"Tôi không thể tưởng tượng mình sẽ sống ở bất kỳ đâu khác," Chad Ovel – Tổng giám đốc của quỹ đầu tư Mekong Capital nói. Chad đã kết hôn với một phụ nữ Việt Nam 14 năm trước và có hai con gái.
"Tôi nói chuyện về công việc bằng tiếng Việt lưu loát. Tôi giao tiếp bằng tiếng Việt bất cứ khi nào cần. Điều này làm cho công việc ở đây dễ dàng hơn vì nếu bạn nói được ngôn ngữ thì bạn hiểu văn hóa. Tôi yêu Việt Nam, cảm thấy mình thực sự là một phần thuộc về đất nước này, và tôi vẫn muốn tiếp tục cống hiến" – Vị CEO nước ngoài luôn khẳng định như vậy mỗi khi nói về các kế hoạch của mình.
Chad Ovel – Tổng giám đốc quỹ đầu tư Mekong Capital
SỰ MÊ HOẶC CỦA CHÂU Á
Ovel bị hấp dẫn bởi Châu Á từ năm 1995 khi anh dành một học kỳ của chương trình đại học Mỹ tại Bắc Kinh, sau đó là ba tháng đi du lịch vòng quanh Trung Quốc. Luận văn của anh nói về quan hệ quốc tế và kinh tế tập trung vào việc tăng cường năng suất trong các doanh nghiệp nhà nước của Trung Quốc cùng cam kết đầu tiên của Bắc Kinh để giảm lượng khí thải nhà kính.
"Tôi đã bị mê hoặc bởi sự năng động và khác biệt so với quê hương của tôi ở bang Iowa, chỉ là những cánh đồng lúa và cánh đồng đậu nành. Tôi cảm thấy năng lượng tuyệt vời này và tôi chỉ muốn trở lại đó," Ovel nhớ lại. "Tôi lang thang xuống trung tâm hướng nghiệp của trường đại học của tôi – đó là thời kỳ của tập hồ sơ giấy và kim bấm. Tôi mở ngăn kéo và thấy một tập hồ sơ viết 'Việt Nam'."
Một trong những cựu sinh viên của trường cần một nhà phân tích làm việc cho một quỹ đầu tư tập trung vào Việt Nam. Nhóm này đã gây quỹ 20 triệu USD ở Mỹ và do nền kinh tế của Việt Nam lúc đó chủ yếu đóng cửa đối với vốn nước ngoài, họ gặp khó khăn trong việc triển khai và không thể gây quỹ thêm. Sau ba tháng, Ovel nhận ra điều này không đi đến đâu.
Sau đó, Ovel có cơ hội làm việc với WWF, một tổ chức phi lợi nhuận thực hiện các chương trình bảo tồn trên toàn thế giới. Ovel hoạt động ở vùng bao gồm Việt Nam, Lào, Campuchia và Nepal, chịu trách nhiệm viết đề xuất, thiết kế dự án và gây quỹ vốn.
Các công viên quốc gia là trung tâm của chương trình của WWF, từ việc viết lại chính sách của chính phủ đến việc đào tạo các người gác rừng. Một dự án do Ovel dẫn đầu đã đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình bước tiếp theo của sự nghiệp của anh. Trong khi giúp chính phủ đạt được chứng nhận của Hội đồng Quản lý Rừng (FSC) cho các hoạt động lấy gỗ địa phương bền vững, anh nhận được một cuộc gọi từ ScanCom International, một nhà sản xuất Đan Mạch của đồ ngoài trời.
"Họ nói, 'Chúng tôi nghe nói bạn là một chuyên gia về chứng nhận FSC và lâm nghiệp bền vững. Chúng tôi cần phải xanh hóa chuỗi cung ứng của chúng tôi,'" Ovel nói. "Kết quả là tôi đã làm việc cho họ tại Thành phố Hồ Chí Minh và chuyển đổi hoạt động từ việc dựa vào gỗ lấy trộm ở Campuchia và Indonesia đến 100% được chứng nhận FSC. Trong vòng sáu năm, doanh số xuất khẩu tăng từ 15 triệu USD lên 350 triệu USD."
Ngành công nghiệp lâm nghiệp và các sản phẩm từ gỗ đã phát triển đáng kể từ đó. Ovel lưu ý hai thay đổi chính làm cho chiến lược quỹ trở nên khả thi: Sự xuất hiện của các công ty trồng cây lớn mạnh trong vùng sông Mê Kông, nhiều trong số chúng là tư nhân; và các cam kết ngày càng nhiều đối với các thực hành bền vững.
ĐƯỜNG ĐẾN MEKONG CAPITAL
Vào năm 2006, sau sáu năm tại ScanCom, Ovel muốn giúp các công ty trong nước đạt được cùng một quỹ đạo tăng trưởng. Ovel mở lời đến tất cả các công ty quỹ tư nhân có trụ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh và Chris Freund, người sáng lập Mekong và vào thời điểm đó là Tổng Giám Đốc duy nhất, đã đồng ý. AA Corporation, một công ty trong danh mục từ năm 2003, cần được hỗ trợ và Ovel đã trở thành phó giám đốc điều hành và sau đó là giám đốc điều hành.
AA Corporation – một công ty phát triển dưới sự quản lý của Ovel – đã ghi nhận doanh thu từ mảng bán hàng quốc tế tăng từ 10% lên 50%, trong khi doanh thu và EBITDA tăng trưởng hàng năm trung bình lần lượt là 51% và 60%.
Mekong đã rút vốn vào năm 2011 với tỷ suất lợi nhuận gấp đôi. Ovel được mời trở thành Tổng Giám Đốc thứ hai của Mekong không lâu sau đó, nhưng anh từ chối, nhận ra còn nhiều việc phải làm tại AA Corporation trước khi chuyển giao.
Mekong Capital là một quỹ đầu tư nổi tiếng ở Việt Nam với những khoản đầu tư thành công như Thế giới di động, Golden Gate, Masan, Traphaco, PNJ hay Trường Quốc tế Việt Úc (VAS). Hiện tại, những khoản đầu tư của họ như Entobel, Gene Solutions, Marou, F88… vẫn định kỳ hàng quý báo cáo những con số tăng trưởng mạnh mẽ.
Tuy nhiên thực tế Mekong Capital và nhà sáng lập Chris Freund từng trải qua một giai đoạn vô cùng khó khăn. Khoảng giữa năm 2007, Chris Freund gần như tuyệt vọng và muốn từ bỏ vị trí CEO vì nghĩ rằng có lẽ mình không có tố chất của một nhà lãnh đạo. Công ty trở nên thiếu đoàn kết và hiệu suất thấp. Giữa lúc đang bế tắc, Chris tình cờ biết đến và đăng ký tham gia vào một khóa học chuyển hóa bản thân kéo dài 3,5 ngày ở Singapore có tên gọi Landmark Forum.
Trải qua sự giác ngộ cá nhân, Chris Freund bắt đầu quá trình tái cấu trúc từ gốc đến ngọn cho Mekong Capital.
Chris Freund - Nhà sáng lập kiêm TGĐ và Chad Ovel - TGĐ của Mekong Capital
"Tôi đã chứng kiến sự biến đổi," Chad Ovel nói. "Trong hai hoặc ba năm đầu tiên, tôi nghĩ rằng các đại diện vốn của Mekong không đóng góp được nhiều. Họ chỉ tham dự các cuộc họp hàng tháng và yêu cầu báo cáo. Sau đó, ngay lập tức, tôi bắt đầu có được cái nhìn khác về Mekong. Mekong phát triển một ngôn ngữ mới và một phương pháp mới thiên về con người và tập trung vào chất lượng quản lý, văn hóa doanh nghiệp… Điều đó rất hữu ích với tôi trong vài trò là một giám đốc điều hành."
Cách làm này là một yếu tố quyết định khi Ovel đồng ý tham gia vào công ty vào năm 2012 và chính thức bắt đầu làm việc sáu tháng sau.
NHỮNG KHOẢN ĐẦU TƯ BỊ ĐÁNH GIÁ QUÁ THẤP
Vào thời điểm đó, vấn đề không chỉ là Việt Nam đang đi ra khỏi một giai đoạn suy thoái kinh tế, mà Mekong cũng không có nhiều khoản thoái vốn trong 26 khoản đầu tư qua ba quỹ. Những nhà đầu tư đều lưu ý rằng việc tái đầu tư phụ thuộc vào hiệu suất.
"Tôi biết giá trị của danh mục và tôi nghĩ rằng người khác đánh giá nó quá thấp. Tôi tham gia vào một thời điểm thích hợp vì tôi có thể nhìn thấy tiềm năng tăng trưởng đáng kể" Ovel nói. "Chris và tôi nhanh chóng đồng ý rằng chúng tôi sẽ tạm hoãn việc gây quỹ tạm thời và chứng minh rằng chúng tôi có thể thoái vốn tốt."
Một bước ngoặt đến vào năm 2014 khi nhà bán lẻ Thế giới di động tiến hành IPO. Mekong Capital hoàn thành việc rút vốn bốn năm sau đó với tỷ suất lợi nhuận chung là 57 lần, cùng với chuỗi nhà hàng ăn uống bình dân Golden Gate được bán với tỷ suất 9,1 lần giá trị đầu tư ban đầu. Quỹ thứ tư của công ty, Quỹ Doanh nghiệp Mekong III (MEF III), gọi 112 triệu USD vào năm 2016. Quỹ được định vị như một phương tiện chuyên ngành chỉ tập trung đến các công ty tiêu dùng.
Quỹ MEF IV ra mắt vào năm 2019 với 246 triệu USD. Ovel tin rằng quy mô này phù hợp với chiến lược và thị trường. Mekong thường muốn là nhà đầu tư đầu tiên vào doanh nghiệp, với mỗi khoản đầu tư từ 10 triệu USD đến 35 triệu USD.
Mekong Capital nhìn thấy các cơ hội khi chất lượng nhà sáng lập đang nâng cao, một phần được thúc đẩy bởi những người được đào tạo từ nước ngoài trở về Việt Nam khởi nghiệp.
Ovel chỉ ra Gene Solutions, một doanh nghiệp kiểm tra gen đã nhận được 15 triệu USD vốn từ Mekong vào tháng 10 năm 2021. Giám đốc điều hành Nguyễn Hoài Nghĩa Nguyễn đã trải qua quá trình lấy bằng tiến sĩ và đào tạo sau tiến sĩ tại Trường Y Johns Hopkins. Anh đã làm việc cho Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ trước khi quyết định áp dụng kiến thức của mình ở quê hương. Một trong hai người sáng lập khác cũng được đào tạo tại Hoa Kỳ.
Các lợi thế của Việt Nam như dân số tương đối trẻ, thu nhập của hộ gia đình và mức tiêu dùng tăng… vẫn tiếp tục thu hút các nhà đầu tư. Từ năm 2018 đến năm 2022, các quỹ tư nhân đã gọi được 9,3 tỷ USD, tăng gấp ba lần so với giai đoạn trước đó. Việt Nam cũng đang hưởng lợi từ việc sắp xếp lại chuỗi cung ứng toàn cầu khi các công ty đa quốc gia muốn giảm bớt sự phụ thuộc của mình đối với Trung Quốc bằng cách xây dựng nhà máy ở nơi khác trong châu Á.
Theo Chad Ovel, danh mục tập trung vào người tiêu dùng của Mekong Capital không bị ảnh hưởng nghiêm trọng như những lĩnh vực như sản xuất, giao thông, xuất khẩu. Thực tế, các khoản đầu tư gần đây trong lĩnh vực y tế của Mekong đã phát triển tốt do nhu cầu khá ổn định.
Trước khi lập gia đình, Ovel là một người leo núi tại dãy núi Himalaya. Anh vẫn là một 'cựu chiến binh' thực chiến đã trải qua các chu kỳ kinh tế của Việt Nam.
"Bạn phải rất linh hoạt, thay đổi chiến lược và phân bổ lại nguồn lực cho các khách hàng và kênh khác nhau từng ngày. Quản lý mối quan hệ với ngân hàng để đối lưu các dòng tín dụng cũng là một hoạt động thường nhật" Ovel nói – "Chúng tôi đang quay lại tình hình đó bây giờ, nhưng có sự khác biệt. Lúc đó, các đội ngũ lãnh đạo Việt Nam ổn định hơn, trung thành hơn – họ có ít lựa chọn để chuyển đổi. Bây giờ, việc duy trì các đội ngũ lại cần phải có văn hóa doanh nghiệp và lãnh đạo mạnh mẽ hơn."
