Giữa cái nắng gắt trưa hè ở làng Trương Trang Lý, huyện Thanh Phong, tỉnh Hà Nam (Trung Quốc), một chiếc máy bay không người lái bay lượn trên cánh đồng, ghi nhận dữ liệu và giám sát toàn bộ quá trình thu hoạch lúa mì bên dưới.
Ở dưới mặt đất, máy gặt tự động di chuyển qua những thửa ruộng vàng ươm, đưa ngũ cốc lên xe tải. Hệ thống cảm biến gần đó cũng tự động kích hoạt tưới nước chính xác theo nhu cầu của từng khu vực đất.
Đây là hình ảnh từ vụ thu hoạch đầu tiên tại một trang trại hoàn toàn không có người điều khiển ở Hà Nam – mô hình thử nghiệm do Đại học Nông nghiệp Hà Nam xây dựng trong khuôn khổ chương trình "sân sau khoa học công nghệ". Với diện tích khoảng 233 ha, trang trại này có thể tự động hóa hoàn toàn các khâu từ cày bừa, gieo trồng đến thu hoạch, không cần sự can thiệp trực tiếp của con người.
Ông Zhou Jianshi – Chủ tịch hợp tác xã máy móc nông nghiệp địa phương – cho biết, trong quá khứ, việc thu hoạch là công việc đòi hỏi cả gia đình phải ra đồng làm việc vất vả. “Giờ đây, các loại máy móc đã thay thế hoàn toàn sức lao động thủ công”, ông nói khi chỉ tay về phía chiếc máy gặt không người lái đang hoạt động.
Mùa hè năm nay, trang trại đưa vào vận hành một loạt thiết bị nông nghiệp thông minh, bao gồm máy gặt và máy kéo không người lái, máy gieo hạt hút khí, hệ thống tưới tiêu chia vùng chính xác, và máy bay trinh sát điều khiển bằng vệ tinh định vị Bắc Đẩu – hệ thống định vị do Trung Quốc tự phát triển.
Theo ông Zhou, việc ứng dụng công nghệ tự động đã giúp rút ngắn thời gian thu hoạch từ bảy ngày xuống còn bốn ngày. Không chỉ vậy, chi phí nhân công giảm 40%, công tác quản lý nước và phân bón giảm đến 80%. Tính chung, hiệu quả tổng thể tăng 30% so với phương pháp truyền thống trong năm trước.
Một trong những điểm nhấn của mô hình này là sự kết hợp giữa AI và dữ liệu thực địa. Trong trung tâm điều khiển, các màn hình lớn hiển thị thông tin về độ ẩm đất, mật độ cây giống, dấu hiệu sâu bệnh...
Hệ thống máy bay không người lái bay mỗi 30 phút từ 9h đến 15h hàng ngày để thu thập dữ liệu tại 10 điểm cố định. Dữ liệu này sau đó được xử lý bằng mô hình dự đoán để đưa ra kế hoạch tưới tiêu và phân bón chính xác.
Hệ thống tưới chia cánh đồng thành sáu khu vực, tưới nước theo nhu cầu cụ thể của từng vùng cây trồng. Việc tưới tiêu, trước đây cần tới 10 người, nay chỉ cần một người điều khiển bằng điện thoại thông minh.
Việc sử dụng phân bón cũng được kiểm soát hiệu quả hơn: giảm 20% lượng hóa chất đầu vào nhưng tăng 30% khả năng hấp thụ của cây trồng.
Theo ông Wang Qiang – Phó Giáo sư tại Đại học Nông nghiệp Hà Nam, kết quả thử nghiệm ban đầu cho thấy năng suất lúa mì tăng 20% so với các cánh đồng canh tác thông thường trong khu vực.
“Trang trại ở Thanh Phong đang trở thành hình mẫu có thể nhân rộng cho tiến trình hiện đại hóa nông nghiệp tại Trung Quốc,” ông Wang nhận định. Giai đoạn tiếp theo, nhóm phát triển sẽ tiếp tục hoàn thiện công nghệ không người lái, giảm chi phí hơn nữa và tối ưu hiệu quả vận hành.
Từ nền tảng dữ liệu sử dụng trí tuệ nhân tạo đến máy bay không người lái bay trên bầu trời, những người nông dân thế hệ Z ở Trung Quốc đang áp dụng phương pháp tiếp cận hiện đại vào nông nghiệp và định nghĩa lại ý nghĩa của nghề nông.
Vương Hoàn, 21 tuổi, sinh ra trong một gia đình nông dân ở tỉnh Sơn Tây, từng chứng kiến cảnh cha mẹ làm việc vất vả dưới nắng để phun thuốc trừ sâu và bón phân bằng tay. Giờ đây, với vai trò phi công điều khiển drone, anh có thể hoàn thành lượng công việc tương đương ba người chỉ trong hơn một ngày, sử dụng máy bay không người lái để rải tới hai tấn phân bón.
Không chỉ điều khiển drone, Vương còn thành thạo máy gặt, máy gieo hạt và máy đóng kiện – những công cụ ngày càng phổ biến trong các hợp tác xã nông nghiệp tại Trung Quốc.
Một trường hợp khác là Ding Zehui, 22 tuổi, cũng ở tỉnh Sơn Tây. Sau khi tốt nghiệp đại học, anh trở về quê và gia nhập hợp tác xã địa phương. Ding đã thuyết phục gia đình đầu tư vào máy gieo hạt không người lái có tích hợp định vị Bắc Đẩu, hoạt động liên tục suốt ngày đêm với độ chính xác cao.
Theo Ding, máy móc ngày nay không chỉ hiệu quả hơn mà còn cải thiện điều kiện làm việc nhờ các tính năng như cabin điều hòa và giao diện điều khiển thân thiện.
Xu hướng này phản ánh quá trình hiện đại hóa nông nghiệp đang diễn ra mạnh mẽ ở Trung Quốc. Tính đến năm 2024, cả nước có hơn 2,2 triệu máy móc nông nghiệp được trang bị định vị Beidou. Tỷ lệ cơ giới hóa toàn diện trong canh tác, gieo trồng và thu hoạch đã vượt 75%.
Chính phủ Trung Quốc cũng đặt mục tiêu đẩy mạnh nông nghiệp công nghệ cao, với kế hoạch đến năm 2027 đạt được những bước tiến rõ rệt trong xây dựng nền nông nghiệp hiện đại.
Sự kết hợp giữa công nghệ và lao động trẻ đang khiến nghề nông trở nên hấp dẫn hơn với thế hệ Z. Trên mạng xã hội, các hashtag như “Thế hệ Z lái máy kéo” hay “Vlog làm nông bằng drone” thu hút hàng triệu lượt xem.
Vương Thụ Minh – cha của Vương Hoàn – cho biết đã có ba bạn học của con trai gia nhập hợp tác xã trong năm nay, được truyền cảm hứng từ chính trải nghiệm thực tế của người trẻ với nông nghiệp thông minh.
"Các em học rất nhanh, thực sự đam mê nghề nông và không ngại khó khăn", ông nói. "Thành tích của các em đã vượt xa mọi kỳ vọng của tôi."
