải đạt chuẩn quốc tế và đặc biệt là thiếu sự chuyển biến trong nhận thức.
Vì thế, đề án không chỉ đặt trọng tâm vào kỹ thuật mà còn chú trọng truyền thông, đào tạo để thay đổi hành vi sản xuất. Hệ thống tài liệu hướng dẫn, chương trình tập huấn sẽ được triển khai đồng bộ, giúp nông dân hiểu và áp dụng các giải pháp phát thải thấp một cách hiệu quả.
Thứ trưởng Hoàng Trung nhấn mạnh: Sản xuất trồng trọt giảm phát thải không chỉ để phục vụ các cam kết quốc tế như đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) mà còn là cơ hội để cải thiện sinh kế, gia tăng giá trị cho nông sản Việt Nam. Việc chuyển đổi quy trình canh tác theo hướng giảm vật tư đầu vào, thân thiện môi trường cũng là tiền đề để hình thành thương hiệu nông sản xanh, phát thải thấp - điều đang được người tiêu dùng quốc tế ngày càng quan tâm.
Lộ trình thực hiện giảm phát thải trong trồng trọt sẽ đi theo hướng ưu tiên cho các cây trồng chủ lực như lúa, sau đó mở rộng dần sang cây ăn quả, rau màu và cây công nghiệp.
Ông Trung cho biết đã yêu cầu Cục Trồng trọt - BVTV nghiên cứu xây dựng quy trình canh tác giảm phát thải phù hợp với từng cây trồng và vùng sinh thái, từ đó chuẩn hóa phương pháp MRV được quốc tế công nhận. Những quy trình này sẽ phải được thể hiện bằng văn bản pháp lý cụ thể, làm căn cứ để các địa phương triển khai, tính toán phát thải ở từng khâu sản xuất.
Đặc biệt, cần chú ý đến vai trò hấp thụ khí CO₂ của một số loại cây lâu năm như cây ăn quả và cây công nghiệp. Đây là tiềm năng đáng kể để ngành trồng trọt không chỉ giảm phát thải mà còn tham gia sâu vào thị trường tín chỉ carbon.
“Chúng ta phải tính được sự chênh lệch giữa phát thải và hấp thụ khí nhà kính, xác định từng giai đoạn phát thải, từ đó mới có thể xây dựng một quy trình sản xuất thực sự hiệu quả,” Thứ trưởng nói.
