Việc một số nhà máy buộc phải đóng cửa thể hiện những khó khăn của lĩnh vực lọc dầu của Nga trước các lệnh trừng phạt từ phương Tây. Các nhà máy lọc dầu đã phải bán nhiên liệu với mức giá thấp và chịu áp lực từ môi trường lãi suất cao.
5 nguồn thạo tin tại các công ty vận hành nhà máy lọc dầu và nắm rõ tình hình tài chính của các doanh nghiệp này đã xác nhận thông tin. Theo Reuters, 3 nhà máy bao gồm Tuapse, Ilsky và Novoshakhtinsky đã dừng hoặc cắt giảm sản lượng trong những tháng gần đây.
Tình hình khó khăn đã khiến hoạt động xuất khẩu nhiên liệu cũng như doanh thu của các công ty này sụt giảm, tạo ra ít dòng tiền hơn cho ngân sách nhà nước ở đúng thời điểm lạm phát tăng cao và thị trường năng lượng thế giới gặp bất ổn.
Trong năm 2021 và 2022, các nhà máy lọc dầu trên toàn thế giới đã thu về lợi nhuận kỷ lục nhờ nhu cầu đi lại tăng vọt sau đại dịch và hoạt động kinh tế hồi phục. Tuy nhiên, biên lợi nhuận sao đó lao dốc khi các nhà máy mới với quy mô cực lớn mở cửa khắp thế giới và nhu cầu chậm lại, một phần chịu ảnh hưởng bởi xu hướng dịch chuyển khỏi nhiên liệu hoá thạch.
2 nguồn tin tiết lộ thêm, các nhà máy lọc dầu có cơ sở vật chất kém hiện đại nhất của Nga, không sản xuất nhiên liệu cao cấp, chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Các nhà máy này báo lỗ lên tới 10.000 rúp (102 USD) cho mỗi tấn dầu trong nhiều tháng của nửa cuối năm 2024.
Ngoài ra, một số nhà máy lọc dầu có các sản phẩm phức tạp hơn cũng ghi nhận những khoản lỗ nhỏ. Một số khác báo lãi ở mức không ấn tượng, nhờ doanh số bán nhiên liệu nhẹ tăng cao.
Nga có 30 nhà máy lọc dầu lớn và vừa, không bao gồm các nhà máy nhỏ, có khả năng xử lý 5,5 triệu thùng dầu/ngày và là một trong những nước xuất khẩu nhiên liệu lớn nhất thế giới. Nước này xuất khẩu khoảng 2 triệu thùng dầu/ngày và phần còn lại được tiêu thụ nội địa.
Công ty dầu mỏ lớn nhất của Nga thuộc sở hữu nhà nước, Rosneft, đã phải dừng hoạt động lọc dầu tại nhà máy Tuapse nhiều lần trong năm qua do biên lợi nhuận yếu. Reuters chỉ ra, nhà máy này có quy mô lớn song cơ sở vật chất tương đối thô sơ.
Các nhà máy lọc dầu Ilsky và Novoshakhtinsky có quy mô nhỏ hơn, hoạt động độc lập ở phía nam nước Nga và chỉ vận hành 1 nửa công suất trong nhiều tháng so với bình thường. Họ xử lý khoảng 70.000 và 60.000 thùng dầu/ngày do biên lợi nhuận kém.
Cả 3 nhà máy lọc dầu kể trên đều bị ảnh hưởng bởi các hành động đáp trả từ phía Ukraine vào hồi đầu năm. Đây cũng là yếu tố khiến hoạt động lọc dầu bị chậm lại.
Các nguồn tin tiết lộ, các nhà máy lọc dầu độc lập phải chịu áp lực nợ khác lớn vì không được hỗ trợ từ các công ty mẹ có tiềm lực tài chính. Trong khi đó, ngân hàng trung ương Nga đã tăng lãi suất từ 19% lên 21% vào tháng trước, mức cao nhất kể từ đầu những năm Tổng thống Vladimir Putin bắt đầu nhiệm kỳ.
Một vấn đề khác là giá dầu thô tăng cao, giao dịch ở mức 50.000 rúp/tấn trên thị trường nội địa Nga vào tháng 10, trong khi mức tối đa giúp các nhà máy độc lập tạo ra lợi nhuận là 35.000 rúp/tấn.
Giá dầu thô trong nước của Nga tăng khi đồng rúp suy yếu so với đồng USD. Trong khi đó, giá dầu diesel của châu Âu đã giảm gần 60% vào tháng 8 so với cùng kỳ năm ngoái, khiến lợi nhuận của các nhà máy này càng đi xuống.
Trước những khó khăn này, một số nhà máy lọc dầu tư nhân quy mô nhỏ, bao gồm các nhà máy của Novoshakhtinsky và Ilsky, đã yêu cầu sự trợ giúp từ chính phủ. 1 trong 5 nguồn tin tiết lộ rằng việc một số các nhà máy đóng cửa sẽ diễn ra vào đầu năm tới.
Tham khảo Reuters
