Theo bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ, Khoa Y học cổ truyền, Đại học Y Dược TP HCM, vải (còn gọi là lệ chi) có vị ngọt, chua, tính ôn. Nếu ăn quá mức, loại quả này lại có thể phản tác dụng, gây nổi mụn, loét miệng, khô họng, thậm chí chảy máu cam.
Người Quảng Đông có câu: "Ăn một quả vải bằng giữ ba ngọn đuốc trong người" – ví von tính dương (nóng) rất mạnh của loại quả này. Dân gian Việt Nam cũng gọi hiện tượng "nóng trong người" sau khi ăn nhiều vải, với các biểu hiện khô miệng, đau họng, buồn nôn hoặc mẩn ngứa.
Vải (còn gọi là lệ chi) có vị ngọt, chua, tính ôn. (Ảnh minh hoạ)
Để tận dụng lợi ích mà không bị "nóng", bác sĩ Vũ khuyến cáo:
Người trưởng thành chỉ nên ăn 5-10 quả mỗi lần; Phụ nữ mang thai và trẻ em nên dừng lại ở mức 3-4 quả; Phụ nữ sau sinh, đang cho con bú ăn 100-200 g mỗi lần; Phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt nên hạn chế; Người bị tiểu đường cần kiểm soát lượng ăn do hàm lượng đường trong vải khá cao.
Bên cạnh đó, vải còn có thể gây dị ứng ở một số người, với biểu hiện nổi mề đay, buồn nôn, đau bụng. Nguyên nhân thường do nấm Candida tropicalis xuất hiện ở núm quả chín quá, dập nát. Vì vậy, chỉ nên chọn quả còn tươi nguyên, tránh ăn quả úng, thâm vỏ.
Tuy vậy, nếu ăn đúng cách, quả vải mang lại nhiều lợi ích: giàu nước, chất xơ, vitamin C, chất chống oxy hóa như epicatechin, rutin – tốt cho hệ miễn dịch, làm đẹp da, chống lão hóa và hỗ trợ tiêu hóa.
Vải có thể ăn tươi, chế biến thành chè, thạch, nước giải khát hoặc sấy khô để dùng quanh năm. Trữ lạnh ngăn mát có thể bảo quản 5-10 ngày; vải sấy khô giữ được đến một năm nếu để nơi khô ráo.
Ngoài ăn trực tiếp, quả vải còn xuất hiện trong nhiều bài thuốc dân gian:
- Chữa mụn nhọt: Giã nát thịt vải với ô mai hoặc hồ nếp, đắp lên mụn.
- Chữa đau răng: Đốt quả vải còn nguyên vỏ, hạt với muối, nghiền nhỏ, xát vào răng.
- Chữa nấc: Vải đốt thành than, tán bột, hòa nước nóng uống.
Như mọi loại thực phẩm, "ăn đúng là thuốc, ăn sai thành độc". Với quả vải, giới hạn hợp lý chính là "chìa khóa" để vừa ngon miệng vừa không lo bốc hỏa.
