Tại Hội thảo “Cung cấp thông tin về tăng cường thực thi Nghị quyết của Quốc hội về quy định cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng” do Cục Báo chí (Bộ Văn hóa - Thể Thao và Du lịch) tổ chức ngày 1/12, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho biết, thuốc lá điện tử không phải là lựa chọn an toàn hay ít hại hơn thuốc lá truyền thống. Ngược lại, chúng chứa hỗn hợp hóa chất (có thể cả ma túy) phức tạp hơn nhiều, cùng các nguy cơ lâu dài chưa thể lường hết.
Theo bác sĩ Nguyên, trong vài năm qua, Trung tâm Chống độc đã tiếp nhận hàng trăm bệnh nhân cấp cứu vì ngộ độc thuốc lá điện tử, bao gồm cả những trường hợp ngộ độc cấp tính nguy hiểm đến tính mạng.
Đáng lo ngại hơn, nhiều bệnh nhân bên ngoài hoàn toàn không có triệu chứng rõ rệt nhưng khi được đánh giá bằng các trắc nghiệm tâm lý cho thấy bị rối loạn trầm cảm, rối loạn nhân cách, thậm chí biểu hiện tâm thần phân liệt. Đây là hệ lụy mới, nghiêm trọng và ngày càng phổ biến trong nhóm người trẻ sử dụng thuốc lá điện tử.
Một trường hợp điển hình là bệnh nhân 17 tuổi nhưng đã có “thâm niên” sử dụng thuốc lá điện tử nhiều năm. Theo gia đình, em bắt đầu hút thuốc lá điện tử từ năm 13 tuổi và chuyển sang hút thêm thuốc lá điếu từ 14 tuổi. Kiểm tra cho thấy, chức năng phổi của bệnh nhân suy giảm như người già, tổn thương nặng nề do tiếp xúc kéo dài với nicotine và các chất độc trong thuốc lá điện tử.
Một ca khác là nam thanh niên 26 tuổi nhập viện ngày 12/10 trong tình trạng run rẩy tay chân, lẫn lộn, mất định hướng. Xét nghiệm mẫu dung dịch thuốc lá điện tử bệnh nhân sử dụng có chứa cần sa tổng hợp, chất có độc tính mạnh và gây loạn thần nhanh.
Đặc biệt, ngày 7/10, bệnh nhân N.Đ.Đ. (15 tuổi) được đưa vào cấp cứu vì ngộ độc thuốc lá điện tử mức độ nặng. Các bác sĩ phát hiện bệnh nhân tổn thương chất trắng não - tổn thương hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm.
Trắc nghiệm tâm lý ghi nhận nhiều chỉ số ở mức báo động như rối loạn nhân cách, tâm thần phân liệt, trầm cảm và lo âu. Mẫu thuốc lá điện tử của bệnh nhân phát hiện các chất MDMB-4en-Pinaca và ADB-4en-Pinaca, là các loại ma túy tổng hợp mới thuộc nhóm chất hướng thần mạnh.
Bác sĩ Nguyên nhấn mạnh, không nên sử dụng bất kỳ loại thuốc lá thế hệ mới nào, kể cả dùng cho vui. Theo ông, xu hướng giới trẻ sử dụng thuốc lá điện tử, bóng cười, chất kích thích được xem như xả stress, giải trí đang khiến nhiều người tự rút ngắn tuổi thọ của chính mình.
Bản chất độc hại của thuốc lá điện tử
Bác sĩ Nguyên cho biết, hỗn hợp khí hít vào từ thuốc lá điện tử rất phức tạp, thường chứa:
- Nicotine với nồng độ không ổn định, khác xa công bố trên nhãn.
- Propylene glycol, glycerin - tạo độ ẩm, tạo khói nhưng khi đốt nóng có thể biến đổi thành chất độc.
- Các hương liệu và phụ gia như menthol (tạo cảm giác mát), diacetyl, acetyl propionyl, saccharides, thậm chí ma túy.
Các thành phần thay đổi tùy mục đích nhà sản xuất, khu vực, sở thích cá nhân, mức độ lạm dụng, công nghệ hóa chất ngày càng tinh vi. Khi nung nóng ở các nhiệt độ khác nhau, các chất có thể chuyển hóa thành các dạng độc hơn hoặc tạo sản phẩm cháy nguy hiểm.
Đáng nói, thị trường thuốc lá điện tử hiện có hơn 400 thương hiệu, khoảng 15.000 hương liệu và mỗi tháng bổ sung thêm hàng trăm loại mới. Nhiều hương liệu được cấp phép cho thực phẩm nhưng không hề được phép sử dụng qua đường hô hấp và mang tên gọi hấp dẫn như “làn sóng dưa hấu”, “bùa tình yêu”, khiến trẻ dễ bị thu hút.
Một số hương liệu đặc biệt độc như diacetyl (tạo vị bơ) gây viêm tiểu phế quản co thắt hay còn gọi là “bệnh phổi bỏng ngô”, tổn thương không hồi phục. Cinnamaldehyde gây độc tế bào, tăng nguy cơ nhiễm trùng. Hương liệu khiến khói dễ chịu hơn, từ đó kích thích người dùng hút nhiều hơn.
Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) từng phát hiện nhiều loại ma túy tổng hợp hoàn toàn mới trong thuốc lá điện tử như MDMB-Butinaca, ADB-Butinaca, MDMB-4en-Pinaca, ADB-4en-Pinaca, THC, PB-22… Những chất này có độc tính mạnh, gây rối loạn tâm thần cấp và nhiều biến chứng khó lường.
