Gan được ví như “nhà máy sinh hóa” lớn nhất của cơ thể, chịu trách nhiệm lọc toàn bộ thức ăn, đồ uống mà con người nạp vào. Cơ quan này liên tục loại bỏ chất độc từ máu như rượu, hóa chất, thuốc men; đồng thời tổng hợp và chuyển hóa dinh dưỡng thành năng lượng cần thiết cho sự sống, điều hòa đường huyết và chất béo. Chính vì phải làm việc với cường độ cao, gan rất dễ tổn thương nếu bị quá tải.
Tuy nhiên, thói quen uống nhiều rượu bia, dùng kháng sinh kéo dài hoặc ăn uống thiếu khoa học khiến gan phải hoạt động liên tục trong tình trạng “quá sức”, dẫn đến suy yếu và tổn thương nghiêm trọng.
Trao đổi với PV VietNamNet, PGS.TS.BS Trần Việt Tú, nguyên Chủ nhiệm Bộ môn tiêu hóa gan mật, Viện 103, chuyên gia tại Trung tâm công nghệ cao, Bệnh viện Xanh pôn cho biết: Nam giới chỉ cần uống 40ml rượu 30 độ mỗi ngày kéo dài trong 5 năm thì nguy cơ “hỏng gan” rất lớn.
Bởi khi rượu được nạp vào cơ thể, gan phải làm việc liên tục để chuyển hóa, dẫn tới hoại tử tế bào gan, thoái hóa mỡ và phát triển tổ chức xơ.
Ở giai đoạn đầu, gan vẫn có khả năng tự tái tạo. Nhưng nếu việc uống rượu diễn ra kéo dài, các mô sẹo – vốn không đảm nhiệm chức năng gan – sẽ dần thay thế mô gan khỏe mạnh.
Đây chính là nguyên nhân dẫn tới suy giảm chức năng gan và ở mức độ nặng hơn là xơ gan không thể đảo ngược – giai đoạn cuối của bệnh gan do rượu. Nhiều trường hợp khi phát hiện thì gan đã bị hủy hoại nặng nề mà không còn khả năng hồi phục.
Muốn gan khỏe, phải bắt đầu từ… nói không với rượu
PGS.TS Việt Tú khuyến cáo, để duy trì một lá gan khỏe mạnh, điều quan trọng nhất là giảm tối đa các chất độc khiến gan “mệt mỏi”, đặc biệt là rượu.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đưa ra khuyến cáo: Người trưởng thành chỉ nên dùng 1 đơn vị cồn mỗi ngày, tương đương: 270 ml bia, 125 ml rượu vang, 25 ml rượu mạnh. Uống vượt ngưỡng này được xem là lạm dụng cồn, gây tổn hại nghiêm trọng đến gan và nhiều cơ quan khác.
Ngoài rượu bia, người dân cũng cần cẩn trọng khi dùng thuốc, đặc biệt là thuốc giảm đau, chống viêm, kháng sinh, thuốc động kinh… vì đây đều là những loại có nguy cơ khiến men gan tăng cao.
PGS.TS Việt Tú nhấn mạnh: “Gan chỉ nặng khoảng 1,5 kg nhưng tiêu thụ năng lượng gấp 1,5 lần não. Năng lượng để gan chuyển hóa là rất lớn, do đó để có lá gan khỏe mạnh, người dân cần có chế độ ăn đảm bảo cung cấp đủ và cân đối các nhóm chất: Đường – đạm – béo và các vi chất dinh dưỡng”.
Ngoài ra, đối với những người đã mắc bệnh gan cần tránh các thức ăn nhiều dầu, mỡ, gia vị. Bên cạnh đó cần bổ sung nhiều các loại protein được nấu nhừ, các loại hoa quả, rau xanh nhiều chất xơ như: Táo, chuối, cà rốt, gạo lứt, cam, quýt, bưởi,.. Nên uống nhiều nước, đặc biệt là nước cam, chanh để tăng lượng nước cho cơ thể. Tuyệt đối không nên uống bia, rượu.
