Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị leo thang, hệ thống tên lửa Iskander-M của Nga tại Kaliningrad đã trở thành tâm điểm chú ý khi được triển khai trong tập trận Zapad-2025, hướng thẳng về các thủ đô NATO như Warsaw và Berlin.
Với tốc độ siêu thanh, tầm bắn 500km, đầu đạn 480kg và khả năng mang đầu đạn hạt nhân, Iskander-M không chỉ là vũ khí chiến thuật mà còn là biểu tượng răn đe chiến lược. Liệu NATO có đủ sức đối phó với mối đe dọa này?
Tên lửa đạn đạo chiến thuật Iskander-M. Video: Militarnyi
Trong bối cảnh cuộc tập trận chung Nga-Belarus mang tên Zapad-2025 diễn ra từ ngày 12-16/9, Nga đã triển khai hệ thống tên lửa đạn đạo chiến thuật Iskander-M tại Kaliningrad, chỉ cách biên giới Ba Lan khoảng 35-40km.
Sự kiện này, được ghi nhận qua video và phân tích OSINT từ các nhóm như CyberBoroshno và Clash Report, không chỉ là một phần của bài diễn tập quân sự mà còn mang tính biểu tượng chiến lược, nhằm thể hiện khả năng răn đe của Nga đối với NATO.
Các nguồn tin RBC, NV.ua, Kyiv Independent và United24Media nhấn mạnh rằng các bệ phóng Iskander-M được hướng về phía Warsaw và Lublin, đặt các thủ đô NATO từ Warsaw đến Berlin vào tầm ngắm.
Bài phân tích sẽ tập trung vào công nghệ tên lửa Iskander-M, dựa trên dữ liệu từ các nguồn trên, để làm rõ khả năng kỹ thuật công nghệ, vai trò chiến lược và thách thức đối với hệ thống phòng thủ.
Tổng quan về hệ thống Iskander-M
Iskander-M (tên định danh NATO: SS-26 Stone) là hệ thống tên lửa đạn đạo tầm ngắn (SRBM) di động, được Nga phát triển từ những năm 2000 và chính thức đưa vào biên chế từ năm 2006.
Đây là vũ khí chủ lực của Lữ đoàn Tên lửa 152 tại Kaliningrad, với lịch sử triển khai tạm thời từ năm 2007 và cố định từ năm 2018.
Hệ thống được thiết kế để thay thế các tên lửa OTR-21 Tochka-U lỗi thời, với trọng tâm là tính cơ động cao, khả năng sống sót trước các cuộc tấn công trả đũa và độ chính xác vượt trội.
Trong tập trận Zapad-2025, Iskander-M được sử dụng để mô phỏng các vụ phóng điện tử, thực hành di chuyển đến vị trí chiến đấu và phòng thủ chống không kích, mà không thực hiện phóng thực tế.
Công nghệ cốt lõi của Iskander-M nằm ở sự kết hợp giữa tính linh hoạt đa dạng đầu đạn và quỹ đạo bay phức tạp, giúp nó trở thành mối đe dọa kép: thông thường và hạt nhân.
Hệ thống bao gồm xe phóng tự hành 9P78-1 (dựa trên khung gầm MZKT-7930), có khả năng mang hai tên lửa 9M723 và di chuyển với tốc độ lên đến 70km/h trên địa hình khó khăn.
Đặc điểm kỹ thuật công nghệ nổi bật
Hệ thống tên lửa Iskander-M được thiết kế tối ưu cho các cuộc tấn công chính xác và khả năng xuyên thủng hệ thống phòng thủ cao.
Tên lửa dài 7,3m, đường kính 0,9m, trọng lượng tối đa 3.800kg, đảm bảo tính cơ động và khả năng triển khai nhanh trên chiến trường.
Iskander-M đạt tốc độ Mach 6-7 (khoảng 7.400-8.600 km/h) ở giai đoạn cuối, khiến việc đánh chặn trở nên cực kỳ khó khăn.
Phiên bản tiêu chuẩn có tầm bắn đạt 500km; các biến thể thử nghiệm có thể lên tới gần 1.000km, dù chưa được sản xuất hàng loạt.
Trọng lượng đầu đạn 480kg, hỗ trợ đa dạng loại đầu đạn như chùm (cluster), hạt nhân chiến thuật hoặc xuyên giáp, đồng thời tích hợp cả tên lửa đạn đạo và hành trình.
Chi phí ước tính khoảng 3 triệu USD mỗi tên lửa, phản ánh công nghệ tiên tiến và độ phức tạp.
Khả năng đặc biệt của Iskander-M là quỹ đạo bán parabol với góc lao gần 90 độ tạo hố va chạm hình tròn lớn, tăng hiệu quả phá hủy.
Tên lửa còn được trang bị mồi nhử radar và khả năng cơ động né tránh nhờ các nâng cấp gần đây, giúp giảm nguy cơ bị đánh chặn.
Các đặc điểm này kết hợp tạo nên một hệ thống vũ khí linh hoạt, khó phát hiện và có khả năng gây thiệt hại lớn, củng cố vai trò chiến lược của Iskander-M trong các kịch bản xung đột hiện đại.
Những nâng cấp gần đây, bao gồm mồi nhử radar và khả năng thay đổi quỹ đạo giữa chặng, làm tăng khả năng xuyên thủng hệ thống phòng không như Patriot của NATO.
Tên lửa sử dụng hệ thống dẫn đường kết hợp quán tính, quang học và vệ tinh GLONASS, đạt độ chính xác CEP (vùng sai lệch tròn) dưới 5-7m.
Trong thực chiến tại Ukraine, Iskander-M đã chứng minh hiệu quả cao trong việc tấn công các mục tiêu cố định như kho đạn và căn cứ không quân.
Vai trò trong tập trận Zapad-2025 và ý nghĩa chiến lược
Việc triển khai 2 bệ phóng Iskander-M trên xa lộ E28 gần làng Kudryavtsevo trong tập trận Zapad-2025 không chỉ là bài tập mà còn là thông điệp răn đe.
Với tầm bắn 500km từ Kaliningrad, tên lửa có thể tiếp cận hầu hết Ba Lan (bao gồm Warsaw), Lithuania (Vilnius), Latvia (Riga), một phần Estonia, Đức và thậm chí đảo Bornholm của Đan Mạch. Berlin và Stockholm nằm sát ngoài tầm, chỉ cách khoảng 100km.
Điều này đặt 6 quốc gia NATO vào vùng rủi ro, bao gồm cả cơ sở hạ tầng dân sự và quân sự then chốt.
Công nghệ di động của Iskander-M, với thời gian chuẩn bị phóng chỉ 4-16 phút và khả năng tái triển khai nhanh, làm phức tạp hóa nỗ lực phát hiện và vô hiệu hóa của NATO.
Các nguồn tin nhấn mạnh rằng, trong bối cảnh Nga mở rộng cơ sở lưu trữ vũ khí hạt nhân tại Kaliningrad (có thể lên đến 100 đầu đạn chiến thuật theo Bộ trưởng Ngoại giao Ba Lan Radoslaw Sikorski năm 2024), Iskander-M trở thành ‘cầu nối’ giữa vũ khí thông thường và hạt nhân, tăng cường khả năng leo thang chiến lược.
Thách thức đối với NATO và triển vọng tương lai
Mặc dù NATO đã tăng cường các biện pháp đáp trả, như tập trận Iron Defender với 30.000 quân và sứ mệnh Eastern Sentry với sự tham gia của Pháp, Anh, Đức và Đan Mạch, công nghệ Iskander-M vẫn đặt ra thách thức lớn.
Tướng Chris Donahue của Lực lượng Miền Đông NATO khẳng định khả năng ‘vô hiệu hóa mối đe dọa từ Kaliningrad nhanh hơn bao giờ hết’ vào tháng 7/2025, nhưng các chuyên gia lưu ý rằng tốc độ Mach 6-7 và cơ động né tránh làm giảm hiệu quả của hệ thống đánh chặn hiện tại.
Về tương lai, Nga có thể tiếp tục nâng cấp Iskander để đạt tầm bắn 1.000 km, vi phạm Hiệp ước INF (mà Nga đã rút lui năm 2019).
Điều này đòi hỏi NATO phải đầu tư vào công nghệ chống tên lửa tiên tiến hơn, như laser năng lượng định hướng hoặc vệ tinh cảnh báo sớm.
