Sáng sớm, sương giăng nhẹ trên những mái nhà ở thôn Mực (xã Thạnh Mỹ, TP Đà Nẵng). Trong khu chuồng nhỏ bên sườn đồi, chị La Thị Sâm đặt bó cỏ tươi xuống máng, đàn hươu sao cúi đầu ăn ngon lành.
Cách đây hơn một năm, người phụ nữ Cơ Tu này vẫn quanh năm lên rẫy, cuộc sống chật vật. Giờ đây, mỗi mùa thu nhung, chị lại có thêm khoản thu nhập hàng chục triệu đồng, đủ lo cho con cái ăn học và vun vén mái nhà nhỏ.
Năm 2024, chị Sâm cùng 5 hộ dân ở thôn Mực được hỗ trợ 20 con hươu giống theo mô hình nhóm hộ cùng chăm sóc. Đây là một trong những mô hình sinh kế thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025, do tỉnh Quảng Nam (cũ) triển khai.
Các hộ được cán bộ khuyến nông hướng dẫn bà con rất kỹ lưỡng, từ cách làm chuồng, cho ăn đến phòng bệnh. "Ban đầu ai cũng lo lắng, sợ nuôi không được. Nhưng nhờ cán bộ hướng dẫn kỹ, hươu lại dễ thích nghi nên chỉ sau nửa năm, đàn hươu bắt đầu cho nhung nên mọi người rất vui", chị Sâm kể.
Nhờ tận dụng nguồn thức ăn sẵn có quanh nhà như cỏ, chuối xanh, ngô, khoai... chi phí nuôi hươu rất thấp. "Đất đồi rộng, cỏ nhiều, hươu lại dễ nuôi, ít bệnh, nhung dễ tiêu thụ, giá ổn định nên mô hình nhanh chóng phát huy hiệu quả", chị nói.
Từ chỗ nghèo khó, nay gia đình chị Sâm và các hộ trong nhóm đã có thu nhập ổn định, từng bước đổi đời. Giờ gia đình chị không lo thiếu ăn như trước. Nhung hươu bán được giá, mỗi năm cũng có dư.
Ông A Rất Thét - một trong những hộ đầu tiên tham gia mô hình cho biết, hình thức nuôi theo nhóm hộ giúp các gia đình giảm chi phí đầu tư, hỗ trợ nhau kỹ thuật và kinh nghiệm.
Theo ông Thét, nhung hươu thường được ví như "thần dược" vì nó chứa nhiều chất bổ, giúp khỏe người, tăng sức đề kháng và hồi phục nhanh sau ốm. Trong y học cổ truyền, nhung hươu thuộc nhóm "tứ đại thượng dược", có giá trị cao về dược tính và dinh dưỡng.
"Mỗi năm, một con hươu cho nhung hai lần, khoảng 0,7-1,2 kg/lần. Với giá 10-12 triệu đồng/kg, trung bình mỗi con mang lại 15-20 triệu đồng. Với hộ miền núi như chúng tôi, đó là khoản thu nhập không hề nhỏ. So với nuôi heo hay bò, hươu ít bệnh, dễ chăm mà giá trị kinh tế cao hơn nhiều", ông chia sẻ.
Nhờ hiệu quả rõ rệt, phong trào nuôi hươu sao nhanh chóng lan ra nhiều bản làng khác, giúp người dân miền núi có thêm hướng làm kinh tế mới. Đến nay, chỉ riêng hai xã Thạnh Mỹ và Bến Giằng đã có khoảng 200 hộ dân nuôi hươu sao lấy nhung, góp phần thay đổi diện mạo vùng cao.
Không chỉ giúp người dân cải thiện thu nhập, mô hình nuôi hươu lấy nhung đang dần trở thành "cần câu" sinh kế giúp nhiều hộ dân Cơ Tu thoát nghèo bền vững và mở ra cơ hội làm giàu ngay trên mảnh đất quê hương.
Gia đình anh BNướch Ngang ở tổ A Duông (xã Đông Giang) hiện có 10 con hươu sao trưởng thành và đã cho thu hoạch nhung 3 lần.
"Hươu dễ nuôi, tận dụng được cỏ tự nhiên, ít bệnh, ít tốn công. Nếu chọn giống tốt, chăm sóc kỹ, nhung sẽ đẹp, thương lái đến tận nơi thu mua. Hươu càng lớn, lượng nhung thu được càng nhiều, lợi nhuận càng cao và ổn định", anh nói.
Ngoài thu nhung, anh Ngang còn tận dụng phân hươu để bón cây, kết hợp trồng 1,5ha ba kích tím, cây quế và cây ăn quả, tạo nguồn thu đa dạng.
"Nhờ mô hình này, gia đình tôi đã thoát nghèo, cuộc sống ngày càng khá giả hơn. Riêng ba kích và nhung hươu, mỗi năm tôi thu về hơn 120 triệu đồng", anh Ngang phấn khởi.
Không giữ riêng kinh nghiệm, anh Ngang còn sẵn sàng hướng dẫn kỹ thuật nuôi hươu với bà con trong thôn, từ chọn giống, dựng chuồng trại đến cách chăm sóc để hươu khỏe mạnh, cho nhung đạt chất lượng cao.
Nhờ sự chia sẻ ấy, cùng với chính sách hỗ trợ con giống của nhà nước, tổ A Duông hiện đã có 10 hộ tham gia nuôi với tổng đàn hơn 50 con.
Ông Coor Le, Chủ tịch UBND xã Đông Giang, nhận xét mô hình nuôi hươu sao lấy nhung mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với nhiều vật nuôi truyền thống. Trong điều kiện miền núi, mô hình này phù hợp vì tận dụng được nguồn thức ăn tự nhiên sẵn có, rủi ro thấp.
Theo ông, hằng năm xã đều lồng ghép nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia để hỗ trợ giống, tập huấn kỹ thuật và xây dựng đầu ra cho sản phẩm nhung hươu. Thời gian tới, địa phương dự kiến mở rộng quy mô hỗ trợ; đồng thời kết hợp phát triển kinh tế dưới tán rừng, trồng quế, ba kích, đẳng sâm, nhằm nâng cao thu nhập cho người dân.
