Ông N.V.B (57 tuổi, trú tại TPHCM) tăng huyết áp nhiều năm nhưng không đi khám định kỳ, tự mua thuốc Amlodipin 5mg và dùng không đều. Người vợ kể ông có thói quen uống rượu hằng ngày, mỗi ngày vài cốc, kéo dài suốt 30 năm.
Sáng 4/10, khi đang đi chơi ở vườn, ông B. đột nhiên than đau đầu dữ dội, sau đó gục xuống với triệu chứng liệt nửa người và không nói được. Gia đình lập tức gọi cấp cứu 115 và đưa ông đến bệnh viện trong tình trạng nguy kịch.
Tại bệnh viện, bác sĩ Nguyễn Thắng Nhật Tuệ (Trạm cấp cứu 32, TPHCM) ghi nhận huyết áp của ông B. lên tới 205/100 mmHg. Kết quả chụp CT não cho thấy ông bị xuất huyết não lớn, kèm phù não và chèn ép não thất, đe dọa tính mạng.
Xuất huyết não xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ hoặc tăng tính thấm, khiến máu thoát ra khỏi lòng mạch và tràn vào nhu mô não. Sự tăng áp lực đột ngột có thể gây tổn thương các tế bào não xung quanh khối máu tụ. Nếu máu chảy quá nhanh, áp lực tăng mạnh có thể dẫn đến mất ý thức hoặc tử vong. Theo thống kê, khoảng 13-15% các ca đột quỵ do xuất huyết não.
Các nguyên nhân chính bao gồm: Tăng huyết áp không được kiểm soát, dị dạng mạch não như phình mạch, rối loạn đông máu hoặc mắc bệnh lý về gan. Một số trường hợp do não, béo phì, ít vận động hoặc cholesterol máu cao, sốc nhiệt do làm việc dưới nắng nóng.
Theo bác sĩ Tuệ, cách duy nhất để ngăn ngừa đột quỵ ở người tăng huyết áp là tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý mua thuốc hoặc dùng thuốc ngắt quãng. Mục tiêu là duy trì huyết áp ổn định dưới 140/90 mmHg. Để đạt được điều này, người bệnh cần:
Hạn chế chất kích thích: Tránh trà, cà phê đặc, đặc biệt là rượu bia, vì uống lâu dài làm suy yếu thành mạch, tăng nguy cơ vỡ mạch máu.
Chế độ ăn uống lành mạnh: Giảm muối, hạn chế mỡ động vật, tăng cường rau xanh và trái cây. Tránh căng thẳng và môi trường khắc nghiệt: Không thức khuya, tránh làm việc quá sức trong điều kiện quá nóng hoặc quá lạnh.
Tăng cường vận động: Thực hiện các bài tập phù hợp như đi bộ, đạp xe, bơi lội, hoặc yoga, kết hợp nghỉ ngơi hợp lý để giảm căng thẳng tâm lý.
Theo dõi và điều trị y tế: Thực hiện khám định kỳ, phát hiện sớm các nguy cơ tổn thương cơ quan đích (tim, thận, mắt, não). Nếu có bệnh mạn tính cần tuân thủ phác đồ điều trị, sử dụng thuốc kiểm soát huyết áp đúng liều, đúng giờ, các bệnh lý gây tăng huyết áp cần được quản lý chặt chẽ.
Đột quỵ bao gồm hai dạng chính gồm nhồi máu não do bị tắc, ngăn máu và oxy đến tế bào não và xuất huyết não là mạch máu vỡ, gây chảy máu bên trong não.
Khi có các dấu hiệu yếu hoặc tê liệt đột ngột, đặc biệt ở một bên cơ thể; khó nói hoặc không hiểu lời nói; mất thăng bằng, chóng mặt, hoặc không đứng vững, đau đầu dữ dội, đột ngột; thị lực giảm đột ngột... cần gọi ngay 115 hoặc đưa bệnh nhân đến bệnh viện gần nhất để được cấp cứu kịp thời. Tuyệt đối không sử dụng thuốc hay cắt lể tai, đầu ngón tay.
