"Quick Commerce" - thương mại điện tử nhanh. Khái niệm này có lẽ không hề mới ở Việt Nam thực tế nó đã bắt đầu hình thành từ những năm 2014, 2015. Hiện nay có khá nhiều công ty đã thực hiện được việc giao hàng chỉ trên dưới 2 tiếng đồng hồ ví dụ như TikiNow hay Grab Mart. Tuy nhiên hiện tại Ấn Độ đã nâng khái niệm "nhanh" đó lên một tầm cao mới đó là giao hàng chỉ trong 10 phút. Các startup dạng này đang trở nên bùng nổ tại Ấn Độ và hứa hẹn sẽ là xu hướng mới toàn cầu trong đó có cả Việt Nam.
"Đàn kỳ lân" quick commerce - sự bùng nổ không ngờ tới!
Chỉ trong vòng 2 năm ngắn ngủi, quick Commerce đã nhanh chóng được chấp nhận rộng rãi tại các thành phố lớn của Ấn Độ như: New Delhi, Bangalore và Chennai.Người ta ước tính tổng nhu cầu của đất nước Nam Á với xu hướng này sẽ rơi vào khoảng 45 tỷ đô. Tổng giá trị các công ty quick commerce nó sẽ đạt giá trị 5.5 tỷ USD vào năm 2025. Chính vì thế những "tay chơi lớn" tại thị trường này đã không tiếc "tiền tấn" để đổ vào đó. Cụ thể là Swiggy đầu tư 700 triệu USD cho nền tảng Instamart hay như Blinkit (đổi tên từ Grofers) được đầu tư 100 triệu USD từ Zomato. Thậm chí những tay chơi khá mới như như Dunzo cũng đã được đầu tư 240 triệu đô nâng tổng giá trị của mình lên 800 triệu USD. Zepto một công ty mới đây đã được rót vốn 100 triệu đô, giúp công ty này đạt giá trị vốn hóa gần 600 triệu USD. Các công ty này đang tăng tốc rất nhanh để trở thành các "Unicorn" - Công ty tỷ USD hoặc "Decacorn" - Công ty chục tỷ đô.
Zepto đang có rất nhiều kỷ lục như có Co-Founder chỉ mới 19 tuổi, và gọi hàng trăm triệu đô chỉ trong 2 năm mới thành lập
Hầu hết các công ty này đang cam kết với khách hàng giao hàng chỉ trong 10 - 19 phút. Cá biệt startup Zepto còn có tốc độ giao hàng trung bình chỉ trong vòng 8,48 phút. Rất tiện lợi và phù hợp với các nhóm khách hàng trung lưu quan tâm đến sự tiện lợi.
Để tạo ra sự khác biệt các công ty này tối ưu vào một số loại ngành hàng nhất định: Thực phẩm tươi sống, đồ ăn vặt, đồ uống và một số đồ gia dụng khác. Đây cũng là yếu tố giúp họ có thể đặt rất nhiều kho hàng nhỏ ở mọi ngõ ngách trong thành phố với tác dụng làm giảm thời gian giao hàng xuống tối đa có thể. Về cơ bản những địa điểm này bán các loại mặt hàng rất giống các siêu thị tiện lợi. Điểm khác ở đây chính là các cửa hàng này không dùng để trưng bày và phục vụ khách vãng lai, nó được tối ưu để giao hàng nhanh nhất có thể. Đây có lẽ cũng chính là lý do mà nó được đặt tên là Dark Store - Cửa hàng tối.
Chân dung các dark store ở Ấn Độ, với khoảng 15 nhân viên mỗi cửa hàng và hàng trăm loại mặt hàng khác nhau
Tiềm năng không lồ của Quick commerce với thị trường Việt Nam
Adayroi, tuy bây giờ đã dừng cuộc chơi, nhưng trước đó đã từng tạo tiếng vang so với các đối thủ cạnh tranh khác lúc bấy giờ nhờ giao đồ tươi sống. Không những đồ ăn được đảm bảo chất lượng mà thời gian giao cũng chỉ vỏn vẹn chưa đầy 2 tiếng nhờ việc giao từ các siêu thị Vinmart khắp nơi trong thành phố. Tuy nhiên có lẽ thời điểm đó hạ tầng giao siêu tốc chưa phát triển đủ mạnh để giúp Adayroi có thể giữ được chi phí thấp và duy trì trong thời gian dài.
Sau đó, năm 2017 Tiki cho ra mắt Tiki Now với hình thức giao hàng chỉ trong 2 tiếng đồng hồ và được thị trường phản hồi rất tích cực. Hiện nay Tiki cũng đang phát triển mạnh hệ thống Tiki Ngon giao thực phẩm nhanh. Theo một nguồn tin không chính thức thì công ty này cũng đang nghiên cứu để phát triển các Dark Store xung quanh các thành phố lớn như Hà Nội hay Tp.HCM. Sau đó các sàn TMĐT khác là Lazada và Shopee cũng đã và đang phát triển mảng giao hàng 2 giờ này.
2 điểm trên là dấu hiệu cho thấy thị trường Việt Nam cũng rất tiềm năng để phát triển dịch vụ này. Đặc biệt khi kinh tế ngày một phát triển, nhiều hộ gia đình được cải thiện thu nhập tuy nhiên lại quá bận bịu cho các công việc gia đình.
Cuộc chiến "đẫm máu tiếp theo" của thị trường TMĐT Việt Nam?
Hiện nay cả 3 ông lớn TMĐT Việt Nam là Tiki, Shopee và Lazada đều đang phát triển các hạng mục hàng hóa tươi sống. Nhưng sự đầu tư rõ rệt nhất vẫn là Tiki với thương hiệu Tiki Ngon. Sau đó đến Shopee bởi công ty này vốn đã tích hợp sẵn Now.vn nay là Shopee Food, nên việc đầu tư cho Quick Commerce sẽ không có gì khó khăn. Chỉ có Lazada có vẻ vẫn còn kín tiếng trong việc phát triển xu hướng này. Hiện nay các sàn TMĐT mới chỉ dừng ở mức liên kết với các bên thứ 3 là các cửa hàng đã sẵn có trên thị trường để tối ưu nguồn lực. Sau đó, họ sẽ thu thập dữ liệu, đánh giá xem nhu cầu của từng khu vực với từng mặt hàng và phát triển các dark store của riêng mình.
Liệu Lazada có đang âm thầm tiến vào thị trường hàng tươi sống?
Ngoài 3 ông lớn kể trên, vẫn còn một một đối thủ "siêu nặng ký" đó chính là Grab với Grab Mart. Công ty này không chỉ có lượng tài xế đông đảo và hệ thống công nghệ tối ưu cho việc giao vận. Mà chính cả người tiêu dùng cũng ấn tượng với thương hiệu của Grab với việc giao hàng siêu tốc. Nên công ty này đang là người có lợi nhất trong cuộc chơi Quick Commerce. Đó là chưa kể đến việc Grab cũng đã và đang có nhiều kinh nghiệm trong việc triển khai Cloud Kitchen, một phiên bản của dark store trong lĩnh vực giao đồ ăn.
Kinh nghiệm triển khai cloud kitchen là một lợi thế lớn của Grab
Một võ sĩ tý hon, mới nổi gần đây là Rino, công ty này đang thực sự cam kết và tập trung giao hàng trong vòng 10 phút mới đây cũng đã nhận được đầu tư. Họ cũng đang đầu tư các dark store của riêng mình để thực hiện đúng cam kết của mình. Founder của Rino là anh Nguyễn Thành Trung, người rất có kinh nghiệm khi đã từng làm việc ở rất nhiều công ty công nghệ như Beamin, Lazada,Grab v..v… Nhiều khi lợi thế lớn lại nằm ở các startup nhỏ như thế này bởi các công ty lớn thường khó tập trung nguồn lực cũng như tốc độ vì giải quyết nhiều bài toán khác nhau của thị trường TMĐT.
Rino rất tập trung vào thông điệp giao hàng trong 10 phút, trong khi các sàn thương mại điện tử khác vẫn chưa dám cam kết điều này
Các lý do trên sẽ lý giải tại sao đây sẽ là cuộc chiến "đốt tiền đẫm máu" tiếp theo ở Việt Nam là vì các công ty này sẽ phải tốn nguồn lực cho 2 vấn đề chính: Việc xây dựng, thuê mặt bằng cho các cửa hàng dark store trên khắp thành phố. Cùng với đó là nguồn lực để khuyến mãi, tạo các cú hích marketing để thay đổi hành vi tiêu dùng của thị trường. Cuộc chiến dự báo sẽ còn căng thẳng và khốc liệt hơn các cuộc chiến khác rất nhiều. Số tiền mà các công ty Ấn Độ đang đổ vào thị trường là một trong những minh chứng cho điều đó.
Kết
Tuy rất tiềm năng nhưng đối thủ gián tiếp của các công ty này chính là các chuỗi cửa hàng tiện lợi. Hiện nay tại các trung tâm thành phố đang được chiếm lĩnh bởi rất nhiều thương hiệu như Circle K, Family Mart, Ministop v..v… Các cửa hàng này đã đạt đến một quy mô phát triển nhất định để gần như người dùng có thể tìm thấy nó ở bất kỳ đâu. Liệu thực sự thị trường Việt Nam có cần đến Quick Commerce? Nếu thực sự cần thì ai sẽ trở thành thủ lĩnh tiếp theo là các sàn TMĐT "hay chú ngựa ô" Grab. Cũng có thể là chàng võ sĩ tý hon Rino? Câu trả lời chắc chắn sẽ nằm ở tương lai, khi mà các startup này thực sự tạo ra giá trị "nhanh và tiện" đúng nghĩa, cũng như thay đổi được hành vi người tiêu dùng.
