Tên phường xã mới sáp nhập ở TP.HCM: Phường Bàn Cờ có chợ "lạc đường"

Phường Bàn Cờ được thành lập trên cơ sở sáp nhập 5 phường 1, 2, 3, 5 và một phần phường 4 của quận 3. Phường Bàn Cờ rộng gần chỉ gần 1 km² với quy mô dân số hơn 67.600 người.

Lý giải về tên gọi, theo UBND quận 3, tên Bàn Cờ bắt nguồn từ thời Pháp thuộc, khi khu vực này được quy hoạch với hệ thống đường cắt nhau vuông vức như bàn cờ tướng - tạo nên đặc trưng độc đáo hiếm thấy giữa lòng đô thị.

ĐỒ HỌA: UYỂN NHI

Chợ “lạc đường” lâu đời ở TP.HCM

Nhắc đến phường Bàn Cờ, hẳn nơi người ta nhớ đến đầu tiên luôn luôn là chợ. Chợ Bàn Cờ được mệnh danh là chợ “lạc đường” vì luôn khiến người đến đau đầu tìm địa chỉ.

Nhiều tài liệu xưa ghi chép, khoảng cuối năm 1960, khu Bàn Cờ là một khu phố lớn với đủ mọi loại hình dịch vụ, ăn uống, mua sắm, trường học, chùa chiền, đền thờ… Đây cũng là nơi “hội ngộ” của dân tứ xứ, từ khắp mọi miền đất nước đến TP.HCM sinh sống, lập nghiệp với đủ các giai cấp, tầng lớp.

ẢNH: NHẬT THỊNH

Chợ Bàn Cờ là một trong những khu chợ nhộn nhịp và đặc biệt nhất ở TP.HCM, nằm giữa 2 con đường: Nguyễn Thiện Thuật và Cao Thắng (quận 3). Nếu bắt đầu đi từ đường Nguyễn Thiện Thuật, sẽ có 4 con hẻm dẫn vào chợ. Trong đó hẻm 174 là con hẻm thuận tiện nhất vì có chỗ giữ xe theo giờ.

Ngoài các món nhu yếu phẩm thường ngày, chợ còn đặc biệt nổi tiếng với đồ “si đa”. Ngoài khu chợ Hoàng Hoa Thám thì chợ Bàn Cờ là nơi bày bán nhiều quần áo, phụ kiện, túi xách đã qua sử dụng nhất. Tại đây, bạn có thể tìm thấy những món đồ thời trang độc lạ. Những chiếc áo sơ mi vintage, quần jeans bạc màu đúng "chất" thập niên 90, hay đôi giày thể thao còn mới đến 90% có thể tìm thấy ở đây với giá rẻ bất ngờ.

Không chỉ vậy, chợ Bàn Cờ còn nơi quy tụ nhiều món ăn đường phố hấp dẫn, gắn liền với tuổi thơ của biết bao thế hệ thị dân Sài Gòn.

ẢNH: UYỂN NHI

Ít ai biết rằng, chính những con hẻm chằng chịt như mê cung này ở khu Bàn Cờ từng là nơi trú ẩn của cán bộ cách mạng. Vào những năm kháng chiến chống Mỹ, khu Bàn Cờ là “vùng lõm” của các lực lượng hoạt động bí mật. Những căn nhà nhỏ, tường thấp và lối đi ngoắt ngoéo từng che giấu nhiều trận địa tuyên truyền, in ấn, phát động phong trào.

Nhận xét về việc sáp nhập các phường tại TP.HCM và ở quận 3 có phường Bàn Cờ, ông Trần Hoàn Sơn (59 tuổi, ở phường 3) bày tỏ sự đồng tình: “Việc sáp nhập phường xã để tinh gọn thành chính quyền 2 cấp, tôi hoàn toàn ủng hộ. Riêng việc đặt tên mới là phường Bàn Cờ, theo tôi là rất hay, ý nghĩa và gần gũi”.

Người đàn ông nói thêm, tên gọi Bàn Cờ gắn bó lâu đời với người dân nơi đây, không chỉ là tên chợ, tên đường, mà còn là ký ức lịch sử. Đây từng là nơi ghi dấu sự hy sinh của những người mẹ Bàn Cờ, những người phụ nữ thầm lặng nuôi giấu chiến sĩ cách mạng trong thời chiến. Ngoài ra, việc đặt tên phường còn có ý nghĩa cho lớp trẻ nhìn lại quá khứ hào hùng của dân tộc.

Kỳ vọng phát triển mạnh sau sáp nhập

Nguyên khu Bàn Cờ khá nhỏ nhưng có đầy đủ chợ búa, trường học, đền thờ, hàng quán, tiệm thuốc…

Ngay đường Điện Biên Phủ giao với Nguyễn Hiền, cư xá Đô Thành vẫn còn đó, là nơi lưu giữ ký ức của người dân khu Bàn Cờ biết bao thế hệ. Cư xá này là một khu dân cư rộng lớn với kiến trúc xây dựng đa dạng, tồn tại đã gần 1 thế kỷ.

ẢNH: THÁI THANH

Dù TP.HCM hiện nay đã thay đổi nhiều nhưng cư xá Đô Thành vẫn là nơi gìn giữ một nét đẹp văn hóa, kiến trúc rất riêng của TP.HCM. Bên trong cư xá còn có Trường THCS Bàn Cờ - nơi gắn liền với tuổi thơ của bao thị dân.

Đặc biệt, phường còn có phố ẩm thực Nguyễn Thượng Hiền, có chiều dài gần 400 m, gối đầu 2 con đường lớn là đường Điện Biên Phủ và đường Nguyễn Đình Chiểu, hoạt động từ 19 giờ đến 23 giờ mỗi ngày.

Tại phường Bàn Cờ còn có nhà thờ và nhiều đền chùa, nổi tiếng là Tam Tông Miếu trên đường Cao Thắng và Kỳ Viên Tự trên đường Nguyễn Đình Chiểu.

Chính thức đi vào hoạt động từ cuối năm 2022, phố ẩm thực Nguyễn Thượng Hiền (quận 3) từng được kỳ vọng sẽ là điểm đến hấp dẫn của giới trẻ và du khách ở TP.HCM. 

Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, phố ẩm thực vẫn còn gặp một số khó khăn về mặt bằng, thiếu bãi giữ xe nên hàng quán ở đây đa phần đều phục vụ mang đi. 

Chính điều đó đã làm phố ẩm thực này tuy nổi tiếng với nhiều món ăn như cơm gà, gà nướng cơm lam, bánh tráng trộn… nhưng chưa thực sự trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho thực khách.

Trong báo cáo đầu kỳ Quy hoạch chung TP.HCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060 vào cuối năm 2023 gửi UBND TP.HCM, đơn vị tư vấn đề xuất định hướng phát triển khu Bàn Cờ theo mô hình phố đi bộ như khu Bùi Viện - Phạm Ngũ Lão (quận 1).

Nhờ có vị trí gần trung tâm quận 1, mật độ dân cư cao, hệ sinh thái dịch vụ sầm uất, sau sáp nhập, phường Bàn Cờ được kỳ vọng sẽ trở thành điểm đến mới về văn hóa - kinh tế - du lịch trong tương lai.