Trong một công viên ở Thâm Quyến, giữa những tòa nhà cao tầng, du khách người Ba Lan Karolina Trzciańska cùng bạn bè đã gọi trà sữa và trà chanh qua điện thoại chỉ để thử trải nghiệm. Khoảng 30 phút sau, đồ uống được giao tới bằng một chiếc drone vo ve trong mưa phùn. “Đây là lần đầu tiên tôi thấy điều này, thật thú vị khi đồ ăn được giao bằng máy bay không người lái,” cô nói.
Các dịch vụ như vậy đang phát triển nhanh chóng nhờ sự hỗ trợ của chính phủ, dù “nền kinh tế tầm thấp” - tức các hoạt động hàng không dưới độ cao 1.000 mét như taxi bay, drone giao hàng hay máy bay eVTOL - vẫn đối mặt với trở ngại như kiểm soát không phận nghiêm ngặt và giới hạn về pin.
Năm 2023, các hoạt động trong không phận dưới 1.000 mét đã tạo ra doanh thu 506 tỷ nhân dân tệ (70 tỷ USD), chiếm 0,4% nền kinh tế Trung Quốc. Con số này dự kiến sẽ tăng lên 3,5 nghìn tỷ nhân dân tệ (490 tỷ USD) vào năm 2035, theo Zhang Xiaolan, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Thông tin Nhà nước.
Một chiếc máy bay eVTOL bay lên bầu trời tại một cảng ở Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. (Nguồn: Ng Han Guan)
Tăng tốc phát triển ô tô bay
Theo báo cáo của Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, Đại học Bắc Kinh và các tổ chức khác, tỉnh Quảng Đông đang dẫn đầu trong phát triển kinh tế tầm thấp, tiếp theo là Giang Tô và Chiết Giang.
Tháng 10 vừa qua, Quảng Đông công bố kế hoạch xây dựng các trạm và sân bay dịch vụ bay, đồng thời hỗ trợ phiếu giảm giá địa phương cho du lịch tầm thấp.
Thâm Quyến đã đưa ra giải thưởng 15 triệu nhân dân tệ (2,1 triệu USD) cho các công ty đạt chứng nhận vận hành máy bay eVTOL chở khách – phương tiện cất/hạ cánh thẳng đứng chạy bằng điện – cùng nhiều ưu đãi khác.
Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc đã cấp phép cho EHang cung cấp dịch vụ chở khách thương mại bằng eVTOL không người lái, loại máy bay có thể đạt tốc độ 130 km/h và bay tối đa 30 km.
EHang chưa khai trương tuyến bay thương mại, nhưng Phó Chủ tịch He Tianxing cho biết công ty sẽ bắt đầu với dịch vụ tham quan trên không. Họ đã xây dựng bãi cất hạ cánh tại 20 thành phố trong hai năm qua và kỳ vọng sẽ có mạng lưới bay toàn thành phố, sử dụng mái nhà trung tâm thương mại, trường học và công viên làm nhà ga.
“Nó không thể chỉ là sản phẩm nghiên cứu hay đồ chơi của kỹ sư,” ông nói.
Máy bay trực thăng không người lái chở khách EH216-S của EHang đã được cấp phép sản xuất hàng loạt. (Nguồn: EHang)
Thách thức công nghệ và an toàn
Máy bay eVTOL hiện đối mặt với hạn chế lớn về pin, chỉ bay được 20–30 phút trước khi phải sạc lại. Với giá khoảng 100.000 USD cho một chiếc một chỗ ngồi, đây vẫn là rào cản lớn cho việc thương mại hóa.
Tháng 9 vừa qua, hai máy bay eVTOL của XPENG đã va chạm trong một buổi diễn tập, khiến một chiếc bốc cháy khi hạ cánh. Dù không có thương vong, sự cố cho thấy rủi ro an toàn vẫn hiện hữu. Tuy vậy, XPENG vẫn đầu tư hơn 600 triệu USD, giới thiệu mẫu “Tàu sân bay mặt đất” và cho biết đã nhận hơn 7.000 đơn đặt hàng toàn cầu.
Dù Trung Quốc dẫn đầu về công nghệ drone, các hạn chế chính sách – đặc biệt là kiểm soát không phận – khiến thị trường nội địa kém hấp dẫn hơn. Chưa đến một phần ba không phận tầm thấp có thể sử dụng cho hàng không chung, và số sân bay đăng ký chỉ bằng một phần mười so với Mỹ.
Các nhà hoạch định chính sách đang nỗ lực tháo gỡ, với cam kết đơn giản hóa thủ tục phê duyệt và sửa đổi luật hàng không dân dụng để thúc đẩy hoạt động dân sự. Các chuyên gia dự đoán thương mại hóa có thể bắt đầu vào khoảng năm 2030, trước hết phục vụ du lịch và công nghiệp.
Theo Chen Wen-hua, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Tầm thấp thuộc Đại học Bách khoa Hồng Kông, Trung Quốc có lợi thế nhờ khả năng huy động chính phủ, doanh nghiệp và trường đại học cùng hướng tới mục tiêu chung. Tuy nhiên, tốc độ ứng dụng sẽ phụ thuộc vào công nghệ, an toàn và sự chấp nhận của công chúng. “Tương lai của nền kinh tế bay tầm thấp rất tươi sáng,” ông nói, “nhưng con đường dẫn đến đó có thể rất chông gai.”
