Năm 2009, tại vùng Afar Rift (Ethiopia), các nhà khoa học đã khai quật được một bàn chân hóa thạch kỳ lạ, được đặt tên là "Bàn chân Burtele". Ngay từ cái nhìn đầu tiên, Giáo sư Yohannes Haile-Selassie và các cộng sự đã nhận thấy sự khác biệt, khi nó không giống bàn chân của tổ tiên nổi tiếng Lucy (Australopithecus afarensis). Phải mất hơn một thập kỷ nghiên cứu và thu thập thêm bằng chứng, nhóm mới chính thức xác nhận bàn chân này thuộc về một loài hoàn toàn khác là "Australopithecus deyiremeda".
Tổ tiên Lucy của loài người (Australopithecus afarensis).
Điểm thú vị nhất của phát hiện này nằm ở cấu tạo giải phẫu. Trong khi loài của Lucy đã tiến hóa để đi thẳng bằng hai chân với ngón cái khép lại (giống người hiện đại), thì "người hàng xóm" này lại sở hữu một đôi chân nguyên thủy hơn nhiều.
Họ vẫn đi bằng hai chân, nhưng ngón chân cái lại choãi ra và đối diện (giống loài vượn), cho phép họ leo trèo cây cối dễ dàng. Khi di chuyển dưới đất, thay vì dùng ngón cái làm đòn bẩy, họ lại lấy đà chủ yếu từ ngón chân thứ hai. Điều này chứng minh rằng, vào thời điểm đó, quá trình tiến hóa đã thử nghiệm "nhiều cách đi đứng khác nhau" chứ không chỉ có một con đường duy nhất.
Vậy làm thế nào hai loài người cổ đại có thể cùng tồn tại trên một vùng đất mà không cạnh tranh dẫn đến diệt vong? Câu trả lời nằm ở thực đơn của họ. Bằng kỹ thuật phân tích đồng vị men răng, giáo sư Naomi Levin từ đại học Michigan (Mỹ) phát hiện ra sự phân hóa rõ rệt:
- Loài của Lucy: Là những kẻ ăn tạp, tiêu thụ cả thực vật rừng và các loại cỏ nhiệt đới (C4).
- Loài A. deyiremeda: "Kén ăn" hơn, chỉ tập trung vào nguồn thức ăn từ cây cối và bụi rậm (C3).
Chính sự khác biệt về nơi kiếm ăn (người dưới đất, kẻ trên cây) và nguồn thức ăn đã tạo ra các "hốc sinh thái" riêng biệt, giúp cả hai loài cùng phát triển thịnh vượng.
Hai loài người cổ đại cùng chung sống hòa bình vì khác thực đơn.
Bên cạnh bàn chân, các nhà khoa học còn tìm thấy hàm răng của một đứa trẻ 4,5 tuổi thuộc loài này, cho thấy mô hình phát triển khá tương đồng với các loài vượn người khác.
Giáo sư Haile-Selassie nhấn mạnh ý nghĩa của nghiên cứu: "Hiểu về quá khứ là chìa khóa để giải mã tương lai. Những biến đổi khí hậu mà hai loài này từng trải qua hàng triệu năm trước có thể cung cấp bài học quý giá giúp chúng ta đối mặt với khủng hoảng môi trường ngày nay".
