Tháng 4/2025, Intel tuyên bố sẽ cắt giảm 20.000 lao động theo chương trình tự nguyện, tương đương 20% nhân lực. Thế nhưng sau khi chương trình này chưa kịp đem lại hiệu quả rõ ràng thì Intel đã đi tiếp một nước cứng rắn hơn, đó là tuyên bố sa thải 10.000 lao động mảng sản xuất (Intel Foundry).
Đợt sa thải này được cho là sẽ bắt đầu từ tháng 7/2025, không kèm các gói nghỉ việc tự nguyện hoặc đền bù (buyout) cho nhân viên mà chủ yếu là sa thải bắt buộc để giữ lại những nhân sự "tốt nhất" của công ty.
"Đây là động thái khó khăn nhưng cần thiết để giải quyết những thách thức về khả năng chi trả và tình hình tài chính hiện tại của công ty", Phó chủ tịch Intel Naga Chandrasekaran viết trong một lá thư gửi cho nhân viên được hãng tin Oregon Live chứng thực, nêu chi tiết rằng công ty sẽ cắt giảm 15% đến 20% việc làm tại nhà máy vào tháng 7 năm nay.
Chưa từng có tiền lệ
Tờ Quartz cho hay Thung lũng Silicon đang chứng kiến một cuộc biến động dữ dội, và Intel, gã khổng lồ một thời của ngành bán dẫn, đang là tâm điểm. Dưới sự chèo lái của CEO Lip-Bu Tan, công ty này đang tiến hành một "cuộc đại phẫu" đau đớn mang tên sa thải hàng loạt, với quy mô chưa từng có tiền lệ.
Quý I/2025, công ty báo lỗ ròng 821 triệu USD trên doanh thu 12,7 tỷ USD, hầu như đi ngang so với cùng kỳ năm trước và kém xa kỳ vọng của giới đầu tư. Trước tình hình đó, tân CEO Lip‑Bu Tan, nhậm chức vào tháng 3/2025, đã đặt ưu tiên hàng đầu cho việc "thắt chặt chi phí, đơn giản hóa cơ cấu và tăng tốc khả năng ra quyết định" nhằm tái khẳng định vai trò dẫn đầu công nghệ của Intel
Đây không chỉ là một động thái cắt giảm chi phí đơn thuần, mà còn là một nỗ lực tuyệt vọng nhằm tái định vị Intel trong một thị trường đang thay đổi chóng mặt.
Theo các nguồn tin đáng tin cậy, Intel dự kiến cắt giảm từ 15% đến 20% lực lượng lao động trong các nhà máy sản xuất chip toàn cầu, tương đương với hàng chục ngàn nhân viên. Con số này không chỉ dừng lại ở vài ngàn như các đợt sa thải trước đây, mà có thể lên tới hơn 20.000 người, một con số thực sự khủng khiếp. Các cơ sở sản xuất lớn, đặc biệt là tại Oregon – "thánh địa" của Intel – đang đứng trước nguy cơ bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Đây được xem là một trong những đợt cắt giảm lớn nhất trong lịch sử công ty, tập trung chủ yếu vào vị trí kỹ thuật viên sản xuất, kỹ sư chip và các cấp quản lý trung gian.
Khác với những đợt tái cấu trúc trước đây thường đi kèm với các chương trình đền bù cho người nghỉ tự nguyện, lần này, Intel dường như không có ý định mềm mỏng. Việc lựa chọn nhân sự sẽ dựa trên các ưu tiên đầu tư và đánh giá hiệu suất cá nhân, cho thấy một sự quyết liệt và thậm chí là tàn nhẫn trong cuộc đua sinh tồn này.
Trên thực tế, việc sa thải không phải là một quyết định bột phát, mà là hệ quả của nhiều áp lực tích tụ trong suốt một thập kỷ qua.
Đầu tiên, kỷ nguyên "Intel Inside" đã lùi vào quá khứ. Công ty đang phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ AMD trong mảng CPU, Nvidia với sự thống trị trong chip AI, và đặc biệt là TSMC – "nhà máy sản xuất chip của thế giới" – với công nghệ tiên tiến và năng lực sản xuất vượt trội. Intel đã đánh mất lợi thế công nghệ trong nhiều năm, và giờ đây đang chật vật để bắt kịp.
Ngoài ra mặc dù doanh thu của Intel vẫn ở mức cao, nhưng lợi nhuận và biên lợi nhuận đã bị bào mòn đáng kể. CEO Lip-Bu Tan đã công khai cam kết cắt giảm chi phí để cải thiện tình hình tài chính. Cuộc sa thải này là một phần quan trọng trong chiến lược "thắt lưng buộc bụng" nhằm lấy lại sự ổn định.
Đồng thời Intel cũng đang phải chuyển đổi chiến lược khi đặt cược lớn vào mảng kinh doanh xưởng đúc (foundry operations) – sản xuất chip cho các công ty khác. Để thành công trong lĩnh vực này, Intel cần phải hoạt động hiệu quả hơn, tinh gọn hơn và tập trung hơn vào các công nghệ sản xuất tiên tiến như EUV và High-NA EUV. Việc loại bỏ các vị trí dư thừa và tập trung vào nhân tài kỹ thuật là điều cấp thiết.
Tất nhiên, một phần nguyên nhân cũng đến từ các nhà đầu tư khi họ mất dần kiên nhẫn. Các cổ đông đang yêu cầu những hành động mạnh mẽ và quyết liệt để đảm bảo tương lai của công ty và CEO Lip-Bu Tan phải hành động nếu không muốn bị sa thải.
Con dao 2 lưỡi
Mặc dù vậy, giới chuyên gia cho rằng việc sa thải hàng loạt chắc chắn sẽ có những hậu quả nghiêm trọng. Hậu quả đầu tiên là hàng chục ngàn gia đình sẽ bị ảnh hưởng, gây ra sự lo lắng và bất ổn trong cộng đồng lao động. Đây là một đòn giáng mạnh vào tinh thần của những nhân viên đã cống hiến cho Intel trong nhiều năm.
Thế rồi trong quá trình tái cấu trúc, không tránh khỏi việc một số nhân tài chủ chốt có thể rời đi do bất mãn hoặc tìm kiếm cơ hội mới. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng đổi mới và phát triển sản phẩm của Intel.
Với lịch sử văn hóa "ưu tiên kỹ thuật" (engineering-first), Intel từng tạo dựng môi trường làm việc gắn kết qua các hợp đồng dài hạn với lao động kỹ thuật cao. Bởi vậy việc sa thải quy mô lớn có thể dẫn đến "brain drain" – chảy máu chất xám, khi nhiều kỹ sư, nhà nghiên cứu lo ngại tương lai không ổn định và tìm kiếm cơ hội mới tại các đối thủ hoặc các startup AI đang bùng nổ.
Một số nhân viên chia sẻ trên các diễn đàn nội bộ lo ngại về áp lực công việc gia tăng cho những người ở lại và tác động tiêu cực đến sáng tạo và tinh thần đồng đội.
Hơn nữa môi trường làm việc có thể trở nên căng thẳng và thiếu ổn định, ảnh hưởng đến năng suất và sự gắn kết của nhân viên còn lại.
Oregon – nơi tập trung gần 20.000 nhân viên Intel tại Mỹ – dự kiến sẽ là khu vực chịu ảnh hưởng lớn nhất, với hàng nghìn vị trí bị cắt giảm. Việc giảm nhân sự dưới ngưỡng cam kết trong thỏa thuận nhận 115 triệu USD trợ cấp từ bang có thể khiến Intel phải đối mặt với việc điều chỉnh hoặc hoàn trả một phần khoản hỗ trợ này.
Nhiều quan chức địa phương đang theo dõi chặt chẽ diễn biến nhằm chuẩn bị các biện pháp hỗ trợ người lao động và cân nhắc tác động kinh tế – xã hội.
Tuy nhiên, nếu thành công, cuộc "đại phẫu" này có thể mang lại những triển vọng tích cực cho Intel như bộ máy tinh gọn, hiệu quả hơn, tập trung được nguồn lực vào nghiên cứu và cải thiện tình hình tài chính.
Trong thông điệp gửi nhân viên, Phó chủ tịch Naga Chandrasekaran thừa nhận "đây là quyết định khó khăn nhưng cần thiết để bảo đảm tính bền vững tài chính và khả năng cạnh tranh". Ban lãnh đạo nhấn mạnh mục tiêu "định hướng theo kỹ thuật, cắt giảm các tầng lớp quản lý không cần thiết và tập trung nguồn lực vào các công nghệ chiến lược như chip AI và tiến trình sản xuất 3 nm".
Thông tin sa thải đã lập tức tác động đến thị trường: cổ phiếu INTC tăng khoảng 2% ngay sau khi tin tức được công bố, phản ánh kỳ vọng của giới đầu tư rằng việc cắt giảm chi phí sẽ cải thiện biên lợi nhuận trong trung hạn. Tuy nhiên, vẫn tồn tại lo ngại dài hạn về khả năng duy trì năng lực R&D và sản xuất nếu không có đội ngũ kỹ sư vững mạnh – điều từng giúp Intel duy trì vị thế dẫn đầu suốt nhiều thập kỷ.
Kế hoạch sa thải của Intel không chỉ là một tin tức nội bộ mà còn là một phép thử sống còn đối với một biểu tượng của ngành công nghệ. Nó phản ánh một xu hướng chung trong ngành bán dẫn, nơi sự đổi mới liên tục và cạnh tranh khốc liệt đòi hỏi các công ty phải liên tục tự đổi mới và thích nghi.
CEO Lip-Bu Tan đang đặt cược vào một chiến lược táo bạo và đầy rủi ro. Liệu đây sẽ là bình minh của một Intel mới, tinh gọn hơn và mạnh mẽ hơn, hay chỉ là ánh hoàng hôn của một đế chế đã từng rạng rỡ? Dù kết quả thế nào thì rõ ràng con đường phía trước của Intel cũng không hề dễ dàng.
*Nguồn: Quartz, BI, Fortune
