Với hàng loạt thách thức từ gây mê, phẫu thuật đến hồi sức, mỗi khâu đều tiềm ẩn nguy cơ tính mạng bệnh nhân bị đe dọa, ê-kíp bác sĩ đã phối hợp chặt chẽ, xử lí từng tình huống như “đi trên dây” để bảo đảm cả mẹ và con đều an toàn.
Trước đó, chị N.T.D (28 tuổi, quê Phú Thọ) được chuyển từ Bệnh viện Sản Nhi Vĩnh Phúc trong tình trạng nguy cơ cao cho cả mẹ và thai nhi. Sản phụ mắc rối loạn chuyển hóa dẫn tới tăng cân mất kiểm soát, cân nặng trước khi mang thai khoảng 140 kg, tăng thêm 38 kg trong thai kì, nâng tổng trọng lượng cơ thể lên 178 kg.
Với cân nặng này, việc sinh thường gần như không thể thực hiện, còn sinh mổ cũng chứa hàng loạt rủi ro về gây mê, phẫu thuật và hồi sức. Nhận định trì hoãn phẫu thuật có thể khiến tình trạng xấu nhanh, các bác sĩ sản khoa và gây mê hồi sức đã hội chẩn khẩn, xây dựng kế hoạch mổ cấp cứu chi tiết với hai phương án: gây tê vùng (gây tê tủy sống hoặc ngoài màng cứng) hoặc gây mê nội khí quản.
Tuy nhiên, theo bác sĩ chuyên khoa 2, ThS. Bạch Minh Thu, Phụ trách khoa Phẫu thuật Gây mê Hồi sức, lớp mỡ dày khiến việc xác định mốc giải phẫu khó khăn, khoảng cách từ da tới khoang dưới nhện khi đo bằng siêu âm lên tới hơn 11 cm – vượt chiều dài tối đa của kim gây tê. “Nguy cơ thất bại khi gây tê vùng là rất cao dù có hỗ trợ siêu âm, nên chúng tôi buộc phải chuyển sang phương án gây mê nội khí quản đã chuẩn bị từ trước”, bác sĩ Thu cho biết.
Các bác sĩ thực hiện gây tê vùng nhưng kim gây tê hiện có gần như không đủ chiều dài; nguy cơ thất bại cao dù có hỗ trợ siêu âm.
Thách thức từ bàn mổ
Bác sĩ Thu chia sẻ, gây mê cho bệnh nhân béo phì tiềm ẩn nguy cơ rất lớn: “Chỉ cần trục trặc nhỏ, bệnh nhân có thể không thông khí được sau khi mất khả năng tự thở, đặt nội khí quản khó, dự trữ oxy kém dẫn đến tụt oxy máu nhanh, nguy kịch cho cả mẹ và bé”.
Ngay khi nhận thông tin, đội ngũ gây mê đã khám tiền mê kĩ lưỡng, đánh giá hô hấp, đường thở, chuẩn bị đầy đủ thiết bị và thuốc men cho mọi tình huống, kể cả phương án mở khí quản. Liều lượng thuốc được tính toán dựa trên chiều cao và cân nặng lý tưởng, vừa đảm bảo mê sâu, giãn cơ đủ để đặt ống nội khí quản thuận lợi, vừa hạn chế nguy cơ tụt huyết áp và rối loạn huyết động, vấn đề dễ xảy ra ở sản phụ béo phì.
Bác sĩ chuyên khoa 2 Đặng Quang Hùng, Phó Trưởng khoa Sản bệnh lí, người trực tiếp phẫu thuật cho biết: “Khó khăn lớn nhất là thành bụng quá dày, mô mỡ sa xuống, gây khó tiếp cận cơ tử cung và lấy thai. Trên nền bệnh lí tăng huyết áp và đái tháo đường, nguy cơ nhiễm trùng vết mổ và biến chứng sau mổ cũng cao. Trong mổ, khối mỡ thành bụng lớn và tử cung chèn ép làm tăng nguy cơ tai biến tim phổi”.
Ca phẫu thuật đòi hỏi sự phối hợp ăn ý giữa gây mê hồi sức và phẫu thuật viên để vừa đảm bảo an toàn, vừa rút ngắn thời gian mổ, nhanh chóng giải phóng áp lực huyết động cho người mẹ. Sau gần một giờ, bé trai nặng 3,4 kg đã chào đời, hồng hào, khóc to. Bé được chuyển sang Trung tâm Sơ sinh để theo dõi sức khỏe.
Các bác sĩ Trung tâm Sơ sinh hỗ trợ thực hiện hồi sức sơ sinh.
Hồi sức sau mổ - cuộc chiến thứ hai
Với người mẹ, dù huyết động ổn định sau mổ, nguy cơ suy hô hấp vẫn cao. Bác sĩ Hoàng Thị Ngân, khoa Phẫu thuật Gây mê Hồi sức cho biết: “Ở bệnh nhân béo phì, việc thoát mê, cai thở máy và rút ống nội khí quản cần kiểm soát chặt chẽ. Lượng mỡ lớn làm hạn chế dung tích lồng ngực, cơ hoành bị đẩy cao, dự trữ oxy kém, dễ xẹp phổi và giảm thông khí sau rút ống”.
Tại phòng hậu phẫu, sản phụ tiếp tục được thở máy, theo dõi sát. Khi đủ điều kiện, bác sĩ giải giãn cơ, rút nội khí quản và hỗ trợ thở áp lực dương không xâm nhập, kết hợp tập thở để tối ưu oxy máu và phòng xẹp phổi. Sản phụ đáp ứng tốt và được chuyển về khoa Hồi sức cấp cứu để tiếp tục theo dõi.
Anh N.T.V - chồng sản phụ xúc động nói: “Trong suốt thai kì, vợ tôi tuân thủ chế độ ăn uống, hạn chế đường, kiểm soát khẩu phần theo hướng dẫn, nhưng vẫn tăng cân nhiều. Tôi biết ơn các bác sĩ đã giúp vợ con tôi được mẹ tròn con vuông”.
Sau mổ, các bác sĩ khoa Phẫu thuật Gây mê Hồi sức theo dõi sát sao tình trạng của bệnh nhân tại phòng hậu phẫu.
Các bác sĩ nhận định đây không chỉ là ca mổ thành công về kĩ thuật mà còn là minh chứng cho bản lĩnh, kinh nghiệm và sự phối hợp nhuần nhuyễn của đội ngũ y bác sĩ Bệnh viện Phụ Sản Trung ương. Thành công đến từ việc đánh giá nhanh nguy cơ, lập kế hoạch vô cảm chính xác, kĩ thuật phẫu thuật chuẩn xác trên cơ địa bệnh lý phức tạp, cùng với sự chủ động trong chăm sóc hậu phẫu để giảm thiểu tối đa biến chứng. Sự chỉ đạo sát sao của lãnh đạo bệnh viện, tinh thần đồng lòng của toàn bộ y bác sĩ, điều dưỡng và nhân viên khoa Phẫu thuật Gây mê Hồi sức góp phần bảo đảm mọi khâu diễn ra đúng kế hoạch, đem lại an toàn tối đa cho mẹ và bé.
Khuyến cáo từ chuyên gia
Từ thực tế lâm sàng, các bác sĩ khuyến cáo phụ nữ béo phì hoặc rối loạn chuyển hóa nên được khám và tư vấn trước khi mang thai, xây dựng kế hoạch kiểm soát cân nặng, huyết áp, đường huyết, chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lí.
Trong thai kì, cần khám đúng lịch, tuân thủ hướng dẫn dinh dưỡng, vận động của bác sĩ và trao đổi ngay khi xuất hiện dấu hiệu bất thường như phù, tăng cân nhanh, đau đầu, rối loạn thị giác, tăng huyết áp… Đặc biệt, khi có yếu tố nguy cơ, cần chuyển tuyến kịp thời đến cơ sở chuyên khoa sâu để bảo đảm an toàn tối đa cho mẹ và trẻ sơ sinh.
