Công nghệ

Rug Pull - trò lừa đảo tiền số chuyên bẫy người FOMO

"Rug Pull" là gì?

Rug pull là một kiểu lừa đảo tiền số và NFT, xảy ra khi nhóm phát triển bất ngờ rút toàn bộ thanh khoản, khiến giá trị tài sản mà nhà đầu tư đang nắm giữ sụt giảm mạnh hoặc trở nên vô giá trị. Trong môi trường giao dịch tiền số, những vụ việc như vậy ngày càng xuất hiện thường xuyên và vẫn có rất nhiều nạn nhân sập bẫy do đa phần là những người "lướt sóng" nhưng không có kiến thức về thị trường, dễ dàng bị tâm lý sợ bị bỏ lỡ (FOMO) cơ hội kiếm tiền.

Thuật ngữ “Rug Pull” xuất phát từ câu thành ngữ tiếng Anh “to pull the rug out from under someone”, nghĩa là "kéo tấm thảm dưới chân ai đó khiến họ mất thăng bằng". Ẩn dụ này mô tả chính xác tình huống trong thế giới crypto, khi dự án đột ngột rút vốn, để lại nhà đầu tư trong cảnh bị động và chịu thiệt hại nặng nề.

Rug Pull - trò lừa đảo tiền số chuyên bẫy người FOMO - Ảnh 1.

Ông Phạm Gia Khánh miêu tả cách mô hình lừa đảo tiền số Rug Pull vận hành

Ảnh: Anh Quân

Theo ông Phạm Gia Khánh, Giám đốc công nghệ Công ty CP NippyLabs, Rug Pull có thể thực hiện bởi lập trình viên hạng trung, chỉ mất vài phút để tạo ra một đồng tiền số mới rồi đưa lên giao dịch tại các sàn trung lập "lấy danh phi tập trung", không ai quản lý, không kiểm chứng. Thậm chí với sự trợ giúp của AI (trí tuệ nhân tạo), chỉ cần nhập lệnh là mọi yêu cầu sẽ được thực hiện từ A đến Z chỉ chưa đầy 1 phút.

Kẻ đứng sau trò lừa đảo tiền số này tùy ý tạo số lượng, đưa lên sàn, sau đó thuê người nổi tiếng, KOL... để quảng bá hoa mỹ về dự án ảo. Những "nhà đầu tư lướt sóng không chuyên" thấy số tiền có thể nhân lên nhiều lần nhanh chóng nên không ngại đổ tiền vào, nhưng thực chất đồng tiền số đó không có giá trị. Cuối cùng, kẻ lừa đảo chỉ việc rút toàn bộ số tiền được người dùng đổ vào, khiến đồng tiền "tụt giá không phanh" về 0 chỉ trong thời gian ngắn.

Tài sản số tại Việt Nam: Cơ hội từ chính sách, thách thức từ tội phạm

Những chiêu trò lừa đảo tiền số như trên là một phần không tách rời trong quá trình phát triển thị trường tài sản số nói chung. Hiện nay, thị trường tài sản số của Việt Nam đang chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc, với hơn 17 triệu người sở hữu tài sản mã hóa, đưa quốc gia xếp thứ 7 trên toàn cầu. Đáng chú ý, tỷ lệ người làm việc tự do (freelancer) tại Việt Nam nắm giữ tiền mã hóa chiếm tới 85%, một con số dẫn đầu thế giới theo ước tính từ công ty nghiên cứu Triple-A.

Trước bối cảnh đó, một bước ngoặt pháp lý quan trọng đã diễn ra khi Quốc hội thông qua luật Công nghiệp Công nghệ số, lần đầu tiên đưa ra các quy định chính thức về tài sản số. Đây được xem là nền tảng vững chắc để tạo ra sân chơi minh bạch, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư và khuyến khích các doanh nghiệp trong nước mạnh dạn đổi mới.

Chia sẻ tại buổi tập huấn chuyên đề “Khung pháp lý và nhận diện nguy lừa đảo tài sản mã hoá” do Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) và Công ty 1Matrix tổ chức tại Hà Nội mới đây, bà Nguyễn Vân Hiền, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký VBA nhấn mạnh: “Việc công nhận tài sản mã hóa là hợp pháp không những tạo ra cơ sở để bảo vệ nhà đầu tư và xử lý các hành vi vi phạm, mà còn thúc đẩy doanh nghiệp trong nước phát triển các mô hình đổi mới sáng tạo một cách chính danh”.

Chính phủ đề xuất luật hóa tài sản số, trí tuệ nhân tạo

Mặc dù hành lang pháp lý đang dần được định hình, nhưng các hoạt động lừa đảo trên không gian mạng vẫn diễn biến phức tạp. Theo báo cáo từ Trung tâm Khiếu nại Tội phạm Internet (IC3) của FBI (Cục Điều tra liên bang Mỹ), tổng thiệt hại toàn cầu liên quan đến tiền mã hóa trong năm 2024 đã chạm mốc 9,3 tỉ USD, tăng 66% so với năm 2023.

Trong đó, các vụ lừa đảo đầu tư chiếm tỷ trọng lớn nhất với 5,82 tỉ USD (62%). Theo sau là các hình thức tấn công gây rò rỉ dữ liệu và hỗ trợ kỹ thuật giả mạo (2,08 tỉ USD), cùng các thủ đoạn khác như lừa đảo tình cảm, mạo danh hay tống tiền (khoảng 1,43 tỉ USD). Sự gia tăng của các mối đe dọa này đòi hỏi sự cảnh giác cao độ từ cả nhà đầu tư và các cơ quan chức năng.

5 dấu hiệu  nhận biết dự án lừa đảo tiền số

Để giúp các nhà đầu tư tự bảo vệ mình trong một thị trường đầy biến động, ông Phạm Gia Khánh đã đưa ra những dấu hiệu rủi ro then chốt mà nhà đầu tư cần nhận diện:

  • Cam kết lợi nhuận phi thực tế: Lời chào mời hứa hẹn mức lãi suất đảm bảo vượt ngưỡng 15% mỗi năm đều là một dấu hiệu đáng ngờ. Đây thường là "cạm bẫy ngọt ngào" được những kẻ lừa đảo tiền số giăng ra để khai thác lòng tham và sự thiếu kinh nghiệm của các nhà đầu tư mới.
  • Thông tin dự án mập mờ, thiếu minh bạch: Các token không có sách trắng (whitepaper) rõ ràng, không có lộ trình phát triển (roadmap) cụ thể, và đặc biệt là khi đội ngũ phát triển hoàn toàn ẩn danh hoặc không thể kiểm chứng. Sự vắng mặt của dự án trên các kênh truyền thông chính thống cũng là một điểm trừ lớn.
  • Thúc ép đầu tư vào lĩnh vực không am hiểu: Kẻ xấu thường lợi dụng tâm lý FOMO để lôi kéo người dùng rót vốn vào các lĩnh vực phức tạp như meme coin, DeFi, Layer 1, Layer 2. Chúng sẽ thúc giục đầu tư ngay cả khi người chơi chưa có kiến thức nền tảng về những lĩnh vực.
  • Phương thức quảng bá đáng ngờ: Hãy đặt câu hỏi nếu một dự án chỉ được quảng bá thông qua các kênh không chính thống, ví dụ giới thiệu từ cá nhân, nhóm người mới quen trên mạng, trong các hội nhóm chat kín. Đặc biệt, cần tránh xa các dự án được quảng cáo bởi những người có ảnh hưởng (KOL) không có chuyên môn về tài chính hoặc có liên quan đến mô hình đa cấp.
  • Tạo áp lực về mặt thời gian: "Cơ hội hiếm có", "số lượng có hạn", "chỉ còn vài suất cuối cùng" là những cụm từ mà kẻ lừa đảo thường dùng để hối thúc nạn nhân ra quyết định nhanh chóng, khiến họ không đủ thời gian để suy nghĩ, kiểm chứng thông tin hay tham khảo ý kiến.

Các tin khác

Vingroup chính thức công bố 2 trụ cột mới: Hạ tầng và năng lượng xanh

Nhân dịp kỷ niệm 32 năm ngày thành lập, Tập đoàn Vingroup vừa chính thức công bố mở rộng thêm hai trụ cột mới là hạ tầng và năng lượng xanh. Đây được coi là bước đi chiến lược, khẳng định tinh thần cống hiến và phụng sự của Vingroup, góp phần đưa khu vực tư nhân trở thành động lực phát triển mới của Việt Nam.

Ngân hàng cho vay mua ô tô điện lãi suất 6,9%/năm

Ngày 11.8, Ngân hàng Shinhan Việt Nam triển khai chương trình ưu đãi lãi suất vay dành cho khách hàng cá nhân, hộ kinh doanh và doanh nghiệp vay mua ô tô điện với lãi suất từ 6,9%/năm.